Τελικά μπορούμε να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε την ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη;

-Το καρδιαγγειακό όφελος της ασπιρίνης στην πρωτογενή
πρόληψη είναι ελάχιστο και αντισταθμίζεται από τον
αυξημένο κίνδυνο αιμορραγιών
-Οι ασθενείς πλέον φαίνεται πως ωφελούνται περισσότερο
από τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου παρά από την
προφυλακτική λήψη ασπιρίνης.
-Στη δευτερογενή πρόληψη η θέση της ασπιρίνης είναι πολύ
ισχυρή.


Η ασπιρίνη είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο στην
πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη στην Καρδιολογία. Μέχρι και πριν
10 έτη όλες οι οδηγίες ανέφεραν ότι πρέπει να δίδεται η ασπιρίνη σε
υψηλού κινδύνου ανθρώπους, έστω και αν αυξάνεται ο κίνδυνος
αιμορραγιών. Με δεδομένο ότι μπορούσε κάποιος να αγοράσει ασπιρίνη
ακόμα και από το περίπτερο, η χρήση της ήταν πολύ διαδεδομένη. Πάρα
ταύτα σύμφωνα με τις πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Ομάδας
Εργασίας Προληπτικής Ιατρικής των ΗΠΑ (US Preventive Services Task
Force), η ασπιρίνη δεν ωφελεί για πρωτογενή πρόληψη και θα πρέπει να
αποφεύγεται, τουλάχιστον σε άτομα άνω των 60 ετών. Για τις νεότερες
ηλικιακές ομάδες η ένδειξη είναι τάξης C, που σημαίνει ότι η απόφαση για τη λήψη ή μη ασπιρίνης θα πρέπει να εξατομικεύεται έχοντας κατανοήσει ότι το καθαρό όφελος είναι μικρό. Πολλοί αναρωτιούνται αν τελικά ήρθε το τέλος της ασπιρίνης στην πρωτογενή πρόληψη.

Τι άλλαξε όμως τα τελευταία χρόνια στην ασπιρίνη; Έχουμε κάποια νέα
δεδομένα; Οι μελέτες έχουν δείξει εδώ και χρόνια ότι το καρδιαγγειακό
όφελος της ασπιρίνης είναι ελάχιστο και αντισταθμίζεται από τον
αυξημένο κίνδυνο αιμορραγιών. Ένα παράδειγμα είναι η μελέτη
ASPREE που δημοσιεύτηκε πριν από 3 χρόνια, αλλά και πριν από
περισσότερο από μία δεκαετία η μελέτη ΑΑΑ έδειξε πως δεν υπάρχει
όφελος από τη χρήση της ασπιρίνης στην πρωτογενή πρόληψη σε
ασθενείς με ασυμπτωματική αθηροσκλήρυνση χωρίς κλινική καρδιαγγειακή νόσο.
Τα ευρήματα αυτά έχουν επιβεβαιωθεί από συστηματικές ανασκοπήσεις.
Η μετα-ανάλυση του Antithrombotic Trialists’ Collaboration το 2009 έδειξε μία ελάχιστη κατά 0,05% μείωση του απόλυτου κινδύνου για αγγειακά συμβάματα με τη χρήση της ασπιρίνης στην πρωτογενή πρόληψη (οφειλόμενη κυρίως σε μείωση των μη θανατηφόρων εμφραγμάτων), με κόστος όμως την αύξηση κατά 0,03% του απόλυτου κινδύνου για αιμορραγίες. Μια δεκαετία αργότερα, μια άλλη μετα-ανάλυση οδήγησε σε παρόμοια αποτελέσματα, με τη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων κατά 0,41% να αντισταθμίζεται από την αύξηση των αιμορραγιών κατά 0,47%. Αυτό που προκάλεσε έκπληξη σε αυτήν τη μελέτη είναι ότι οι ασθενείς εξακολουθούσαν να αισθάνονται ότι η ασπιρίνη τους ήταν απαραίτητη.

Υπήρξε μια εποχή που οι ενδείξεις έτειναν υπέρ της ασπιρίνης, όπως τα
δεδομένα από το Primary Prevention Project, τη Physician’s Health Study και τη μελέτη Hypertension Optimal Treatment, τα οποία έδειχναν κάποιο όφελος από την καθημερινή χορήγησή της. Ωστόσο, τα τελευταία 20 χρόνια η άσκηση της ιατρικής έχει λάβει αξιοσημείωτη τροπή. Πλέον,
κυρίως λόγω των πιο αποτελεσματικών φαρμάκων που διαθέτουμε,
είμαστε πιο επιθετικοί στη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης, της
δυσλιπιδαιμίας και του σακχαρώδους διαβήτη. Έτσι, μπορούμε να
μειώσουμε εντυπωσιακά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο με τη βέλτιστη
διαχείριση των παραγόντων κινδύνου και ίσως να μην υπάρχει πια θέση
για την ασπιρίνη στο πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης. Ένας καλά
ελεγχόμενος ασθενής υπό τη βέλτιστη θεραπεία πιθανότατα θα
έχει μικρό όφελος από την ασπιρίνη, καθώς ο αρχικός κίνδυνος
είναι χαμηλός ή τουλάχιστον χαμηλότερος από ό,τι θα ήταν πριν
από 20 χρόνια.

Τα δεδομένα αλλάζουν και πρέπει να τα ακολουθούμε. Όσα ίσχυαν κάποτε για την πρωτογενή πρόληψη έχουν αλλάξει και οι ασθενείς πλέον
φαίνεται πως ωφελούνται περισσότερο από τη διαχείριση των
παραγόντων κινδύνου παρά από την προφυλακτική λήψη
ασπιρίνης. Για ορισμένους ασθενείς υψηλού κινδύνου που διατρέχουν
χαμηλό κίνδυνο αιμορραγίας, μετά από την ανάλυση κινδύνου-οφέλους
τείνουμε υπέρ της ασπιρίνης. Παρ’ όλα αυτά, για τη συντριπτική
πλειοψηφία του πληθυσμού, το όφελος είναι πολύ μικρό και
αντισταθμίζεται από έναν κίνδυνο αιμορραγίας που δε λαμβάνουμε υπ’
όψιν και είναι εις βάρος μας.


Υπάρχουν όμως και πολλοί ασθενείς που παίρνουν ασπιρίνη χωρίς
ευδιάκριτο λόγο. Κάποιοι μπορεί να άρχισαν να τη λαμβάνουν λόγω
κάποιας σχετικής συμβουλής που τους είχε δοθεί στο παρελθόν. Σε
άλλους μπορεί να είχε συνταγογραφηθεί στο παλαιότερα και να συνέχιζε
να συνταγογραφείται άνευ κριτικής αξιολόγησης. Είναι δύσκολο για τους
ασθενείς να σταματήσουν μια αγωγή που λαμβάνουν για χρόνια χωρίς
εμφανείς παρενέργειες.

Συχνά υπάρχει μια τάση αποφυγής των αλλαγών κατά την αξιολόγηση
των κλινικά σταθερών ασθενών και ομολογουμένως είναι δύσκολο να
αλλάξει αυτή η νοοτροπία, αλλά κανείς δεν είπε πως θα είναι εύκολο. Θα
πρέπει να σταματήσουμε να συζητάμε εάν η προφύλαξη με ασπιρίνη είναι
καρδιαγγειακά ωφέλιμη, γιατί σαφώς δεν είναι. Αυτό που πρέπει να
κάνουμε είναι να σταματήσουμε να τη συνταγογραφούμε για πρωτογενή
πρόληψη και να επικεντρωθούμε σε αυτά που έχουν μεγαλύτερη σημασία.

Επιμέλεια: Κώστας Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ

Περισσότερα Άρθρα

Σχετικά Άρθρα

Νέες Δημοσιεύσεις

Ο αέρας που αναπνέουμε και η καρδιαγγειακή μας υγεία

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις και από καρκίνο του πνεύμονα, με αυξανόμενες ενδείξεις επιπτώσεων και...

Κλινικές μελέτες: Νέα εμπόδια από επιτροπή του ΕΟΦ, μπλοκάρουν την εγκριτική διαδικασία

Αν και η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει θέσει σε προτεραιότητα το θέμα της αύξησης του αριθμού των κλινικών μελετών για την ανάπτυξη νέων...

Βρετανία: Μόλις το 24% των πολιτών είναι ικανοποιημένοι από το Εθνικό Σύστημα Υγείας

Η ικανοποίηση στην Βρετανία για το Εθνικό Σύστημα Υγείας μειώνεται εδώ και κάποια χρόνια, με την πανδημία να επιταχύνει την πτωτική αυτή πορεία. Η ικανοποίηση...

Ετικέτες