Η συζήτηση για τα πολυανθεκτικά μικρόβια –εκείνα, δηλαδή, που έχουν εξελιχθεί ώστε να επιβιώνουν απέναντι στα φάρμακα που κάποτε τα εξόντωναν– είναι πιο επίκαιρη από ποτέ: Μόνο το 2021, 7,7 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως πέθαναν από βακτηριακές λοιμώξεις. Η αντοχή στα φάρμακα συνέβαλε σε 4,71 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους, με 1,14 εκατ. να αποδίδονται άμεσα σε αυτήν. Η κατάσταση στην Ελλάδα
Τα νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα φαινόμενο που απειλεί να εκτροχιάσει δεκαετίες προόδου στη δημόσια υγεία: Οι λοιμώξεις που δεν ανταποκρίνονται πλέον στα αντιβιοτικά έχουν γίνει καθημερινότητα. Και οι γιατροί προειδοποιούν ότι ο αριθμός των θανάτων από ανθεκτικά μικρόβια θα αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια, εάν δεν ανατραπεί η πορεία.
Οι αριθμοί αποκαλύπτουν τον αόρατο πόλεμο που μαίνεται στους θαλάμους και στις Μονάδες Εντατικής (ΜΕΘ) των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Μία στις έξι βακτηριακές λοιμώξεις που επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά ήταν ανθεκτική στις θεραπείες με αντιβιοτικά το 2023, ενώ περισσότερα από το 40% των αντιβιοτικών έχασαν την αποτελεσματικότητά τους ενάντια σε κοινές λοιμώξεις του αίματος, του εντέρου, του ουροποιητικού και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, την περίοδο 2018-2023.
Το πρόβλημα διαπιστώνεται εντονότερο στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, καθώς και σε εκείνες με ασθενέστερα συστήματα υγείας, σημειώνεται στην Εκθεση Παγκόσμιας Επιτήρησης της Αντοχής στα Αντιβιοτικά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η οποία συνέλεξε δεδομένα για περισσότερες από 23 εκατομμύρια βακτηριακές λοιμώξεις σε 104 χώρες
«Αυτά τα ευρήματα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά», δήλωσε ο δρ Ιβαν Χάτιν, διευθυντής του τμήματος του ΠΟΥ για την αντοχή στα αντιμικροβιακά φάρμακα. «Καθώς η αντοχή στα αντιβιοτικά συνεχίζει να αυξάνεται, εξαντλούνται οι θεραπευτικές επιλογές και θέτουμε ζωές σε κίνδυνο, ειδικά σε χώρες όπου η πρόληψη και ο έλεγχος των λοιμώξεων είναι ανεπαρκείς και η πρόσβαση σε διαγνωστικά τεστ και αποτελεσματικά φάρμακα είναι ήδη περιορισμένη»
Οι συντάκτες της Εκθεσης, πάντως, διατηρούν επιφυλάξεις για τις εκτιμήσεις που αφορούν συγκεκριμένες χώρες. Και αυτό διότι τα στοιχεία συχνά προέρχονται από εξειδικευμένα νοσοκομεία που διαχειρίζονται τα πιο σοβαρά περιστατικά. Και πάλι όμως, από τα συγκεντρωτικά δεδομένα, ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι μία στις τρεις βακτηριακές λοιμώξεις στη νοτιοανατολική Ασία και την ανατολική Μεσόγειο ήταν ανθεκτική στα αντιβιοτικά το 2023, και μία στις πέντε στην Αφρική.
Και ενώ η συζήτηση γύρω από τα πολυανθεκτικά μικρόβια – εκείνα, δηλαδή, που έχουν εξελιχθεί ώστε να επιβιώνουν απέναντι στα φάρμακα που κάποτε τα εξόντωναν – είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, συχνά ξεχνάμε πως πίσω από τα ποσοστά και τα στατιστικά υπάρχουν ανθρώπινες ζωές. Μόνο το 2021, 7,7 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πέθαναν από βακτηριακές λοιμώξεις. Η αντοχή στα φάρμακα συνέβαλε σε 4,71 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους, με 1,14 εκατομμύρια να αποδίδονται άμεσα σε αυτήν.
Ενα μαύρο κεφάλαιο για το ΕΣΥ
Τον Απρίλιο του 2024 έφτασαν στη χώρα μας επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), έπειτα από σχετικό κάλεσμα. Αντικείμενο της επίσκεψης ήταν οι νοσοκομειακές λοιμώξεις από πολυανθετικά μικρόβια. Οταν επέστρεψαν στη βάση τους, συνέταξαν μια αναλυτική αναφορά για εκείνα που διαπίστωσαν αλλά και για όσα πρέπει να γίνουν.
Η κατάσταση παραμένει «ιδιαίτερη ανησυχητική», επισήμαναν στην αναφορά, λόγω του υψηλού επιπολασμού πολυανθεκτικών μικροβίων και της επίπτωσής τους σε θνησιμότητα και παρατεταμένες νοσηλείες. Επίσης, υπογράμμισαν τη δυσκολία απομόνωσης των περιστατικών και συνεπακόλουθα τη δυσχέρεια στην ορθή διαχείρισή τους.
Ερευνα του ΕΟΔΥ που είδε το φως της δημοσιότητας το 2023 συμπέραινε ότι 12 στους 100 νοσηλευόμενους προσβάλλονται από τουλάχιστον ένα πολυανθεκτικό μικρόβιο που… φωλιάζει στα ελληνικά νοσοκομεία. Στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), δε, η εικόνα είναι ακόμη πιο προβληματική, καθώς ένας στους δύο ασθενείς κινδυνεύει με λοίμωξη.
Ομως, παρά την κινητοποίηση της επιστημονικής κοινότητας, οι παρεμβάσεις παραμένουν αποσπασματικές. Ενα από τα προγράμματα που εφαρμόζεται στη χώρα μας και συγκεκριμένα σε δέκα νοσοκομεία είναι το GRIP, που υλοποιείται από το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Εκβασης Νοσημάτων (CLEO) σε συνεργασία με τον Οργανισμό Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ). Την ίδια στιγμή, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα REVERSE «τρέχει» σε περίπου οκτώ νοσοκομεία, ενώ το πρόγραμμα GHAI-N εφαρμόζεται σε τέσσερα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα.
Η πιο μαζική και συντονισμένη «αντεπίθεση» απέναντι στα πολυανθεκτικά μικρόβια στα δημόσια νοσοκομεία και τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας επιχειρείται το τελευταίο διάστημα από τον ΕΟΔΥ. Το νέο πρόγραμμα, που προβλέπει την τοποθέτηση 92 επαγγελματιών υγείας ως Επιτηρητών Λοιμώξεων σε νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και εφαρμόζεται σήμερα σε περισσότερα από 40 μεγάλα νοσοκομεία.
Τα μικρόβια με… πανοπλία
Οι επιστήμονες συμφωνούν, με την ανησυχία τους αυτή να εκφράζεται και στην έκθεση του ΠΟΥ, πως τα Gram-αρνητικά βακτήρια – εκείνα που προστατεύονται από εξωτερικό περίβλημα, όπως είναι το Escherichia coli (E.coli) και το Klebsiella pneumoniae ( K. pneumoniae) – αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή. Και αυτό διότι προκαλούν ορισμένες από τις πιο σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις, οδηγώντας συχνά σε σήψη, οργανική ανεπάρκεια και θάνατο.
ο 40% των στελεχών E.coli και πάνω από το 55% των K. pneumoniae είναι ανθεκτικά στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς, αντιβιοτικά που αποτελούν την πρώτη επιλογή θεραπείας για τέτοιες λοιμώξεις.
Παράλληλα, αυξάνεται η αντοχή σε κρίσιμα αντιβιοτικά δεύτερης επιλογής, όπως οι καρβαπενέμες και οι φθοριοκινολόνες, τα οποία χρησιμοποιούνται έναντι βακτηρίων όπως το Acinetobacter, το K. pneumoniae και η Salmonella. «Αυτά τα αντιβιοτικά είναι ζωτικής σημασίας για τη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων και η αυξανόμενη αναποτελεσματικότητά τους περιορίζει δραματικά τις διαθέσιμες επιλογές», σύμφωνα με τον δρα Χάτιν του ΠΟΥ.
Την ίδια ώρα, η ερευνητική δραστηριότητα για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών παραμένει περιορισμένη «Δεν αρκεί να αναπτύσσουμε νέα αντιβιοτικά· πρέπει να είναι τα σωστά, αυτά που στοχεύουν τις λοιμώξεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στη δημόσια υγεία. Αποτυγχάνουμε να αντικαταστήσουμε τα αντιβιοτικά που χάνονται λόγω αντοχής, και η τελευταία έκθεση του ΠΟΥ δείχνει ότι οι συνέπειες αυτής της αποτυχίας αρχίζουν πλέον να γίνονται αισθητές», τονίζει από την πλευρά του ο δρ Manica Balasegaram, από τη Συνεργασία για την Ερευνα και Ανάπτυξη Αντιβιοτικών (GARDP).
Πηγή: Protagon.gr
