Τα αποτέλεσματα της έρευνας των καθηγητών Πανεπιστημίου Κωνσταντίνου Πάντου, Ιορδάνη Μουρούζη και Αθανασίου Τρίκα
Μια θυρεοειδική ορμόνη ανοίγει τον δρόμο για την καλύτερη θεραπεία του εμφράγματος του μυοκαρδίου και της λοίμωξης covid-19, σύμφωνα με πρωτοποριακή μελέτη του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Ερευνητές από το Εργαστήριο Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κωνσταντίνου Πάντου και των αναπληρωτών καθηγητών Ιορδάνη Μουρούζη και Αθανάσιου Τρίκα, εκπόνησε τη μελέτη Thy-Support σε διασωληνωμένους ασθενείς με Covid-19. Τα πρώιμα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Clinical Hemorheology and Microcirculation.
Η μακρά επιστημονική ιστορία του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας,
Το επιστημονικό δυναμικό του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με την υποστήριξη του Ωνασείου Ιδρύματος, από τις αρχές του 1990 μελετά τη βιολογική «συμπεριφορά» του κυττάρου και των οργάνων ελλείψει οξυγόνου (υποξία) με στόχο την ανάπτυξη θεραπειών για την επιδιόρθωση και αποκατάσταση της βλάβης που προκαλείται από την έλλειψη οξυγόνου σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η σήψη, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, μεταμόσχευση οργάνων κλπ.
Η πρωτοποριακή αυτή επιστημονική δουλειά είχε ως αποτέλεσμα στα τέλη της δεκαετίας του 1990, την αποκωδικοποίηση του λεγόμενου «Μαύρου κουτιού» της ιστικής επιδιόρθωσης.
Οι ερευνητές του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας ανακάλυψαν ότι, ο θυρεοειδής αδένας – που παίζει σημαντικό ρόλο στα πρώιμα αναπτυξιακά στάδια και στη ρύθμιση του μεταβολισμού αργότερα παίζει σημαντικό ρόλο στη αποκατάσταση των οργάνων και ιδιαίτερα της καρδιάς μετά από βλάβες που προκαλούνται από την υποξία. Μάλιστα, οι Έλληνες ειδικοί έπειτα από πολυετείς προσπάθειες σε πειραματικά μοντέλα απέδειξαν ότι η θεραπεία με θυρεοειδική ορμόνη είναι ικανή να αποκαταστήσει τη βλάβη που προκαλεί το έμφραγμα, κύρια αιτία καρδιακής ανεπάρκειας και αυξημένης θνητότητας.
Το ελληνικό φάρμακο που «επιδιορθώνει» τη βλάβη του εμφράγματος
Το 2016, η φαρμακευτική εταιρεία UNI-PHARMA ανέπτυξε ενδοφλέβιο σκεύασμα θυρεοειδικής ορμόνης με τη δραστική ουσία τριιωδοθυρονίνη με στόχο την πειραματική χορήγησή της σε ασθενείς που είχαν υποστεί έμφραγμα, στο πλαίσιο της μελέτης Thy-Repair (φάση ΙΙα) – που σχεδίασαν οι κ.κ. Πάντος, Μουρούζης και Τρίκας. Η κλινική δοκιμή ολοκληρώθηκε το 2021 με εντυπωσιακά αποτελέσματα και ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έδωσε την έγκριση για επέκταση της σε κλινική δοκιμή φάσης ΙΙ Β.
Υποξία: Ο κοινός «παρονομαστής» εμφράγματος και Covid-19
Οι ερευνητές του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, εν μέσω της πανδημίας κορωνοϊού σκέφτηκαν ότι το έμφραγμα – όπως και η σήψη – έχει ένα κοινό σημείο με την Covid-19, που δεν είναι άλλο από την υποξία. Στο έμφραγμα και τη σήψη, η ιστική υποξία οφείλεται στην αδυναμία μεταφοράς οξυγόνου στα κύτταρα λόγω δυσλειτουργίας των μικρών αγγείων. Στους ασθενείς με σοβαρή Covid-19 χορηγούνται μεγάλες ποσότητες οξυγόνου για να βελτιωθούν, καθώς όπως έχει φανεί από πρόσφατες έρευνες η αυξημένη συγκόλληση ερυθρών αιμοσφαιρίων προκαλεί τον σχηματισμό μεγάλων συσσωματωμάτων που τραυματίζουν και κλείνουν τα μικρά αγγεία προκαλώντας υποξία.
Η παρατήρηση αυτή έδωσε το έναυσμα για τον σχεδιασμό της μελέτης Thy-Support (Critical Care 2020, Trials 2020) στο πλαίσιο της οποίας χορηγήθηκε η θυρεοειδική ορμόνη σε διασωληνωμένους ασθενείς με Covid 19, με την ευγενή χορηγία του σκευάσματος από τη UNI-PHARMA. Από τα πρώιμα αποτελέσματα της Thy-Support φαίνεται ότι, η θυρεοειδική ορμόνη εμποδίζει τη συγκόλληση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και βελτιώνει την υποξία και την καρδιακή βλάβη. Τα αποτελέσματα αυτά δημοσιεύτηκαν στο Clinical Hemorheology and Microcirculation (2021).
«Οι προαναφερόμενες διαπιστώσεις έχουν τεράστια θεραπευτική αξία για την αντιμετώπιση της υποξίας τόσο στη σήψη όσο και στη Covid-19, αφού μέχρι τώρα κανένα φάρμακο δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την κατάσταση αυτή», αναφέρουν οι Έλληνες ερευνητές στα συμπεράσματά τους. Και συμπληρώνουν πως «φαίνεται ότι η θεραπεία με θυρεοειδική ορμόνη θα μπορούσε να είναι πιο αποτελεσματική σε πρώιμα στάδια της σήψης και να αποτρέπει τη διασωλήνωση». Για το λόγο αυτό, η κλινική δοκιμή Thy- support διακόπηκε προκειμένου να σχεδιαστεί μια νέα μελέτη που θα διερευνήσει την αποτελεσματικότητα της στα πρώιμα στάδια της σήψης.
Σε κάθε περίπτωση, η πρωτοποριακή ελληνική μελέτη ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους στη θεραπεία της σήψης και της Covid-19, που συνδέονται με υψηλή νοσηρότητα και θνητότητα. «Ορμόνες όπως η θυρεοειδική ορμόνη, η κορτιζόνη κ.λπ. μπορούν να χρησιμοποιηθούν πρώιμα για την αντιμετώπιση της υποξίας που προκαλείται από τις λοιμώξεις, χωρίς οι ασθενείς να χρειάζονται μεγάλες ποσότητες οξυγόνου και να καταλήγουν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας», εκτιμούν οι κ.κ. Πάντος, Μουρούζης και Τρίκας.