Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν αναφέρει ήδη περισσότερα από 40 περιστατικά της ευλογιάς των πιθήκων, μίας ιογενούς λοίμωξης η οποία μέχρι πρότινος ήταν εξαιρετικά σπάνια στην Ευρωπαϊκή ήπειρο. Σύμφωνα με ανακοινώσεις από το υπουργείο υγείας της κάθε χώρας, τα περισσότερα περιστατικά εντοπίστηκαν στη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα.
Περιστατικά της ευλογιάς των πιθήκων έχουν εντοπιστεί και στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ήδη επικοινωνήσει με φορείς υγείας στις παραπάνω χώρες με σκοπό να εξερευνήσει τα αίτια του φαινομένου αυτού.
Σύμφωνα με πρώιμα δεδομένα το παθογόνο που ενοχοποιείται για τη λοίμωξη φαίνεται ότι μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει μάλιστα το γεγονός ότι το σύνολο σχεδόν των περιστατικών έχουν καταγραφεί σε ομοφυλόφιλους άνδρες.
Η μικρή, αυτή, επιδημία της ευλογιάς των πιθήκων αποτελεί τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα στην Ευρώπη, ωστόσο ακόμη δεν γνωρίζουμε αν όλα τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί συνδέονται μεταξύ τους.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΙΘΗΚΩΝ;
Η ευλογιά των πιθήκων, όπως φαίνεται και από τον όνομά της, παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε πιθήκους στο εργαστήριο τη δεκαετία του 1950. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή δεν είναι ακόμα σαφές αν οι πίθηκοι αποτελούν το μοναδικό ζώο στο οποίο κυκλοφορεί ο ιός, επομένως το όνομα της νόσου μάλλον δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, ο ιός εξαπλώνεται και πολλαπλασιάζεται κυρίως σε μικρότερα ζώα, όπως για παράδειγμα τα τρωκτικά.
Αντίθετα με τον SARS-CoV-2, τον ιό που ενοχοποιείται για την πανδημία της COVID-19, ο ιός της ευλογιάς δεν εξαπλώνεται εύκολα από τον ένα άνθρωπο στον άλλο. Τυπικά, οι ασθενείς μολύνονται μέσω την επαφής τους με ζώα τα οποία μεταφέρουν τον ιό ή μέσω πολύ στενής επαφής με άλλους ανθρώπους-φορείς. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ότι σχεδόν όλοι οι ασθενείς που μολύνονται με τον ιό θα παρουσιάσουν συμπτώματα. Κατά συνέπεια, ο ιός δεν μπορεί να μεταδοθεί από ασυμπτωματικούς φορείς, όπως συμβαίνει στην COVID-19.
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών με την ευλογιά του ανθρώπου, ωστόσο δεν μεταδίδεται εξίσου εύκολα. Οι ασθενείς που μολύνονται με τον ιό παρουσιάζουν συνήθως πυρετό, καθώς και ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν επίσης μυαλγίες ή ρίγος.
Τυπικά, τα συμπτώματα της νόσου υποχωρούν χωρίς να χορηγηθεί θεραπεία εντός λίγων εβδομάδων. Ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό ασθενών θα παρουσιάσει σοβαρότερα συμπτώματα. Ανάλογα με το στέλεχος που κυκλοφορεί σε κάθε επιδημία, η θνησιμότητα κυμαίνεται από 1% μέχρι 15%, ενώ οι ασθενείς που καταλήγουν είναι συνήθως παιδιά.
ΕΝΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΟ ΝΟΣΗΜΑ;
Σύμφωνα με τους φορείς υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, ορισμένα από τα νέα περιστατικά της νόσου δεν έχουν ταξιδέψει προσφάτως στο εξωτερικό, γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει κάποιου βαθμού μετάδοση στην κοινότητα. Προς το παρόν, τα δεδομένα από τη χώρα δείχνουν ότι το μεγαλύτερο ποσοστό μετάδοσης συμβαίνει σε ομοφυλόφιλους άνδρες, ενώ αντίστοιχα είναι και τα δεδομένα από την Ισπανία.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν πληροφορίες που να δείχνουν ότι ο ιός αποτελεί σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα, όπως ο HIV ή τα χλαμύδια. Αυτή είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται μετάδοση του συγκεκριμένου παθογόνου μέσω αυτής της οδού. Σε κάθε περίπτωση, η παρατήρηση αυτή βοηθά τις προσπάθειες ινχηλάτησης των περιστατικών και είναι ιδιαίτερα σημαντική για την παρακολούθηση της εξέλιξης του παθογόνου.
ΚΑΝΕΝΑΣ ΛΟΓΟΣ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας για το γενικό πληθυσμό, καθώς υπάρχουν και μέθοδοι για τον περιορισμό των περιστατικών, αλλά και για την αντιμετώπιση της λοίμωξης.
Τόσο το εμβόλιο της ευλογιάς (το οποίο σταμάτησε να χορηγείται μαζικά μετά την εξάλειψη της νόσου τη δεκαετία του ’80) όσο και διάφορα αντιιικά φάρμακα (όπως η σιδοφοβίρη) είναι χρήσιμα εργαλεία για τον περιορισμό μίας πιθανής επιδημίας.
Βέβαια, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το εμβόλιο της ευλογιάς δεν έχει αναπτυχθεί ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων. Ορισμένοι ειδικοί υποστήριξαν μάλιστα, ότι η διακοπή της χορήγησης του παραπάνω εμβολίου πιθανώς επηρέασε την ανοσία της κοινότητας και αύξησε τον κίνδυνο εξάπλωσης του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.
Σε κάθε περίπτωση, τα περιορισμένα περιστατικά ευλογιάς των πιθήκων που ανιχνεύθηκαν προσφάτως δεν αποτελούν αίτιο ανησυχίας.
Επιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ