Η κλιματική αλλαγή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο επιδημιών στον άνθρωπο μέσω αρκετών διαφορετικών μηχανισμών, όπως υποστηρίζει μία νέα μελέτη από τις ΗΠΑ. Εξετάζοντας τα διαθέσιμα δεδομένα για 375 διαφορετικά παθογόνα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι περισσότερο από το 58% των παραπάνω επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες αναφορικά με τη μετάδοσή τους.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι 277 διαφορετικά μικρόβια δυνητικά μπορεί να ενοχοποιηθούν για επιδημίες στο μέλλον, με την κλιματική αλλαγή να αυξάνει τον κίνδυνο για αυτό το ενδεχόμενο.
Προφανώς είναι αδύνατο να προετοιμαστούμε για όλα τα ενδεχόμενα, κατά συνέπεια, όπως υποστήριξε η επιστημονική ομάδα θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Τα τελευταία χρόνια, ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές και ο καύσωνας έχουν παρουσιάσει αύξηση σε όλο τον κόσμο. Το γεγονός αυτό διευκολύνει την εξάπλωση ορισμένων παθογόνων σε αρκετές κοινότητες.
Θέλοντας να εκτιμήσουν καλύτερα τις επιπτώσεις του παραπάνω φαινομένου, οι επιστήμονες της μελέτης εξέτασαν χιλιάδες έρευνες στο Google Scholar σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις επιδράσεις της σε διάφορα παθογόνα, όπως ο ιός Zika, ο ιός Ebola, η γρίπη και ο Δάγγειος πυρετός.
Από την ανάλυση των παραπάνω δεδομένων οι επιστήμονες κατέληξαν τελικά σε 3.213 παραδείγματα από την ανθρώπινη ιστορία όπου ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο διευκόλυνε την εξάπλωση ενός παθογόνου.
Η αναζήτηση αυτή κατέληξε σε 277 διαφορετικά παθογόνα, καθώς και 1006 μηχανισμούς μέσω των οποίων η κλιματική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει μία επιδημία.
Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες, για παράδειγμα, μεταφέρουν μεγάλες μάζες νερού οι οποίες διευκολύνουν την εξάπλωση παθογόνων όπως η χολέρα. Οι πυρκαγιές και οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας αναγκάζουν τους πληθυσμούς των άγριων ζώων να μεταναστεύσουν, μεταφέροντας παράλληλα και αρκετές ζωονόσους.
Η άνοδος της θερμοκρασίας και οι βροχοπτώσεις ενισχύουν την εξάπλωση παθογόνων που μεταδίδονται μέσω εντόμων, όπως για παράδειγμα η νόσος του Lyme, ο Δάγγειος πυρετός και η ελονοσία. Ο καύσωνας αναγκάζει αρκετούς ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με το νερό, με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα περιστατικά λοιμώξεων όπως η γαστρεντερίτιδα.
Αντίστοιχοι μηχανισμοί ενοχοποιούνται για την εξάπλωση παθογόνων και στους ωκεανούς. Όσο η θερμοκρασία των υδάτων ανεβαίνει, τόσο ευνοείται ο πολλαπλασιασμός επιβλαβών φυκιών ή παθογόνων που ενδημούν στη θάλασσα.
Η πανδημία της COVID-19 κατέστησε σαφές ότι όσο περισσότερο ερχόμαστε σε επαφή με άλλα είδη ζώων ή φυτών, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος μεταπήδησης ενός παθογόνου στον άνθρωπο.
Ακόμη, το λιώσιμο των πάγων στο Βόρειο πόλο μπορεί να ελευθερώσει διάφορα παθογόνα που βρίσκονται διατηρημένα στους πάγους. Ορισμένα από τα παθογόνα αυτά είναι εντελώς νέα και επομένως ο οργανισμός μας δεν έχει ανοσία σε αυτά.
«Η απελευθέρωση των παραπάνω παθογόνων είναι πρακτικά σαν να ανοίγουμε το κουτί της Πανδώρας, καθώς μιλάμε για ένα τεράστιο αριθμό μικροβίων τα οποία συσσωρεύονται εδώ και αιώνες. Ένας μεγάλος αριθμός των παραπάνω παθογόνων δεν έχει μολύνει ποτέ ξανά στο παρελθόν τον άνθρωπο», αναφέρουν οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης.
Η ομάδα υποστήριξε ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να ενισχύει επίσης ορισμένα παθογόνα που κυκλοφορούν ήδη στον άνθρωπο. Στις υψηλότερες θερμοκρασίες αρκετοί ιοί ή βακτήρια πολλαπλασιάζονται ταχύτερα, γεγονός που διευκολύνει την εξάπλωσή τους. Αυτό σημαίνει ότι διάφορα παθογόνα που κυκλοφορούν συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες θα παραμένουν στον πληθυσμό για μεγαλύτερη διάρκεια.
Ήδη υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει αρνητικά την παγκόσμια υγεία. Τα περιστατικά αλλεργιών, δερματικών νόσων, αφυδάτωσης, καθώς και οι επιπλοκές της κύησης, έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια.
Καταλήγοντας, οι συγγραφείς υποστήριξαν ότι καθώς η ισχύς του ανοσοποιητικού μας συστήματος φθίνει, τα παθογόνα γίνονται ισχυρότερα. Η υγεία μας εξαρτάται από τον κόσμο που ζούμε, επομένως η κλιματική αλλαγή είναι ένα πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Climate Change.
Επιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ