Σε πρόσφατη δημοσίευση στο The Lancet Child & Adolescent Health, παρουσιάζεται η κλινική περίπτωση ενός 11-χρονου υγιούς κοριτσιού από την Βραζιλία που εισήχθη με εικόνα συνδρόμου πολυσυστηματικής φλεγμονής (MIS-C) και κεραυνοβόλου μυοκαρδίτιδας και κατέληξε από καρδιακή ανεπάρκεια, Φαίνεται να είναι η πρώτη περίπτωση άμεσης προσβολής του καρδιακού μυός από τον ιό, καθώς η εικόνα του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου που δείχνει παρουσία του ιού σε ποικίλα κύτταρα της καρδιάς υποδηλώνει φλεγμονώδη απάντηση σε άμεση προσβολή της καρδιάς. Προηγούμενες αναφορές για την προσβολή της καρδιάς από τον COVID-19 είχαν δείξει την παρουσία του ιού σε κύτταρα εκτός του καρδιακού μυός. Ακόμα όμως και με τα πρόσφατα δεδομένα δεν γνωρίζει κανείς την συνεισφορά των φλεγμονωδών κυττάρων που εισβάλλουν στον καρδιακό μυ, την ελευθέρωση αρχέγονων κυττάρων του μυελού ως διαμεσολαβητών φλεγμονής και την καθ αυτό παρουσία του ιού στα κύτταρα του καρδιακού μυός. Η μεταθανάτια απεικόνιση της καρδιάς έδειξε ‘ένα υπερηχογενές και παχυσμένο ενδοκάρδιο ( μέσου πάχους 10 mm), παχυσμένο μυοκάρδιο (18 mm παχους στην αριστερή κοιλία ), και μικρή περικαρδιακή συλλογή. Η ιστοπαθολογική εξέταση ανέδειξε μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα και ενδοκαρδίτιδα με χαρακτηριστική διήθηση φλεγμονωδών κυττάρων. Η φλεγμονή ήταν κυρίως διάμεση και περιαγγειακή με εστίες μυοκαρδιακής νέκρωσης με κυρίως παρουσία CD68+ μακροφάγων, λίγων CD45+ λεμφοκυττάρων, και λίγων ουδετερόφιλων και ηωσινόφιλων . Η εξέταση με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο του καρδιακού ιστού έδειξε παρουσία σφαιρικών ιογενών στοιχείων της οικογένεια του Coronaviridae στην εξωκυττάρια ουσία, στα τριχοειδικά ενδοθηλιακά κύτταρα, στα ενδοκαρδιακά ενδοθηλιακά κύτταρα, μακροφάγα, ουδετερόφιλα και ινοβλάστες. Επίσης μικροθρόμβοι στα πνευμονικά αρτηριόλια και στα τροχιειδή του νεφρικού σπειράματος ήταν επίσης ορατά στην παθολογοανατομική εξέταση, ενώ η συνυπάρχουσα πνευμονία ήταν ήπια. Μείωση λέμφου και εικόνα αιμοφαγοκύττωσης υπήρχε στον σπήνα και στους λεμφαδένες, οξεία σωληναριακή νέκρωση στους νεφρούς και μικρογλοιακή υπερδραστηριότητα στον εγκέφαλο.
Φαίνεται ότι η MIS-C μπορεί να αποτελεί μορφή εκδήλωσης προσβολής από τον ιό και η καρδιά να είναι το κύριο όργανο στόχος, ακόμα και σε παιδιά. Στους ιδιαίτερα βεβαρυμένους ασθενείς είναι συνήθης η διάχυτη διασπορά του ιού σε διάφορα όργανα το οποίο δεν σημαίνει ότι προκαλείται δυσλειτουργία του οργάνου, Στην περίπτωση της μικρής ασθενούς χρειάστηκε υψηλό διακριτό όριο ανίχνευσης του ιού στους πνεύμονες και στην καρδιά μέσω της PCR-cycle, που σημαίνει ότι ακόμα και χαμηλό φορτίο του ιού μπορεί να προκαλέσει οργανική ανεπάρκεια μέσω πρόκλησης διάχυτης φλεγμονώδους απάντησης.
SARS-CoV-2 in cardiac tissue of a child with COVID-19-related multisystem inflammatory syndrome Marisa Dolhnikoff*, Juliana Ferreira Ferranti*, Renata Aparecida de Almeida Monteiro, Amaro Nunes Duarte-Neto, Michele Soares Gomes-Gouvêa, Natália Viu Degaspare, Artur Figueiredo Delgado, Carolina Montanari Fiorita, Gabriela Nunes Leal, Regina Maria Rodrigues, Khallil Taverna Chaim, João Renato Rebello Pinho, Magda Carneiro-Sampaio, Thais Mauad, Luiz Fernando Ferraz da Silva, Werther Brunow de Carvalho, Paulo Hilario Nascimento Saldiva, Elia Garcia Caldini DOI: The Lancet Child & Adolescent Health https://doi.org/10.1016/S2352-4642(20)30257-1
Επιμέλεια: Χρυσοχόου Χριστίνα, Διευθύντρια ΕΣΥ Α’ Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών,Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας