Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν προσυμπτωματικό έλεγχο με υπέρηχο σε άνδρες ηλικίας 65 έως 75 ετών, νυν ή πρώην καπνιστές. Ωστόσο, άλλα άτομα υψηλού κινδύνου ίσως πρέπει να σκεφτούν να κάνουν αυτή την εφάπαξ εξέταση
Ημεγαλύτερη αρτηρία του σώματος, η αορτή, ξεκινά από την καρδιά και, αφού σχηματίσει ένα τόξο, κατεβαίνει κατακόρυφα, στο κέντρο του σώματος. Από αυτήν ξεκινούν μικρότερες αρτηρίες, ενώ και η ίδια διακλαδίζεται. Έτσι το αίμα φτάνει σε όλα τα όργανα και τα σημεία του σώματος – από το κεφάλι έως τα κάτω άκρα. Στη διάρκεια της ζωής, το κατώτερο τμήμα αυτού του αγγείου, που βρίσκεται κάτω από το διάφραγμα –η κοιλιακή αορτή–, μπορεί να αδυνατίσει. Ένα λεπτό, ευένδοτο τμήμα του τοιχώματός της είναι δυνατό να προβάλει σαν μπαλόνι. Έτσι δημιουργείται το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής ή ΑΚΑ.
Τα περισσότερα ανευρύσματα παραμένουν μικρά, αυξάνονται αργά και δεν παρουσιάζουν σοβαρό κίνδυνο. Ωστόσο, ένας μικρός αριθμός διογκώνεται αρκετά, φτάνοντας σε διάμετρο τα 5 εκ. ή και περισσότερο. Σε αυτά είναι πιθανό να συμβεί ρήξη, συνήθως απροειδοποίητα και με δυνητικά μοιραίες συνέπειες. (Το φυσιολογικό αγγείο έχει διάμετρο κάτω από 2,5 εκ.)
Προκειμένου να αποφύγουν αυτή την άσχημη εξέλιξη, συνιστάται στα άτομα που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να υποβληθούν σε έναν εφάπαξ διαγνωστικό υπέρηχο ώστε να ελεγχθούν για ΑΚΑ. Οι πρόσφατα αναθεωρημένες κατευθυντήριες οδηγίες της Ειδικής Ομάδας των Υπηρεσιών Πρόληψης των ΗΠΑ συνιστούν προσυμπτωματικό έλεγχο μόνο για τους άνδρες 65 έως 75 ετών, νυν ή πρώην καπνιστές.
Aλλοι λόγοι για προσυμπτωματικό έλεγχο
Ωστόσο, ο δρ Marc Schermerhorn, επικεφαλής Αγγειοχειρουργικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center, υποστηρίζει ότι οι ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες με παράγοντες κινδύνου εκτός από το κάπνισμα θα πρέπει ίσως να εξετάσουν το ενδεχόμενο να υποβληθούν σε προσυμπτωματικό έλεγχο. «Στους παράγοντες αυτούς περιλαμβάνονται το οικογενειακό ιστορικό ΑΚΑ, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή η αθηροσκληρωτική καρδιοπάθεια», αναφέρει. Εάν είστε 65 ετών και άνω και έχετε έναν ή δύο από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για τον προσυμπτωματικό έλεγχο για ΑΚΑ, προτείνει.
Η εξέταση για προσυμπτωματικό έλεγχο είναι απλή και ανώδυνη για άνδρες που πληρούν τα κριτήρια των κατευθυντηήριων οδηγιών, καθώς και για άτομα ηλικίας 65 έως 75 ετών με οικογενειακό ιστορικό ΑΚΑ. Εάν έχετε έναν γονιό ή αδέλφια με ΑΚΑ, ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς τα οικογενή περιστατικά έχουν την τάση να εμφανίζονται σε νεότερες ηλικίες και να εξελίσσονται ταχύτερα, επισημαίνει ο δρ Schermerhorn.
Με το τσιγάρο στο χέρι
Οι άνδρες που γίνονται 65 ετών φέτος, ήταν 18 το 1973, όταν περίπου το 37% του πληθυσμού ήταν καπνιστές. Ακόμη και εκείνοι που κάπνισαν μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα –ακόμα και 100 τσιγάρα– έχουν αυξημένο κίνδυνο για ΑΚΑ. Οι λόγοι δεν είναι απόλυτα σαφείς, λέει ο δρ Schermerhorn. «Μπορεί να είναι κάτι απλό, όπως το άνοιγμα ενός γενετικού διακόπτη. Και όσο περισσότερο καπνίζει κανείς, τόσο περισσότερες ευκαιρίες υπάρχουν να ανοίξει αυτός ο διακόπτης», επισημαίνει. Πάντως, το να κόψετε το κάπνισμα βοηθάει, όποτε και να το κάνετε. Για όσους έχουν ΑΚΑ, η συνέχιση του καπνίσματος οδηγεί σε ταχύτερη μεγέθυνση του ανευρύσματος και υψηλότερο κίνδυνο ρήξης.
Παρότι ο κίνδυνος είναι μικρός συνολικά, η ρήξη ανευρύσματος κοιλιακής αορτής είναι δύσκολο να προβλεφθεί και είναι συχνά θανατηφόρα. Συνήθως δεν υπάρχουν προειδοποιητικές ενδείξεις, αν και κάποια άτομα νιώθουν έντονο παλμό στην κοιλιά ή έναν ξαφνικό, οξύ πόνο στην κοιλιά ή χαμηλά στην πλάτη. Εάν η ρήξη συμβεί, η εσωτερική αιμορραγία μπορεί να προκαλέσει σοβαρό πόνο στην κοιλιά ή στην πλάτη, ναυτία, ζάλη, αδυναμία και λιποθυμία.
Παρακολούθηση και θεραπεία
Τα ΑΚΑ με διάμετρο κάτω από 4 εκ. θα πρέπει να ελέγχονται κάθε δύο χρόνια. Εάν ένα ΑΚΑ φτάσει τα 4 εκ., συνιστώνται έλεγχοι ετησίως, και κάθε έξι μήνες εάν αυξηθεί πάνω από 4,5 εκ. Ωστόσο, οι πιθανότητες ένα ανεύρυσμα να φτάσει αυτό το μέγεθος είναι αρκετά μικρές
– λιγότερο από 0,5% για όλους τους άνδρες άνω των 50 ετών. Ακόμη μικρότερες είναι για τις γυναίκες.
Επιπλέον της διακοπής του καπνίσματος, η διατήρηση υπό έλεγχο της αρτηριακής σας πίεσης μπορεί επίσης να επιβραδύνει την αύξηση ενός ανευρύσματος. Τακτική άσκηση, όπως γρήγορο περπάτημα ή ποδήλατο, συνιστάται γενικά για την καρδιαγγειακή υγεία. Ωστόσο, τα άτομα με ΑΚΑ θα πρέπει να αποφεύγουν τα μεγάλα βάρη.
Εάν ένα ΑΚΑ φτάσει ένα ορισμένο μέγεθος (περίπου 5,5 εκ. για τους άνδρες ή 5 εκ. για τις γυναίκες), οι ειδικοί συχνά συνιστούν αξονική τομογραφία της κοιλίας, η οποία προσφέρει περισσότερες ανατομικές λεπτομέρειες και βοηθά να προσδιοριστεί ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης του ανευρύσματος. Σε κάποιες περιπτώσεις αντιμετωπίζεται με ανοιχτή χειρουργική επέμβαση, αλλά τις περισσότερες φορές η αποκατάσταση γίνεται με τη βοήθεια μιας ελάχιστα επεμβατικής τεχνικής που είναι γνωστή ως ενδαγγειακή προσέγγιση. Εισάγοντας έναν καθετήρα (είτε μέσω μιας μικρής οπής ή τομής στον μηρό) μέχρι την αορτή, ο χειρουργός τοποθετεί ένα μεταλλικό πλέγμα με υφασμάτινη επίστρωση για να ενισχύσει την αορτή στο σημείο που είναι διογκωμένη.
Η απόφαση για το εάν και πότε πρέπει να γίνει αποκατάσταση ενός ΑΚΑ διαφέρει από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από την ηλικία, το προσδόκιμο επιβίωσης και την προτίμηση μεταξύ του άμεσου κινδύνου του χειρουργείου και της πιθανότητας ρήξης του ανευρύσματος.
