2300 πλεονάζοντες θάνατοι, εξαιρουμένων των θανάτων που αποδόθηκαν σε COVID-19 καταγράφηκαν στη χώρα μας από τα τέλη Ιουλίου του 2021 μέχρι τα μέσα Αυγούστου 2021, περίοδο που είχαμε τον πλέον παρατεταμένο ιστορικά καύσωνα στη χώρα μας και έναν από τους σφοδρότερους. https://www.politico.eu/article/europe-mediterranean-heatwaves-excess-deaths-climate-change-cop26-glasgow-ipcc/
Μπορούμε να προλάβουμε τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις του καύσωνα στην υγεία μας λαμβάνοντας τα μέτρα μας!
Αρκετοί παράγοντες επιδρούν στην ικανότητα του σώματος να ψύχεται κατά τη διάρκεια καύσωνα.
Όταν η υγρασία είναι υψηλή, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται γρήγορα, μην επιτρέποντας στο σώμα να απελευθερώσει θερμότητα.
Άλλες καταστάσεις που μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του είναι η ηλικία >65 ετών, η νηπιακή ηλικία (<4 ετών), η παχυσαρκία, ο πυρετός, η αφυδάτωση, οι καρδιακές παθήσεις, οι ψυχικές διαταραχές, η λήψη ορισμένων φαρμάκων και η χρήση αλκοόλ.
Τι είναι η θερμοπληξία;
Η θερμοπληξία είναι η σοβαρότερη κατάσταση που προκαλείται από τη ζέστη. Συμβαίνει όταν το σώμα αδυνατεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει ραγδαία, ο μηχανισμός της εφίδρωσης αποτυγχάνει και το σώμα αδυνατεί να ψυχθεί.
Η θερμοκρασία σώματος είναι δυνατόν να ανέβει άνω των 40°C μέσα σε 10-15 λεπτά. Μπορεί να προκληθεί μόνιμη αναπηρία, ακόμα και θάνατος αν δεν αντιμετωπιστεί επειγόντως.
Ποια είναι τα σημεία της θερμοπληξίας;
■ Εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία σώματος (>40°C)
■ Κόκκινο, θερμό και ξηρό δέρμα (απουσία ιδρώτα)
■ Ταχύς, έντονος σφυγμός
■ Κεφαλαλγία
■ Ζάλη, ναυτία
■ Σύγχυση, λιποθυμία, σπασμοί
Τι θα πρέπει να κάνω αν κάποιος εμφανίσει σημεία θερμοπληξίας;
Αν κάποιος εμφανίσει κάποια από τα παραπάνω σημεία, μπορεί να αντιμετωπίζει μια απειλητική για τη ζωή του κατάσταση.
Βάλε κάποιον να καλέσει το ΕΚΑΒ, καθώς εσύ επιχειρείς να ψύξεις το θύμα.
■ Ξάπλωσε το θύμα αν είναι δυνατόν στη σκιά, αφαίρεσέ του τα ρούχα, ανασήκωσε ελαφρά τα πόδια του.
■ Μην του δώσεις να πιει κάτι, εκτός κι αν έχει τις αισθήσεις του, καθώς υπάρχει κίνδυνος εισρόφησης.
■ Ψύξε το θύμα χρησιμοποιώντας όποια μέθοδο έχεις στη διάθεσή σου. Βύθισέ το σε μια μπανιέρα με δροσερό νερό, βάλε το κάτω από ένα δροσερό ντους, κατάβρεξε το με δροσερό νερό με ένα λάστιχο, βάλε παγάκια στις μασχάλες του κ.λπ.
Τι είναι η θερμική εξάντληση;
Είναι μια ηπιότερη κατάσταση, που μπορεί να συμβεί έπειτα από αρκετές ημέρες έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες και ανεπαρκή αναπλήρωση υγρών.
Περισσότερο ευάλωτοι στη θερμική εξάντληση είναι οι ηλικιωμένοι, οι υπερτασικοί και αυτοί που εργάζονται ή εξασκούνται σκληρά σε ένα θερμό περιβάλλον.
Ποια είναι τα σημεία της θερμικής εξάντλησης;
■ Έντονη εφίδρωση, ωχρότητα
■ Σφυγμός ταχύς και ασθενής
■ Αναπνοή γρήγορη και ρηχή
■ Κράμπες, αδυναμία, κακουχία
■ Ζάλη, ναυτία ή έμετοι
■ Κεφαλαλγία
Αν η θερμική εξάντληση παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία. Ζητήστε ιατρική βοήθεια αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή διαρκούν περισσότερο από μία ώρα.
Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι στη θερμική καταπόνηση
Οι ηλικιωμένοι δεν προσαρμόζονται τι ίδιο καλά με τους νέους στις ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας. Είναι πιο πιθανό να έχουν ένα χρόνιο νόσημα που μεταβάλλει τη φυσιολογική απόκριση του σώματος στη θερμότητα. Είναι πιο πιθανό επίσης να λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να ελέγχει τη θερμοκρασία ή τον ιδρώτα του. Στα φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης-θερμοπληξίας περιλαμβάνονται τα αντιψυχωσικά (π.χ. αλοπεριδόλη, χλωροπρομαζίνη), τα αντι-παρκινσονικά, τα ηρεμιστικά και τα διουρητικά.
Πώς μπορείτε να προστατεύσετε την υγεία σας υπό ακραίες θερμοκρασίες;
■ Μείνετε σε κλιματιζόμενους χώρους, όσο το δυνατόν περισσότερο -η παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους, ακόμα και για λίγες ώρες την ημέρα, είναι ο σημαντικότερος προστατευτικός παράγοντας. Αν δεν διαθέτετε κλιματισμό στο σπίτι, μπορείτε να επισκεφθείτε ένα εμπορικό κέντρο ή μια δημόσια βιβλιοθήκη.
■ Οι ανεμιστήρες μπορεί να προσφέρουν κάποια ανακούφιση, όταν όμως η θερμοκρασία περιβάλλοντος υπερβαίνει τους 35°C δεν προλαμβάνουν τα προβλήματα στην υγεία από τη ζέστη.
■ Αυξήστε την πρόσληψη υγρών ανεξαρτήτως φυσικής δραστηριότητας και μην περιμένετε να διψάσετε για να πιείτε. Προτιμήστε το νερό, τα ισοτονικά ποτά και τους χυμούς φρούτων. Μην καταναλώνετε αλκοολούχα και καφεϊνούχα ποτά ή σακχαρούχα αναψυκτικά. Αυτά μπορεί να αυξήσουν τις απώλειες υγρών από τον οργανισμό.
■ Όταν κυκλοφορείτε σε εξωτερικούς χώρους μείνετε στη σκιά. Φορέστε ελαφρά, ανοιχτόχρωμα, φαρδιά ρούχα και καπέλο με φαρδύ γείσο. Βάλτε αντηλιακό, με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 15, 30 λεπτά πριν βγείτε έξω και ανανεώστε το σύμφωνα με τις οδηγίες.
■ Κάντε δροσερά ντους ή μπάνια
■ Αν είστε άνω των 65 ετών και μένετε μόνος σας, βάλτε κάποιον να ελέγχει πως είστε καλά δύο φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια καύσωνα.
■ Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά βασίζονται σε εσάς για να τα κρατήσετε δροσερά και ενυδατωμένα όταν κάνει ζέστη. Ποτέ μην αφήνετε μικρά παιδιά μόνα, μέσα σε αυτοκίνητο π.χ. να κοιμούνται, ακόμα και με ορθάνοιχτα παράθυρα. Η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί να ανέβει επικίνδυνα.
■ Προγραμματίστε προσεκτικά και περιορίστε τις εξωτερικές δραστηριότητές σας τις ώρες με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες, νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Μείνετε υπό σκιά.
■ Ενημερωθείτε. Αποφύγετε τις εξωτερικές – επίπονες δραστηριότητες τις πολύ ζεστές ημέρες.
Επιμέλεια: Ευάγγελος Φραγκούλης, Γενικός Οικογενειακός Ιατρός, Γεν. Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Γενικής Ιατρικής