Εφυγε απο κοντά μας ο Μωυσής Ελισάφ. Ο καθηγητής που συνδύαζε την σπάνια ιδιότητα του κλινικού, του ερευνητή(811 εργασίες στο Pubmed, 40 000 βιβλιογραφικές αναφορές, Hf 97, μαθητές του καθηγητές στις Ιατρικές Αθηνών, Ιωαννίνων, Ηρακλείου, Κύπρου) και του δασκάλου(οι φοιτητές ψήφιζαν πάντα τη κλινική του σαν την καλύτερη, έμαθαν όλοι γιατροί λιπίδια).
Επιπλέον κάτι που δεν μνημονεύθηκε στους επικηδείους. Παρ ότι γιατρός στο στρατό είχε λάβει την ειδικότητα του μουλαρά(εξηγείστε μόνοι σας τη στάση της πολιτείας). Ουδέποτε στα 40 χρόνια της διαδρομής του έκανε ιδιωτικό ιατρείο. Διανοούμενος, φανατικός φίλος του Θεάτρου και της Μουσικής(ιδιαίτερα ένθερμος του Θεοδωράκη). Για τα Γιάννενα, για την Ελλάδα και την Ακαδημαική κοινότητα μεγάλη απώλεια και δυσαναπλήρωτο κενό.
Συνάδελφοι-Συν αδέλφισες
ESC news: Η ESC θα δημοσιεύσει το 2025 guidelines για:
Valvular heart disease, cardiovascular disease during pregnancy, Pericarditis and myocarditis και Cardiovascular disease and mental health (Consensus Statement)
Μπορείτε να συμμετάσχετε συμπληρώνοντας application form μέχρι 12 Μαρτίου στο escardio.org/guidelines 2025. Οι υποψήφιοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν κι ως Guidelines reviewers
Εξωνοσοκομειακών Καρδιακών Ανακοπών(ΟΗCA) συνέχεια
52 χρονών άνδρας-καπνιστής και βαρύς πότης αισθάνθηκε πόνο στο στήθος στη Πάλαιρο (απέναντι απο Λευκάδα). Με το ασθενοφόρο χωρίς απινιδωτή ο γιατρός τον συνόδευσε στο νοσοκομείο Πρέβεζας. 1000 μέτρα πριν φτάσουν στο νοσοκομείο υπέστη ανακοπή. Στα ΤΕΠ ήταν αιμοδυναμικά σταθερός με απινιδώσιμο ρυθμό(shokable rhythm) κοιλιακή μαρμαρυγή. Εργώδης ΚΑΡΠΑ και μετά 10 απινιδώσεις ανάταξη σε ΦΚ ρυθμό με μεγάλες ανασπάσεις του διαστήματος ST στις κατώτερες απαγωγές, ΚΕ 40%. Διασωληνομένος μεταφέρθηκε στο Χατζηκώστα Ιωαννίνων όπου υποβλήθηκε σε PCI σε ευμεγέθη γεμάτη θρόμβο δεξιά στεφανιαία αρτηρία. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα ο ασθενής δεν έχει απο σωληνωθεί.
51χρονος από την Βουλγαρία που ζούσε στην περιοχή της Άρτας κατέληξε πριν φτάσει στο Νοσοκομείο. Ο άνδρας κατά την διάρκεια της νύχτας αισθάνθηκε αδιαθεσία. Πρόσωπο από το στενό του περιβάλλον με ΙΧ αυτοκίνητο ξεκίνησε για να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο. Στην διαδρομή έχασε τις αισθήσεις του και όταν έφτασαν στο ΤΕΠ διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Η νεκροψία έδειξε εκτεταμένη στεφανιαία νόσο
65χρονος από το Καναλάκι Πρέβεζας ξημερώματα βρέθηκε αναίσθητος στο δρόμο. Δεν υπήρχε ασθενοφόρο για την διακομιδή του και μεταφέρθηκε με περιπολικό στο Κέντρο Υγείας όπου εκεί διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Η νεκροψία έδειξε ισχαιμία μυοκαρδίου. Καις τις δύο περιπτώσεις δεν υπήρχε θρόμβος στις στεφαν αρτηρίες
28 χρονος ποδοσφαιριστής μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο της Σύρου, έχοντας ενημερώσει οτι είχε δυσφορία και πόνο στο στήθος. Τον τελευταίο καιρό αισθανόταν έντονη αδιαθεσία, ενώ είχε απευθυνθεί σε Ιατρούς.
Μόλις έφτασε στα επείγοντα κατέληξε, παρόλο που ιατροί και διασώστες έκαναν τα πάντα για να τον επαναφέρουν στη ζωή.
Περίπου 70-80% των ασθενών με OHCA έχουν στεφανιαία νόσο με τους μισούς απ αυτούς οξύ στεφανιαίο σύνδρομο(συχνότερα STEMI) που χρειάζονται PCI. Συμπτώματα(πόνος, δύσπνοια, συγκοπή) προηγούνται στις μισές περιπτώσεις στο μήνα με 90% υποτροπή στης <24 ώρες. Ta ποσοστά επιβίωσης με αποδεκτές νευρολογικές ελλείψεις είναι πολύ χαμηλά 6-22%. Η διάθεση εξωτερικών απινιδωτών σε περιπτώσεις ΟΗCA και αυτή πολύ χαμηλή 4-20%. Στην Ελλάδα δεν έχουμε σχετικά δεδομένα. Δύσκολες μελέτες αλλά να προσπαθήσει η ομάδα εργασίας και να αφήσει τα θέματα με τα drones
Τι θα μπορούσε να είχε προληφθεί στη πρώτη περίπτωση. Απινιδωτής στο ασθενοφόρο ή έπρεπε να σταματήσει στο ενδιάμεσο ΚΥ Βόνιτσας όπου έχει απινιδωτή και να πάρει οδηγίες. Για να έχουμε καλά αποτελέσματα η απινίδωση πρέπει να γίνει <5 λεπτά από την ανακοπή. Οι οδηγίες σε περιπτώσεις με ανθεκτική VF/VT συνιστούν KAΡΠΑ για 30-45 min μέχρι να έχουμε ROSC ή δηλωθεί θάνατος. Μετά τη Πρέβεζα τα γεγονότα εξελίχθηκαν όπως συνιστούν οι οδηγίες. Στις εξωνοσοκομειακές καρδιακές ανακοπές και ανάσπαση του ST στο ΗΚΓ (Ιβ) ανεξάρτητα απο το αν ο ασθενής είναι σε κώμα ή ξύπνιος(2 α C) πρέπει να γίνει άμεσα στεφανιογραφία. Η αντιμετώπιση για τις εξωνοσοκομειακες ανακοπές που οφείλονται σε NSTEMI συζητιέται. Βλ και video on demand απο τις ομάδες εργασίας της ΕΚΕ. Ι. Γκίρδης
O’Connor RE, Ali AA, Brady WJ, et al. Part 9: acute coronary syndromes: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. 2015;132(suppl 2):S490
Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου
To whom it may concern:
Λειτουργεί ομάδας εργασίας ογκο καρδιολογίας της ΕΚΕ
Cardio-oncology ESC 22 Guidelines. Κey points των οδηγιών στην Ελληνική Καρδιολογική Επιθεώρηση 2022:63;426-435
Μπορείτε να γίνεται μέλος ελεύθερα- στο ESC council on Cardio -Oncology στην ιστοσελίδα https://www.escardio.org/Councils/council–of–cardio–oncology
Αποτελεί ο καρκίνος συν νοσηρότητα της καρδιακής ανεπάρκειας;
Bruhn J, Malmborg M, Garred CH, et al. Temporal trends in the incidence of malignancy in heart failure: a nationwide Danish study. Eur Heart J 2023;44:ehac797.
Παρουσίαση σχετικού περιστατικού(επιμέλεια Μ. Μπότης) Circulation. 2023;147:175–177.
Ασθενής 58 ετών προσήλθε με ιστορικό αισθήματος παλμών και δύσπνοιας, από επταημέρου. Δεν αναφέρει θωρακικό άλγος και το ατομικό ιστορικό είναι ελεύθερο καρδιακής νόσου. Προ ενός έτους, διαγνώσθηκε με οισοφαγικό καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων. ΑΠ 100/69 mmHg, ΚΣ: 102 παλμοί/ λεπτό. SAT O2ι 94%. τροπονίνη-Ι : 0.2308 ng/ml (ΦΤ, 0- 0.342), BNP:ι 1468.50 pg/ml (ΦΤ, 0- 100 pg/ml). Το αρχικό HKΓ στην εικόνα 1.
Το ΗΚΓ απεικονίζει φλεβοκομβική ταχυκαρδία με ανάσπαση του διαστήματος PR στην AVR και κατάσπαση του διαστήματος PR στις απαγωγές II, III, AVF και στις V3- V6. Επίσης, παρατηρείται κυρτή ανάσπαση του διαστήματος ST στις απαγωγές II, III, avf και V5-V6, καθώς και κύματα Q στις απαγωγές II, III και AVF. Τέλος, στις απαγωγές AVR, AVL και V1- V4, παρατηρείται κατάσπαση του διαστήματος ST.
Τέθηκε η υποψία οξέος ΕΜ και για αυτόν τον λόγο διενεργήθηκε επείγουσα στεφανιογραφία, χωρίς ωστόσο να αποκαλυφθούν αξιόλογες στενώσεις των στεφανιαίων αγγείων. Σε διαδοχικά ΗΚΓ που διενεργήθηκαν τις επόμενες 10 ημέρες οι ανασπάσεις του ST στις απαγωγές II, III, AVF, V5-V6 παρέμειναν.
Η ΤΕΕ μελέτη ανέδειξε μία ανώμαλη και ετερογενή μάζα στο οπισθιοδιαφραγματικό τμήμα της αριστερής κοιλίας (εικόνα 2). Το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας υπολογίστηκε 48%. Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (εικόνα 3) ανέδειξε καρδιακή πρόσληψη. Οι ΗΚΓ αλλοιώσεις αποδόθηκαν σε προσβολή της καρδιάς από οισοφαγικό καρκίνο. Ο ασθενής έλαβε παρηγοριτική φροντίδα και κατέληξε δέκα ημέρες αργότερα.
Αν και το οξύ ΕΜ είναι η συχνότερη αιτία ανάσπασης του διαστήματος ST, διάφορες άλλες παθολογικές καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν στις ίδιες ΗΚΓ αλλοιώσεις. Μία μελέτη, με ευρήματα αυτοψίας από 111 ασθενείς με οισοφαγικό καρκίνο, κατέληξε ότι η διασπορά του όγκου στο περικάρδιο, κατά συνέχεια ιστού, παρατηρήθηκε στο 13% των περιπτώσεων αλλά οι μυοκαρδιακές μεταστάσεις ήταν σπάνιες. Γενικότερα, οι καρδιακές μεταστάσεις είναι δύσκολο να αναγνωριστούν, λόγω απουσίας ειδικής συμπτωματολογίας. Το περικάρδιο είναι ο συχνότερα προσβαλλόμενος ιστός. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς συχνά παρουσιάζονται με σημεία και συμπτώματα οξείας περικαρδίτιδας (θωρακικό άλγος και περικαρδιακός ήχος τριβής), καρδιακού επιπωματισμού (ταχυκαρδία, υπόταση, διάταση σφαγιτίδων), καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια ή τρίζοντες ήχοι στα πνευμονικά πεδία) ή με συνδυασμό των ανωτέρω συμπτωμάτων.
αναγνωριστούν, λόγω απουσίας ειδικής συμπτωματολογίας. Το περικάρδιο είναι ο συχνότερα προσβαλλόμενος ιστός. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς συχνά παρουσιάζονται με σημεία και συμπτώματα οξείας περικαρδίτιδας (θωρακικό άλγος και περικαρδιακός ήχος τριβής), καρδιακού επιπωματισμού (ταχυκαρδία, υπόταση, διάταση σφαγιτίδων), καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια ή τρίζοντες ήχοι στα πνευμονικά πεδία) ή με συνδυασμό των ανωτέρω συμπτωμάτων.
Οι καρδιακές μεταστάσεις δεν προκαλούν ειδικές ΗΚΓ αλλοιώσεις. Ωστόσο, συχνά εντοπίζονται αλλοιώσεις οξείας περικαρδίτιδας (διάχυτες ανασπάσεις του διαστήματος PR με συνοδό ανάσπαση του διαστήματος ST) καθώς και αλλοιώσεις συμβατές με καρδιακό επιπωματισμό (φλεβοκομβική ταχυκαρδία, χαμηλά δυναμικά, ηλεκτρική εναλλαγή). Οι συνηθέστερες είναι μη ειδικές διαταραχές του διαστήματος ST και του επάρματος T, οι οποίες συμβαίνουν λόγω τοπικού μυοκαρδιακού τραύματος ή ισχαιμίας που προκαλείται από τον όγκο. Σε ορισμένους ασθενείς με εκτεταμένη διήθηση του μεσοκοιλιακού διαφράγματος, μπορεί να σημειωθεί μέχρι και αποκλεισμός σκέλους.
Η διάχυτη κατάσπαση του PR, συνοδευόμενη με κοίλη ανάσπαση του ST είναι συχνό εύρημα στην οξεία περικαρδίτιδα. Ωστόσο, στο συγκεκριμένο περιστατικό η ανάσπαση του διαστήματος ST ήταν κυρτή, με συνυπάρχοντα κύματα Q στις απαγωγές II, III, AVF, με αποτέλεσμα να τεθεί η υποψία του οξέος ΕΜ. Ωστόσο, τα επόμενα ΗΚΓ δεν ανέδειξαν δυναμική μεταβολή (αποκατάσταση του διαστήματος ST στην ισοηλεκτρική γραμμή και αναστροφή των κυμάτων T). Επίσης, ο ασθενής δεν παρουσίασε τυπικό στηθαγχικό άλγος, σημαντική αύξηση και διακύμανση στην τροπονίνη Ι ή σοβαρές στενώσεις στην στεφανιογραφία, που θα πληρούσαν τα διαγνωστικά κριτήρια οξέος ΕΜ. Σε συνδυασμό με τα ευρήματα της τομογραφίας ποζιτρονίων, οι ΗΚΓ αλλοιώσεις μπορούν να αποδοθούν στην καρδιακή μετάσταση. Το αίσθημα παλμών και η δύσπνοια αποδίδονται στην καρδιακή ανεπάρκεια.
Η πρώιμη αναγνώριση μίας καρδιακής μετάστασης ενδέχεται να διαδραματίζει θεραπευτικό και προγνωστικό ρόλο. Μέσω αυτού του περιστατικού, δίνεται έμφαση στο ότι οι καρδιακοί όγκοι πρέπει να συμπεριληφθούν στην διαφορική διάγνωση της ανάσπασης του διαστήματος ST.
“Λιώσανε τα χιόνια ωρέ μπιρμπίλη μου, τα χιόνια μωρέ τα λιωσε η βροχή και συ κοιμάσαι η μαύρη μοναχή. Λιώσανε τα χιόνια και τούτη τη χρονιά και συ μπιρμπίλη μου είσαι στη ξενιτιά»
Δημοτικό άσμα για την έρμη ξενιτιά!
Η μητέρα της Karoline(από to Survivor αγράμματοι) διευκρίνισε γιατί η κόρη της παράτησε το Bo και τα φτιαξε με τον Mario. Μαθήματα για μητέρες πως να εκπαιδεύουν τις κόρες τους για να προκόψουν!
Συναδελφικά Γουδέβενος. Γιάννης Γιάννινα
“Science has no homeland” (La science n’a pas de patrie) Louis Pasteur 1822 1895