Η Δυτική δίαιτα που περιλαμβάνει υψηλή κατανάλωση θερμίδων και λιπών μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του εγκεφάλου να ρυθμίζει την πρόσληψη θερμίδων. Στο παραπάνω συμπέρασμα κατέληξε μία νέα έρευνα η οποία εξέτασε πειραματόζωα και διαπίστωσε ότι όταν τα ποντίκια έκαναν διατροφή με υψηλά λιπαρά για παρατεταμένη διάρκεια, ο εγκέφαλος προσαρμοζόταν στη διατροφή αυτή και περιόριζε την ποσότητα της τροφής σε κάθε γεύμα έτσι ώστε να εξισορροπήσει την πρόσληψη θερμίδων.
Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Journal of Physiology, η πρόσληψη θερμίδων ελέγχεται βραχυπρόθεσμα από μία κατηγορία κυττάρων που λέγονται αστροκύτταρα. Τα τελευταία εμπλέκονται στην επικοινωνία εντέρου-εγκεφάλου. Οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και θερμίδες μπορεί να επηρεάσουν την παραπάνω επικοινωνία.
Αν κατανοήσουμε καλύτερα τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που οδηγούν σε υπερβολική κατανάλωση θερμίδων και παχυσαρκία, τότε θα είναι ευκολότερο να αντιμετωπίσουμε την παραπάνω κατάσταση. Η παχυσαρκία αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια υγεία καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για διάφορα χρόνια νοσήματα, μεταξύ των οποίων η καρδιαγγειακή νόσος και ο διαβήτης τύπου 2.
«Η κατανάλωση θερμίδων φαίνεται ότι ρυθμίζεται από τα αστροκύτταρα βραχυπρόθεσμα. Όπως διαπιστώσαμε, η εξαιρετικά υψηλή κατανάλωση θερμίδων και λιπών για 3-5 ημέρες μπορεί να επηρεάσει περισσότερο τη λειτουργία των αστροκυττάρων, γεγονός που εκκινεί μία φυσιολογική διαδικασία ελέγχου για το στόμαχο. Σταδιακά, ωστόσο, τα αστροκύτταρα απευαισθητοποιούνται στην παρουσία τροφής με υψηλά λιπαρά. Περίπου 10-14 ημέρες σε ένα πλάνο διατροφής με υψηλά λιπαρά και θερμίδες, τα αστροκύτταρα δεν αντιδρούν πλέον και η ικανότητα του εγκεφάλου να ρυθμίζει τον πρόσληψη θερμίδων περιορίζεται. Το παραπάνω φαινόμενο επηρεάζει την επικοινωνία εγκεφάλου-στομάχου και καθυστερεί την κένωση του τελευταίου», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Τα αστροκύτταρα τυπικά ενεργοποιούνται όταν κάνουμε διατροφή με υψηλά λιπαρά ή θερμίδες. Η ενεργοποίησή τους προκαλεί απελευθέρωση ουσιών όπως το γλουταμινικό οξύ και το ATP, οι οποίες επιδρούν στα νευρικά κύτταρα και εκκινούν μηχανισμούς για τη ρύθμιση του στομάχου.
Η παραπάνω διαδικασία διασφαλίζει ότι ο στόμαχος λειτουργεί ικανοποιητικά και μπορεί να προωθήσει την τροφή στο γαστρεντερικό σύστημα. Ωστόσο, η διαταραχή της λειτουργίας των αστροκυττάρων μπορεί να επηρεάσει την παραπάνω διαδικασία. Η μείωση των σηματοδοτικών χημικών ουσιών καθυστερεί τη διαδικασία της πέψης καθώς ο στόμαχος δεν μπορεί να πληρωθεί ούτε να αδειάσει ικανοποιητικά.
Στην έρευνά τους, οι επιστήμονες εξέτασαν συνολικά 205 ποντίκια (133 αρσενικά και 72 θηλυκά), τα οποία έκαναν διατροφή με υψηλά λιπαρά για 1, 3, 5 ή 14 ημέρες. Παράλληλα οι επιστήμονες έκαναν μία σειρά εξετάσεις για να εξετάσουν τη λειτουργία συγκεκριμένων νευρωνικών δικτύων.
Καταλήγοντας, η ομάδα υποστήριξε ότι είναι απαραίτητο να γίνουν άμεσα και έρευνες με ανθρώπους εθελοντές προκειμένου να επιβεβαιωθεί ότι ο μηχανισμός αυτός υπάρχει και στον άνθρωπο. Αν αυτό πράγματι αποδειχθεί, τότε θα έχουμε ανακαλύψει μία νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Eπιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ