Σχεδόν ένα χρόνο στην παγκόσμια πανδημία κορωνοϊού, επιστήμονες, γιατροί και ασθενείς άρχισαν να ξεκλειδώνουν ένα αινιγματικό φαινόμενο: Για πολλούς ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων των νέων που δεν χρειάστηκαν ποτέ νοσηλεία, το Covid-19 έχει μια καταστροφική δεύτερη πράξη.
Πολλοί αντιμετωπίζουν συμπτώματα εβδομάδες ή μήνες μετά την αναμενόμενη ανάρρωσή τους, συχνά με προβληματικές νέες επιπλοκές που μπορούν να επηρεάσουν ολόκληρο το σώμα – σοβαρή κόπωση, γνωστικά προβλήματα και απώλεια μνήμης, πεπτικά προβλήματα, ακανόνιστους καρδιακούς ρυθμούς, πονοκεφάλους, ζάλη, κυμαινόμενη αρτηριακή πίεση , ακόμη και την τριχόπτωση.
Αυτό που προκαλεί έκπληξη στους γιατρούς είναι ότι πολλές τέτοιες περιπτώσεις περιλαμβάνουν άτομα των οποίων οι αρχικές περιπτώσεις δεν ήταν οι πιο σοβαρές, υπονομεύοντας την υπόθεση ότι οι ασθενείς με ήπιο Covid-19 ανακάμπτουν εντός δύο εβδομάδων. Οι γιατροί αποκαλούν την κατάσταση «μετα-οξεία Covid» ή «χρόνια Covid», και οι πάσχοντες αναφέρονται συχνά ως «ασθενείς μακράς έλξης» ή «μακρά Covid» ασθενείς.
Τον Οκτώβριο, τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας πρόσθεσαν μια περιγραφή τέτοιων περιπτώσεων στις οδηγίες θεραπείας Covid-19, λέγοντας ότι οι γιατροί ανέφεραν μακροπρόθεσμα συμπτώματα και αναπηρίες που σχετίζονται με το Covid-19 σε άτομα με ήπια ασθένεια.
Οι εκτιμήσεις για το ποσοστό των ασθενών Covid-19 που εμφανίζουν συμπτώματα μεγάλης απόστασης κυμαίνονται ευρέως. Μια πρόσφατη έρευνα σε περισσότερους από 4.000 ασθενείς Covid-19 διαπίστωσε ότι περίπου το 10% αυτών των ηλικιών 18 έως 49 ετών εξακολουθούσαν να αγωνίζονται με συμπτώματα τέσσερις εβδομάδες μετά την αρρώστια, ότι 4,5% όλων των ηλικιών είχαν συμπτώματα για περισσότερες από οκτώ εβδομάδες και 2,3% τους για περισσότερες από 12 εβδομάδες. Η μελέτη, η οποία δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους, πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή που δημιουργήθηκε από την εταιρεία επιστήμης υγείας Zoe σε συνεργασία με το King’s College London και το Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Μια άλλη προκαταρκτική μελέτη που αφορούσε κυρίως μη νοσοκομειακούς ασθενείς Covid διαπίστωσε ότι περίπου το 25% είχε ακόμα τουλάχιστον ένα σύμπτωμα μετά από 90 ημέρες. Μια ευρωπαϊκή μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το ένα τρίτο των 1.837 μη νοσοκομειακών ασθενών ανέφεραν ότι εξαρτώνται από έναν φροντιστή περίπου τρεις μήνες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Μια κύρια εξήγηση για τα συμπτώματα μακράς Covid είναι ότι η δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και η επακόλουθη φλεγμονή συνεχίζουν να επηρεάζουν τα όργανα ή το νευρικό σύστημα ακόμη και μετά την εξαφάνιση του ιού, ανέφεραν οι ερευνητές.
Πως οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του Covid επηρεάζουν το σώμα;
Νευρικό σύστημα
Πολλοί ασθενείς αναφέρουν προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης, μερικές φορές αναφέρονται ως «ομίχλη του εγκεφάλου». Μερικοί λένε ότι ξεχνούν τι προσπαθούν να πουν ή να κάνουν. Οι νευρολόγοι που βλέπουν αυτούς τους ασθενείς λένε ότι τα γνωστικά προβλήματα είναι από τα πιο κοινά συμπτώματα.
Μερικοί νευρολόγοι λένε ότι βλέπουν ασθενείς με σημάδια δυσατονομίας ή δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ρυθμίζει τις ακούσιες λειτουργίες όπως αναπνοή, πέψη και καρδιακό ρυθμό.
Γεύση και μυρωδιά
Οι ασθενείς λένε ότι μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή μήνες για να ανακτήσουν τις αισθήσεις τους για τη μυρωδιά και τη γεύση. Λένε ότι η απώλεια αυτών των αισθήσεων επηρεάζει όχι μόνο τη διατροφή τους αλλά και την ψυχική τους υγεία.
Πνεύμονες
Μερικοί ασθενείς αναφέρουν επίμονη δύσπνοια. Οι γιατροί συχνά συνταγογραφούν εισπνευστήρες άσθματος και αναπνευστικές ασκήσεις για τη βελτίωση της λειτουργίας των πνευμόνων. Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη. Θα μπορούσε να σχετίζεται με παρεκκλίνουσα λειτουργία του νευρικού συστήματος, τραυματισμό των πνευμόνων ή σε κίνδυνο καρδιαγγειακού συστήματος.
Καρδιαγγειακό σύστημα
Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν κτύπο της καρδιάς ή ταχυκαρδία, καθώς και ακραίες αλλαγές στην αρτηριακή πίεση. Μερικοί γιατροί πιστεύουν ότι αυτό θα μπορούσε να σχετίζεται με ένα πρόβλημα με το νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα με τον αυτόνομο βραχίονα, το οποίο ασχολείται με ακούσιες λειτουργίες όπως ο καρδιακός ρυθμός και η αρτηριακή πίεση.
Μερικοί ασθενείς έχουν σημάδια φλεγμονής καρδιακών μυών εβδομάδες ή μήνες μετά τη μόλυνση, λένε γιατροί και ερευνητές Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν αναφέρουν συμπτώματα, ενώ άλλες λένε ότι έχουν δύσπνοια και πόνο στο στήθος.
Πεπτικό σύστημα
Οι ασθενείς αναφέρουν προβλήματα με κοιλιακό άλγος και διάρροια εβδομάδες ή μήνες μετά το Covid-19. Μερικοί γιατροί συστήνουν να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα, όπως γαλακτοκομικά προϊόντα και γλουτένη.
Μυοσκελετικό σύστημα
Μερικοί ασθενείς αναφέρουν ήπιο πόνο στους μυς και στις αρθρώσεις. Άλλοι έχουν πιο σοβαρό πόνο.
Πολλοί ασθενείς αναφέρουν επίσης επίμονη κόπωση εβδομάδες ή μήνες μετά το Covid-19, ακόμη και όταν είχαν ήπια ή μέτρια πορεία ασθένειας και δεν χρειάζονταν νοσηλεία. Η κόπωση μπορεί να είναι εξουθενωτική και να εμποδίζει τακτικές καθημερινές δραστηριότητες, όπως δουλειά και να περνάς χρόνο με την οικογένεια.
Σε αυτοψίες ορισμένων ασθενών με Covid-19, οι γιατροί έχουν παρατηρήσει εγκεφαλίτιδα ή φλεγμονή του εγκεφάλου. Διάφορες μελέτες αυτοψίας έχουν επίσης βρει προκαταρκτικά στοιχεία σωματιδίων κοροναϊού σε περιοχές του εγκεφάλου σημαντικά για τη μυρωδιά.
Με άλλες μολύνσεις, βρέθηκαν ιικά σωματίδια στον εγκέφαλο των ασθενών με εγκεφαλίτιδα, αν και είναι σπάνιο, δήλωσε ο Walter Royal, νευροϊολόγος και διευθυντής του Ινστιτούτου Νευροεπιστημών του Morehouse School of Medicine. Αυτό που είναι πιο κοινό είναι ότι ο ιός μολύνει την επένδυση των αιμοφόρων αγγείων, προκαλώντας βλάβη και φλεγμονή που με τη σειρά της επηρεάζει τον εγκέφαλο.
Πόσο καιρό θα πάρει προκειμένου οι ασθενείς με μακρά Covid να αναρρώσουν παραμένει άγνωστο.
WSJ: Doctors Begin to Crack Covid’s Mysterious Long-Term Effects
Απόδοση: Γιάννης Κουτρουμπής