Οι περισσότεροι ασθενείς που μολύνονται με τον ιό SARS-CoV-2 σήμερα παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα. Ωστόσο, σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών, η COVID-19 μπορεί να προκαλέσει σημαντικές επιπλοκές, όπως για παράδειγμα σοβαρή πνευμονία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας ή βλάβες σε διάφορα όργανα. Τυπικά, τα σοβαρά συμπτώματα της νόσου προκαλούνται από μία απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος που λέγεται «καταιγίδα κυτταροκινών». Ωστόσο, οι ακριβείς μηχανισμοί που οδηγούν στην αύξηση της παραγωγής των προφλεγμονωδών κυτταροκινών δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως σήμερα.
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η οικογένεια των μεταγραφικών παραγόντων NF-κB παίζει κεντρικό ρόλο στον παραπάνω μηχανισμό. Το γεγονός αυτό, καθιστά την παραπάνω οικογένεια ένα σημαντικό στόχο για την ανάπτυξη θεραπειών της COVID-19.
Οι πρωτεΐνη νουκλεοκαψιδίου του SARS-CoV-2 (Ν) αλληλεπιδρά επίσης με τα συμπλέγματα ΤΑΚ1 και ΙΚΚ, ενεργοποιώντας έτσι την οδό των NF-κΒ. Αν και σήμερα έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες για την παραπάνω αλληλεπίδραση, οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμα να προσδιορίσουν ποια είναι τα γονίδια του ιού που εμπλέκονται στον παραπάνω μηχανισμό.
Αρκετούς από τους μηχανισμούς αυτούς εξηγεί μία νέα έρευνα από την Ιαπωνία που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό mBio. Η επιστημονική ομάδα της μελέτης εξέτασε 22 διαφορετικές πρωτεΐνες του SARS-CoV-2 με σκοπό να διαπιστώσει ποιες από αυτές ενεργοποιούν την οδό σηματοδότησης του NF-κΒ.
«Ο στόχος μας ήταν να εξερευνήσουμε τα φλεγμονώδη σήματα, καθώς η φλεγμονή παίζει κεντρικό ρόλο στη συμπτωματολογία της COVID-19», ανέφεραν οι συγγραφείς.
Η επιστημονική ομάδα παρατήρησε ότι δύο πρωτεΐνες του SARS-CoV-2, συγκεκριμένα η NSP6 και η ORF7a, είναι αυτές που ενεργοποιούν την οδό της NF-κΒ. Μάλιστα, η έκφραση των παραπάνω πρωτεϊνών αύξανε σημαντικά τα επίπεδα των προφλεγμονωδών κυτταροκινών, όπως η IL-8 και η IP-10. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι πρωτεΐνες του ιού ενεργοποιούν την οδό του NF-κΒ στα προχωρημένα στάδια της λοίμωξης, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται η καταιγίδα κυτταροκινών.
Χρησιμοποιώντας την τεχνική CRISPR-Cas9, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν ότι οι NSP6 και ORF7a μετατρέπουν τον αυξητικό παράγοντα TAK1 και το ρυθμιστή NEMO, οι οποίοι εμπλέκονται στην οδό του NF-κΒ. Μάλιστα, η αναστολή των παραπάνω παραγόντων περιόρισε σημαντικά την ενεργοποίηση του NF-κΒ, γεγονός που δείχνει ότι πιθανώς θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους για την ανάπτυξη θεραπειών.
«Πιστεύουμε ότι ο περιορισμός της καταιγίδας κυτταροκινών μέσω καταστολής της οδού του NF-κΒ, διατηρώντας παράλληλα επαρκή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος για την απομάκρυνση του ιού, είναι η καλύτερη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της COVID-19», εξήγησε η ομάδα.
«Η έρευνά μας προσφέρει σημαντικά δεδομένα σχετικά με την αλληλεπίδραση ανοσοποιητικού συστήματος και SARS-CoV-2. Πιθανώς στο μέλλον οι αναστολείς της οδού του NF-κΒ θα έχουν θέση στη θεραπεία της COVID-19», καταλήγει η μελέτη.
Επιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ