Πόσα γνωρίζω και πόσα μπορώ να κάνω για να προστατεύσω την καρδιά μου;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς η Χριστίνα Χρυσοχόου, γράφει για την σημασία της προστασίας της Υγείας μας και ιδιαίτερα του καρδιαγγειακού μας συστήματος , του οποίου τα νοσήματα αποτελούν την πρώτη αιτία νοσηρότητας των πληθυσμών.
Οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου που ακούμε και ίσως κάποιες φορές παρερμηνεύουμε είναι η υπερλιπιδαιμία που την έχουμε συνδυάσει με την αυξημένη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης και η ανθυγιεινή διατροφή.
Σε αυτούς τους παράγοντες θα αναφερθούμε μέσα από καθημερινά ερωτήματα που εγείρονται.
Τι είναι η χοληστερόλη?
Τη λέξη χοληστερίνη την έχουμε συνδυάσει με έναν εχθρό για την υγεία μας. Τι είναι όμως η χοληστερίνη, ή σωστότερα η χοληστερόλη; Η χοληστερόλη είναι ένα μαλακό,
εύπλαστο λίπος.
Το συναντάμε στις ζωικές τροφές που καταναλώνουμε. Επίσης η χοληστερόλη παράγεται από τον οργανισμό μας, κυρίως από το ήπαρ. Δεν τη συναντάμε στις φυτικές τροφές. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση καλής υγείας.
Πολλές σύνθετες λειτουργίες του σώματος, όπως η δημιουργία των μεμβρανών, και η σύνθεση αρκετών ορμονών εξαρτώνται από την χοληστερόλη.
Στην πραγματικότητα η παρουσία της χοληστερόλης είναι τόσο σημαντική, που αν δεν την προσλάβει ο οργανισμός μας από τη δίαιτα, θα τη δημιουργήσει μόνος του. Αλλά εδώ τίθεται το ερώτημα:
Αν η χοληστερόλη είναι τόσο απαραίτητη για τη διατήρηση της ζωής , τότε γιατί μπορεί να γίνει θανατηφόρα; Η απάντηση στη ερώτηση αυτή είναι ότι μόνο η περίσσεια χοληστερόλης εναποτίθεται στο αρτηριακό τοίχωμα, και έτσι οι αυξημένες τιμές ολικής χοληστερόλης αποτελούν ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες για την εμφάνιση θανατηφόρων ή μη
καρδιοαγγειακών επεισοδίων.
Αντίθετα μια μορφή λιποπρωτείνης που υπάρχει στο αίμα μας η HDL λιποπρωτείνη δρά ευργετικά για τον οργανισμό μας. Αυτό γιατί αποτελεί έναν από τους μηχανισμούς του οργανισμού μας για να αντιμετωπίσει την περίσσεια της χοληστερόλης απομακρύνοντας την από την κυκλοφορία του αίματος.
Τι είναι τα τριγλυκερίδια και ποιός ο ρόλος τους στην αθηροσκλήρωση?
Όσον αφορά τα τριγλυκερίδια, είναι λίπη που βρίσκονται στο σώμα μας. Δεν είναι τόσο δημοφιλή όσο η χοληστερόλη καθώς δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί ο ρόλος τους στην εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου.
Παρόλα αυτά υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις για το ρόλο των τριγλυκεριδίων στην ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Τα δεδομένα αυτά φαίνεται να αφορούν ιδιαίτερα γυναίκες και ορισμένους ασθενείς με ανωμαλίες στο μεταβολισμό των λιπιδίων.
Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα κατάσταση είναι σε ασθενείς με υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων, χαμηλά επίπεδα HDL-
χοληστερόλης και σακχαρώδη διαβήτη.
Αυτοί οι ασθενείς έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξη αθηροσκληρυντικής νόσου.
Πώς δρά η χοληστερόλη στην πρόοδο της αθηροσκλήρωσης?
Οι πρώτες παρατηρήσεις για τον βλαβερό ρόλο της υπερχοληστερόλαιμίας στην καρδιοαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα πληθυσμών, έγιναν την δεκαετία του 1950 από τη μελέτη Framingham και δέκα χρόνια αργότερα από την μελέτη των Επτά Χωρών που ανέδειξε διαφορές στους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου μεταξύ των πληθυσμών.
Ιδιαίτερα η τελευταία μελέτη που συμπεριέλαβε μεταξύ των 12.763 ατόμων και δύο Ελληνικούς υποπληθυσμούς στην Κρήτη και την Κέρκυρα, έδειξε ότι για τους άνδρες ηλικίας 40-59 ετών κατά τα έτη 1960-1961 η αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης μέσα στα επόμενα έτη παρακολούθησης οδηγούσε σε σημαντική αύξηση στην εμφάνιση καρδιοαγγειακών συμβαμάτων.
Η δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα λίπη (κακό λίπος) αυξάνει τον καρδιοαγγειακό θάνατο, όπως φάνηκε στα 25 χρόνια παρακολούθησης 12763 ανδρών μέσης ηλικίας από την μελέτη των Επτά Χωρών που συμπεριέλαβε και την Ελλάδα.
Ιδιαίτερα η αύξηση των τιμών χοληστερόλης αίματος κατά 2mmol/lt μέσα σε 25 χρόνια παρακολούθησης λόγω αλλαγής των διατροφικών συνηθειών, οδήγησε σε σημαντική αύξηση του αριθμού των θανάτων οφειλόμενων στη στεφανιαία νόσο.
Πώς μπορεί με μη φαρμακευτικούς τρόπους να τροποποιηθούν οι τιμές χοληστερόλης αίματος?
Η άσκηση σε συστηματική ενασχόληση, 11-22 χιλιόμετρα την εβδομάδα γοργής βάδισης, οδηγεί σε αύξηση της καλής χοληστερόλης HDL αίματος και σε βελτίωση των τιμών της κακής οξειδωμένης LDL χοληστερόλης.
Η άσκηση και η δίαιτα έχουν σημαντική θέση και στη ρύθμιση της υπέρτασης καθώς οι νέες οδηγίες συνιστούν την αντιμετώπιση της με απώλεια βάρους, μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, περιορισμό άλατος, άσκηση, διακοπή καπνίσματος και δίαιτα πλούσια σε λαχανικά και ψάρι
Ποιά είναι η ευεργετική άσκηση για την καρδιά μας?
Η ευεργετική άσκηση για το καρδιαγγειακό σύστημα έχει αποδειχθεί ότι είναι η μέτριας ένταση συστηματική άσκηση που επιτελείται για λιγότερο των 3 ωρών την εβδομάδα με καρδιακή συχνότητα το 60% της μεγίστης προβλεπόμενης για την ηλικία του.
Ιδιαίτερα η βάδιση, που αποτελεί τον πιο φθηνό και εφικτό τρόπο άσκησης, συνιστάται να γίνεται με στόχο τη διάνυση 22 χιλιομέτρων την εβδομάδα με ρυθμό 3-4 χιλιόμετρα σε διάρκεια 20-30 λεπτών.
Τι πρέπει να προσέξουμε όταν ξεκινάμε ένα πρόγραμμα άθλησης.
Πριν ξεκινήσετε πρόγραμμα άσκησης πρέπει να σιγουρευτείτε ότι είστε υγιής για να αθληθείτε. Οι παρακάτω ερωτήσεις έχουν ως σκοπό να σας οδηγήσουν σε ένα ασφαλές και αποδοτικό πρόγραμμα άσκησης. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφιερώσετε χρόνο για να απαντήσετε όλες τις ερωτήσεις με ειλικρίνεια και να ακολουθήσετε τις υποδείξεις.
- Σας έχει πει κανείς ιατρός ότι έχετε πρόβλημα καρδιάς;
- Έχετε αισθανθεί ποτέ πόνο στο στήθος ενώ ασκείστε
- Το τελευταίο μήνα είχατε στηθαγχικό άλγος κατά τη διάρκεια σωματικής
δραστηριότητας - Χάνετε την ισορροπία σας λόγω ζάλης ή έχετε ποτέ χάσει τις αισθήσεις σας
- Έχετε οστικό άλγος ή πρόβλημα σε άρθρωση που μπορεί να χειροτερεύσει με
αλλαγή στην δραστηριότητα σας - Σας έχει πρόσφατα χορηγηθεί αγωγή για αρτηριακή υπέρταση ή καρδιακό
πρόβλημα - Γνωρίζετε κάποιο λόγο για τον οποίο δεν θα πρέπει να ξεκινήσετε άθληση
- Έχετε συγγενείς με καρδιακό πρόβλημα ή αιφνίδιο θάνατο πριν την ηλικία των 60
ετών - Καπνίζετε
- Ακολουθούσατε καθιστική ζωή για μεγάλο χρονικό διάστημα
- Είστε παχύσαρκος
- Είστε διαβητικός
- Είστε ηλικίας 40 ετών ή μεγαλύτερος
Εάν απαντήσατε ΝΑΙ σε μία ή περισσότερες ερωτήσεις, συμβουλευθείται τον
γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε μορφή άσκησης.
Εάν απαντήσατε ΟΧΙ ειλικρινά σε όλες τις παραπάνω ερωτήσεις μπορείτε να ξεκινήσετε σωματική άσκηση. Όταν αρχίζετε άθληση, ξεκινήστε αργά και αυξήστε σταδιακά. Ποτέ μην
βιάζεστε και μην υπερβάλλετε.! Δώστε χρόνο στο σώμα σας να προσαρμοστεί.
Ποιός είναι ο ρόλος της δίαιτας?
Η δίαιτα, όπως αναδείχθηκε και από τις παραπάνω μελέτες, αποτελεί διαχρονικά τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την αύξηση των τιμών χοληστερόλης στο αίμα μας. Τα κορεσμένα λίπη και τα trans λιπαρά οξέα αυξάνουν τις τιμές ολικής χοληστερόλης. Τα κορεσμένα λίπη είναι στέρεα λίπη σε θερμοκρασία δωματίου. Προέρχονται κυρίως από ζωικές πηγές, όπως το χοιρινό
κρέας, το βούτυρο αλλά και το φοινικέλαιο και καρυδέλαιο που είναι σε υγρή μορφή.
Αντίθετα τα ακόρεστα λίπη που προέρχονται από φυτά και σε θερμοκρασία δωματίου είναι συνήθως σε υγρή μορφή, μειώνουν τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης. Τα ακόρεστα λίπη διακρίνονται σε μονοακόρεστα και σε πολυακόρεστα λίπη. Η κύρια πηγή πρόσληψης μονοακόρεστου λίπους είναι το ελαιόλαδο, το οποίο περιλαμβάνει επίσης αντιοξειδωτικές ουσίες , όπως βιταμίνη Ε και φαινόλες, οι οποίες δρουν ευεργετικά στην λειτουργία των αγγείων και ανασταλτικά στη δημιουργία και κυρίως στην ρηξη της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας που είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση των οξέων στεφανιαίων επεισοδίων (έμφραγμα μυοκαρδίου).
Αντιοξειδωτικές ουσίες όμως ανευρίσκονται σε μεγάλες ποσσότητες σε φρούτα, λαχανικά, κρεμμύδια, στο κρασί και στο τσάι. Η Μεσογειακή διατροφή, που δυστυχώς στην παραδοσιακή της μορφή έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό από τους σύγχρονους Έλληνες, φαίνεται ότι μπορεί να προλάβει 14 από τα 100 στεφανιαία επεισόδια που οφείλονται σε αυξημένες τιμές χοληστερίνης, γεγονός που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην έντονη αντιοξειδωτική δράση των διατροφικών στοιχείων που περιέχει, αλλά και στον περιορισμό των προσλαμβανόμενων θερμίδων που οδηγεί σε καλύτερη ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Η παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα και ειδικά η ελληνική εκδοχή της, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει 9 χαρακτηριστικά: υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, δημητριακών, φρούτων και λαχανικών, μέτρια με υψηλή κατανάλωση ψαριού, μέτρια κατανάλωση κρασιού, γαλακτοκομικών, κυρίως τυριού και γιαουρτιού και χαμηλή κατανάλωση κρέατος και παραγώγων
του.
Το κρασί καταναλώνεται σε μέτρια ποσότητα και σχεδόν πάντα κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Η δίαιτα αυτή είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά (λιγότερο από περίπου 9% της ολικής ενέργειας) με την ολική πρόσληψη λίπους να κυμαίνεται από λιγότερο από 30% έως περισσότερο από 40% των συνολικά
προσλαμβανόμενων θερμίδων.
Οι φυτικές στερόλες έχουν επίσης ευεργετικό ρόλο στη μείωση των τιμών χοληστερόλης καθώς εμποδίζουν την υπέρμετρη απορρόφηση της από το έντερο και βοηθούν την μεγαλύτερη αποβολή της περίσσειας χοληστερόλης από το πεπτικό σύστημα. Οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη της υπερχοληστερολαιμίας, αναφέρουν την καθημερινή κατανάλωση 2 γραμμαρίων φυτικών στερολών.
Επίσης συνιστάται μείωση του προσλαμβανόμενου ολικού λίπους σε κάτω των 30% των ολικών προσλαμβανομένων θερμίδων, με λιγότερες από 10% των θερμίδων να πρέπει να προέρχονται από κεκορεσμένα λίπη (ζωικές τροφές). Το υπόλοιπο 20% των θερμίδων θα πρέπει να προέρχεται από μονοακόρεστα και πολυακόρεστα (φυτικά)
έλαια (ελαιόλαδο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο, λάδι καρδάμου).
Οι υδατάνθρακες να μην υπερβαίνουν το 60% των ολικών προσλαμβανόμενων θερμίδων και η ολική χοληστερόλη των τροφών να είναι μικρότερη των 300 γραμμαρίων ημερησίως, ενώ η φυσική άσκηση έχει σημαντικό ρόλο και θα πρέπει να οδηγεί σε καθημερινή απώλεια περίπου 200 θερμίδων. Σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ή ήδη γνωστή καρδιοαγγειακή νόσο το ολικό προσλαμβανόμενο λίπος πρέπει να είναι μικρότερο των 7% των θερμίδων και η χοληστερόλη μικρότερη των 200 γραμμαρίων ημερησίως.
Μπορεί η μεσογειακή δίαιτα να εμποδίσει την εκδήλωση και την κλινική εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου;
Σήμερα, υπάρχουν ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την προστατευτική δράση που έχει μια δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά και η οποία περιλαμβάνει ψάρια, καρύδια και γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου.
Η παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα, της οποίας η κύρια πηγή διαιτητικών λιπών είναι το ελαιόλαδο, συμπεριλαμβάνει όλα τα παραπάνω διαιτητικά χαρακτηριστικά. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών διάφορες επιδημιολογικές μελέτες συνέδεσαν την εφαρμογή της μεσογειακής δίαιτας με την ολική θνησιμότητα, αλλά και με την επίπτωση της στεφανιαίας νόσου και με μερικούς τύπους καρκίνου.
Ανάμεσα σε αυτές η μελέτη των 7 χωρών και η μελέτη ΕΠΙΚ η οποία περιελάμβανε 22043 μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες από την Ελλάδα, η οποία απέδειξε την ευργετική δράση της μεσογειακής δίαιτας στη μείωση εμφάνισης θανατηφόρων καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Πώς όμως δρά η μεσογειακή δίαιτα;
Η μεσογειακή δίαιτα είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά οξέα (ζωικό λίπος), υψηλή σε μονοακόρεστα, κυρίως λόγω της υψηλής κατανάλωσης ελαιόλαδου, υψηλή σε σύνθετους υδατάνθρακες από όσπρια και υψηλή σε φυτικές ίνες κυρίως από λαχανικά και φρούτα. Η υψηλή επίσης περιεκτικότητα λαχανικών, φρέσκων φρούτων, δημητριακών και ελαιολάδου, εξασφαλίζει υψηλή πρόσληψη από β-καροτένιο, βιταμίνη C και Ε, πολυφαινόλες και διάφορα μέταλλα.
Αυτά τα σημαντικά στοιχεία θεωρούνται ότι ευθύνονται για την ευεργετική δράση της δίαιτας αυτής στην υγεία και ειδικά στα καρδιαγγειακά νοσήματα, μέσω βελτίωσης του λιπιδαιμικού προφίλ (ειδικά την LDL χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια), της μείωση του κινδύνου από θρομβώσεις, της βελτίωση της βελτίωσης της λειτουργίας των αγγείων, της καλύτερης ρύθμισης του σακχάρου
και της πρόληψης εμφάνισης καρδιακών αρρυθμιών.
Επιπρόσθετα, έχει δειχθεί απο την μελέτη ΑΤΤΙΚΗ ότι σε δείγμα 1500 ατόμων, η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής σχετίζεται με σημαντική μείωση δεικτών φλεγμονής και θρόμβωσης,
που αποδεδειγμένα σχετίζονται με την εμφάνιση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Επίσης φαίνεται ότι ο μεσογειακός τρόπος διατροφής περιλαμβάνει έναν αριθμό από προστατευτικές ουσίες, όπως το σελήνιο, η γλουταθειόνη, ο ισορροπημένος λόγος ω-6:ω-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων, υψηλές ποσότητες φυτικών ινών, αντιοξειδωτικές ουσίες (ειδικά ρεσβερατρόλη από το κρασί και πολυφαινόλες από το ελαιόλαδο), όπως και οι βιταμίνες Ε και C, οι οποίες ίσως συσχετίζονται με την παρεχομενη προστασία από στεφανιαία νόσο και καρκίνο.
Ποιά είναι η συχνότητα της υπερλιπιδαιμίας στην Ελλάδα?
Τι συμβαίνει όμως στον Ελληνικό χώρο; Φαίνεται ότι 46% των ανδρών και 40% των γυναικών εχουν επίπεδα ολικής χοληστερόλης άνω των 200 mg/dl. Από αυτούς, το 40% των ανδρών και το 30% των γυναικών δεν έχουν επίγνωση της κατάστασής τους. 21% των ανδρών και 7% των γυναικών εχουν επίπεδα HDL – χοληστερόλης κάτω των 35 mg/dl. 28% των ανδρών και 13% των γυναικών έχουν επίπεδα τριγλυκεριδίων άνω των 150 mg/dl. 15% των ανδρών και 12% των γυναικών έχουν επίπεδα LDL χοληστερόλης > 160 mg/dl ενώ 52% των ανδρών και 48% των
γυναικών είχαν LDL > 130 mg/dl.
Από εκείνους πουείναι ενήμεροι ότι τα λιπίδια του αίματος τους ήταν παθολογικά, 36% των αδρών και 33% των γυναικών ακολουθούσαν διαιτητική αγωγή, 31% των ανδρών και 20% των γυναικών βρίσκονταν υπό φαρμακευτική αγωγή (κυρίως με στατίνες) ενώ οι υπόλοιποι δεν λάμβαναν ουδεμία αγωγή. Οι συμμετέχοντες που τηρούσαν τη Μεσογειακή διατροφή και λάμβαναν παράλληλα και στατίνη, είχαν κατά μέσο όρο 9% χαμηλότερη ολική χοληστερόλη, 19% χαμηλότερη LDL χοληστερόλη και 32% χαμηλότερη οξειδωμένη LDL χοληστερόλη, συγκρινόμενοι με εκείνους που δεν λάμβαναν αγωγή και τηρούσαν μία δίαιτα «Δυτικού τύπου».
Επίσης η ηλικία έχει σημαντικό ρόλο τις τιμές των λιπιδίων καθώς η προσθήκη μίας δεκαετίας στην ηλικία, σχετιζόταν με επίπεδα ολικής χοληστερόλης υψηλότερα κατά 9 mg / dl, με επίπεδα τριγλυκεριδίων υψηλότερα κατά 13 mg / dl, με επίπεδα LDL χοληστερόλης υψηλότερα κατά 7 mg / dl, επίπεδα λιποπρωτείνης (α) υψηλότερα κατά 1.2 mg / dl, ενώ με επίπεδα HDL χοληστερόλης χαμηλότερα μόνο κατά 0.02.
Ποιές είναι οι συνιστώμενες τιμές λιπιδίων στο αίμα ?
Οι συνιστώμενες τιμες λιπιδίων σε άτομο που δεν έχει ιστορικό καρδιαγγειακή νόσου ή σακχαρώδη διαβήτη είναι η LDL να διατηρείται μικρότερη της τιμης 115 mg/dl. Σε Άτομα που έχουν ιστορικό στεφανιαίας ή αθηροσκληρυντικής νόσου ή σακχαρώδη διαβήτη η LDL- χοληστερόλη πρέπει να είναι μικρότερη των 100 mg/dl ( επιθυμητό και μικρότερη των 70 mg/dl).
Ο έλεγχος των λιπιδίων αίματος συνιστάται να γίνεται από την ηλικία των 8 ετών ιδίως σε παιδιά οικογενειών με πρώιμη αθηροσκληρυντική νόσο ή οικογενή υπερλιπιδαιμία.
Ποιά φάρμακα χορηγούνται για την αντιμετώπιση της υπερλιπδαιμίας?
Το κύριο φάρμακο αντιμετώπισης της αυξημένης τιμής χοληστερόλης είναι οι στατίνες, οι οποίες εκτός από τη μείωση της παραγωγής χοληστερόλης έχει αποδειχθεί ότι έχουν ικανές αντιφλεγμονώδεις δράσεις και γι αυτό αποτελούν απαραίτητο φάρμακο για την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη της στεφανιαίας νόσου, ενώ τελευταία μελετάται και ο ρόλος τους στην καρδιακή ανεπάρκεια.
Από τα νεότερα υπολιπιδαιμικά φάρμακα είναι η εζετιμίδη ( κυκλοφορεί σε περιεκτικότητα 10 χγρ) η οποία εμποδίζει την εντερική απορρόφηση της χοληστερόλης και χορηγείται κυρίως σε συνδυασμό με στατίνη επιφέροντας περαιτέρω μείωση των τιμών χοληστερόλης κατά 20%. Tα φαρμακευτικά σκευάσματα πολυακόρεστων λιπαρών οξέων ω-3 σε δοσολογία 3 γρ ημερησίως, χρησιμοποιούνται αλλά με περιοριοσμένη δράση για την αντμετώπιση τνω υψηλψν τριγλυκεριδίων αίματος.
Τελευταία έχουν εισέλθει τα ενέσιμα σκευάσματα για την αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας, τα μονοκλωτνικά εντισώματα εναντίον των υποδοχέων των PCSk9, που ευοδώνουν την απομάκρυνση της LDL χοληστερόλης απο την κυκλοφορία. Η χρήση αυτών των φαρμάκων που γίνεται με υποδόρια ένεση καθε 15 ή 30 ημέρες, η τα ακόμα νεότερα ανά 6 μήνες, οδηγεί σε μείωση τνω τιμών της LDL χοληστερόλης έως 65% της αρχικής τιμής και συνιστώνται κυρίως για τα άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία που διατρέχουν και τον υψηλότερο κίννδυνο θανατηφόρου ή μη εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο. Πώς αντιμετωπίζεται?
Το μεταβολικό σύνδρομο αποτελεί μια κλινική κατάσταση που επιτείνει την πρόοδο της αθηροσκλήρωσης και αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών συμβαμάτων.
Τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου σύμφωνα με την ταξινόμηση του ATP III τίθεται αν συνυπάρχουν τρία από τα παρακάτω κριτήρια: περιφέρεια μέσης μεγαλύτερης των 102 cm στους άνδρες ή 88 cm στις γυναίκες, επιιπεδο τριγλυκεριδίων μεγαλύτερο από 150 mg/dL, HDL- χοληστερόλη <40 mg/dL για τους άνδρες ή <50 mg/dL για γυναίκες , αρτηριακή πίεση άνω από >130/85 mm Hg, και γλυκόζη νηστείας >110 mg/dL.
Στον Ελληνικό χώρο έχουν γίνει διάφορες μελέτες αποτίμησης τα κατάστασης αυτής στον γενικό πληθυσμό που φαίνεται να είναι από 19.8%-24% (κυμαίνεται ανά γεωγραφική περιοχή). Ο επιπολασμός του μεταβολικού συνδρόμου αυξάνεται με την ηλικία, με μέγιστη συχνότητα εμφάνισης 38% στους ηλικιωμένους. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ατόμων με μεταβολικό σύνδρομο (78% των ανδρών και 74% των γυναικών) δεν γνωρίζουν την κατάσταση τους. Οι συνήθεις του τρόπου ζωής φαίνεται να παρεμβαίνουν στην εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου.
Η κατανάλωση μεσογειακού τύπου διατροφής, φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου κατά 19% ενώ η παρουσία φυσικής δραστηριότητας ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα (< 7 Kcal/min) μείωνει τον κίνδυνο κατά 25%.
Τα αντιυπερτασικά φάρμακα επηρεάζουν τα επίπεδα λιπιδίων αίματος?
Τα διουρητικά προκαλούν αύξηση κατά 6% της ολ;ικής χοληστερόλης, 8% της LDL και 15% των τριγλυκεριδίων. Μεγάλες μελέτες ανέφεραν ότι οι δυσμενείς επιδράσεις των διουρητικών στα λιπίδια είναι μικρής διάρκειας, επιμένουν 12 έως 18 μήνες και μετά ελαττώνονται και εξαφανίζονται. Αυτή η παρατήρηση δεν φαίνεται να μπορεί να ληφθεί στην κλινική πράξη γιατί σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση 6 η πτώση των τιμών λιπιδίων μπορεί να οφείλεται στις άλλες παρεμβάσεις όπως η απώλεια βάρους και η δίαιτα.
Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης δεν φαίνεται να επιδρούν δυσμενώς στα επίπεδα λιπιδίων. Αντίθετα μπορεί να επιφέρουν πτώση στις τιμές ολικής χοληστερόλης.
Οι β αποκλειστές στις συνήθεις αντιυπερτασικές δόσεις δεν φαίνεται να επηρεάζουν την ολική και HDL χοληστερόλη, ενώ μερικοί μποροεί να αυξήσουν την HDL χοληστερόλη. Τις πιο σημαντικές μεταβολές στα τριγλυκερίδια προκαλούν οι μη εκλεκτικοί β αποκλειστές (αύξηση 30% έναντι 18% των β1 εκλεκτικών αποκλειστών και 11% των β αποκλειστών με ενδογενή συμπαθητικομιμητική δράση).
Οι β αποκλειστές με αγγειοδιασταλτική δράση (καρβεντιλόλη) τείνουν να ελαττώνουν τα τριγλυκερίδια και να αυξάνουν σημαντικά την HDL Γενικά, τα δεδομένα της αλληλεπίδρασης λιπιδίων αίματος και αντιυπερτασικής αγωγής μας οδηγούν στην ανάγκη να λαμβάνεται υπ όψη η πιθανή συνύπαρξη δυσλιπιδαιμίας στην εξατομίκευσης της θεραπείας υπέρτασης για τον κάθε ασθενή.
Τι συμβαίνει με τον σακχαρώδη διαβήτη;
Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μια νόσο αυξανόμενης συχνότητας στον γενικό πληθυσμό, που αποδεδειγμένα αυξάνει την ολική και την καρδιαγγειακή θνητότητα και νοσηρότητα. Η παχυσαρκία, η έλλειψη φυσικής άσκησης, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες αποτελούν τις πιο συχνές αιτίες εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη στα άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη κατηγοριοποιούνται σε τρεις κατηγορίες.
Σε αυτούς που διατρέχουν πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης που είναι οι ασθενείς που έχουν καρδιαγγειακή νόσο ή προσβολή και άλλων οργανικών συστημάτων (πχ νεφροί) , ή έχουν παραπάνω από άλλους τρεις παράγοντες κινδύνου (πχ κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, κλπ) ή έχουν σακχαρώδη διαβήτη για περισσότερα από 20 έτη.
Υπάρχουν οι ασθενείς υψηλού κινδύνου με σακχαρώδη διαβήτη για περισσότερο από 10 έτη και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου , και οι ασθενείς μέσου κινδύνου που είναι ηλικίας μικρότερης των 50 ετών, έχουν την νόσο για λιγότερο από 10 έτη και δεν έχουν άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.
Οπότε στην εύλογη ερώτηση , εάν ο σακχαρώδης διαβήτες θεωρείται σήμερα ισοδύναμος με καρδιαγγειακή νόσο, η απάντηση είναι όχι πάντα, καθώς εξαρτάται από τα χρόνια διάγνωσης , το επίπεδο ρύθμισης του και την τροποποίηση όλων των άλλων δυσμενών παραγόντων κινδύνου.
Έτσι ο διαβητικός ασθενής εξ ορισμού δεν θεωρείται καρδιακός ασθενής καθώς η ρύθμιση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαρίνης στο 7% μειώνει τις μακροχρόνιες μικροαγγειακές επιπλοκές, η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του σωματικού βάρους, η διακοπή καπνίσματος και τα χαμηλά επίπεδα λιπιδίων μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Νεότερες φαρμακευτικές θεραπείες όπως αγωγή που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων της συν-μεταφοράς γλυκόζης/νατρίου μειώνουν επίσης τον κίνδυνο καρδιακού συμβάματος και παρέχουν και νεφροπροστασία, ενώ η χορήγηση ασπιρίνης έχει θέση στην διαγνωσμένη καρδιαγγειακή νόσο και όχι σε προληπτική χρήση.
Καθώς η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη, πώς μπορεί να γίνει πρόληψη για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη αλλά ακόμα και σε διαβητικούς για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου;
- Με τον έλεγχο των συνηθειών τρόπου ζωής
- Τακτικό έλεγχο επιπέδων γλυκόζης και διόρθωση τους
- Τακτικό έλεγχο λιπιδίων ορού
- Μέτρηση και διόρθωση επιπέδων αρτηριακής πίεσης
- Έλεγχο για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου
Στον τακτικό καρδιολογικό έλεγχο συμπεριλανβάνονται η καλή λήψη ιατρικού ιστορικού και υποκείμενων συμπτωμάτων που μπορεί να υποτιμούνται από τον εξεταζόμενο και πρέπει ο ιατρός να διακρίνει, η φυσική εξέταση, η διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος, η υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση με συνοδό έλεγχο αγγείων (καρωτίδων ή περιφερικών αγγείων επί ενδείξεων), και πιθανά αξονικής στεφανιογραφία σε εξεταζόμενου μέχρι μέσου κινδύνου και επί ειδικών ενδείξεων.
Ο εργαστηριακός έλεγχος τι αξία έχει;
Ο έλεγχος γλυκόζης, γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαρίνης, λιπιδίων νεφρικής λειτουργίας είναι πολύ σημαντικός. Όμως και η μέτρηση δείκτη φλεγμονής όπως η CRP υψηλής ευαισθησίας μπορεί να ανιχνεύσει υποκλινική φλεγμονή, ενώ η μέτρηση του νατριουρητικού πεπτιδίου NtproBNP, φαίνεται ότι επί ανεύρεσης αυξημένων τιμών μπορεί να διακρίνει τα άτομα αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως έχει φανεί σε μελέτες πληθυσμού διαβητικών ασθενών. Τα νατριουρητικά πεπτίδια εκκρίνονται από τα μυοκαρδιακά κύτταρα σε απάντηση αυξημένων πιέσεων μέσα στην καρδιά.
Έτσι όταν η καρδιά αρχίζει να γίνεται πιο ανελαστική από διαταραχή της καλής διαχείρισης ενέργειας λόγω αρρύθμιστου σακχάρου αίματος ή από αρχόμενη αθηροσκλήρυνση, αυξάνεται η έκκριση των πεπτιδίων αυτών που ανιχνεύονται με εξέταση στο περιφερικό αίμα.
Ο μη καλά ρυθμιζόμενος σακχαρώδης διαβήτης οδηγεί σε καρδιακή ανεπάρκεια , γι αυτό και αποτελεί μια από τις πιο συχνές συνοσηρότητες που συναντάμε σε αυτούς τους ασθενείς, σε ποσοστό έως και 50%. Στην καρδιακή ανεπάρκεια αυξάνονται τα επίπεδα των νατριουρητικών πεπτιδίων , γι αυτό η μέτρηση τους βοηθά τόσο στην διάγνωση, στην κατεύθυνση της θεραπείας αλλά και στην πρόγνωση αυτών των ασθενών.
Έχουν κατασκευαστεί μοντέλα που περιλαμβάνουν κλινικά χαρακτηριστικά και το NtproBNP και φαίνεται ότι προβλέπουν την εμφάνιση συμβαμάτων ή βοηθούν στην παρακολούθηση ανταπόκρισης στην χορηγούμενη θεραπεία των ασθενών.
Τι προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης στην καρδιά;
Ο σακχαρώδης διαβήτης φαίνεται ότι προκαλεί αθηροσκλήρυνση με αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, αλλά και προσβολής μικρών αγγείων με εικόνα καρδιακής ανεπάρκειας διατατικού τύπου ή ακόμα και μορφής έντονης υπερτροφίας τοιχωμάτων καρδιάς με ανελαστική λειτουργία αυτής.
Η πρώιμη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη, η έγκαιρη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής αλλά και τροποποίησης άλλων παραγόντων κινδύνου με παραμονή χαμηλών τιμών λιπιδίων (LDL<70mg/dl), αρτηριακή πίεση μικρότερη από 130/85 mmHg, ρύθμιση ιδανικού σωματικού βάρους με σωστή διατροφή με καλή ισορροπία λευκώματος, φρούτων λαχανικών και υδατανθράκων για την ρύθμιση του σωματικού βάρους χωρίς την εμφάνιση καχεξίας με απώλεια μυϊκής μάζας και άσκηση, μπορεί να μειώσει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Επιμέλεια: Χριστίνα Χρυσοχόου, Καρδιολόγος και Διευθύντρια του ΕΣΥ
Πηγή: https://www.sportime.gr/extratime/koinonia/etsi-prostatevo-tin-kardia-mou/