Ο Καθηγητής Ψυχιατρικής , Βασίλειος Μποζίκας, μιλάει για την ψυχική υγεία των …υγειών και την ψυχική δοκιμασία των νοσηλευόμενων με COVID-19.
Καταρχάς, όπως μάς είπε ο καθηγητής, «η μόνη λύση αυτή την στιγμή για να έχουμε κάποια βελτίωση στην πανδημία είναι οι εμβολιασμοί. Όσο προχωρούν οι εμβολιασμοί ειδικά για τις μεγαλύτερες ηλικίες, αυξάνονται οι πιθανότητες το καλοκαίρι να χαλαρώσουμε. Αν θα επιστρέψει η COVID-19 ως εποχική ίωση, εξαρτάται από το τι θα γίνει με την κυτταρική ανοσία (τη μνήμη του ανοσοποιητικού συστήματος για τον ιό) και τις μεταλλάξεις που με τους φυσικούς νόμους, ευνοούν την επιβίωση του ιού και τη μεταδοτικότητα».
Ποια είναι η ψυχολογική κατάσταση των ασθενών στα νοσοκομεία, ρωτήσαμε τον έμπειρο ψυχίατρο…
«Αν αναλογιστεί κανείς τις συνθήκες που επικρατούν στις κλινικές, ότι είναι απομονωμένοι οι ασθενείς, ότι οι γιατροί και νοσηλευτές φορούν εξοπλισμό που δεν επιτρέπει την βλεματική επαφή και το άγγιγμα και οι ασθενείς δεν κινούνται ούτε βλέπουν τους δικούς τους, έχοντας ταυτόχρονα τον φόβο για την ζωή τους, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μια πολύ δύσκολη κατάσταση», σημειώνει.
Όσο για τους υπόλοιπους που δεν νοσούν αλλά πρέπει εδώ και 1,5 χρόνο να περιοριστούν στα σπίτια τους, ο κ. Μποζίκας μάς λέει:
«Ο κόσμος είναι πια καταγεγραμμένο ότι έχει μοναξιά. Παιδιά, νέοι ενήλικες και ηλικιωμένοι έχουν περιορίσει την επαφή με συγγενείς και φίλους και παραμένουν στο σπίτι το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα να επιδεινωθούν οι υπάρχουσες ή να εμφανιστούν νέες ψυχικές διαταραχές. Κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές με ανησυχία για το παρόν και το μέλλον είναι οι πιο συχνές…».
Και του ζητάμε να μάς δώσει πρακτικές λύσεις και συμβουλές…
«Η λύση είναι να βγει και να περπατήσει, να κινηθεί. Το τονίζω ότι είναι με την αυστηρή τήρηση των μέτρων (μάσκες και αποστάσεις) που πρέπει να γίνεται αυτό ώστε να μην επιδεινώνουμε την κατάσταση. Αλλά υπάρχουν διέξοδοι και πρέπει να τις αναζητούμε. Θεωρώ δε ότι το κάνει ο κόσμος. Γι’ αυτό βλέπουμε και εικόνες που μαζεύονται σε κάποια μέρη, πχ παραλίες πολλοί μαζί. Είναι μια ανακούφιση που προκύπτει από αυτό. Ειδικά δε για τα παιδιά, το να βγουν να τρέξουν είναι σίγουρα βοηθητικό.
Μην ξεχνάμε ότι το παιχνίδι βοηθάει και στην ανάπτυξη. Αλλά και η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη στο παιδί και τον έφηβο», σημειώνει και μάς δίνει «πάσα» να τον ρωτήσουμε για την πολύωρη ενασχόληση με βιντεοπαιχνίδια, τηλεκπαίδευση και το διαδίκτυο.
«Παιδιά και έφηβοι έχουν μοναδική εναλλακτική αυτήν την στιγμή τα βιντεοπαιχνίδια. Συστήνω να έχουν εγρήγορση οι γονείς καθώς στο άμεσο μέλλον θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα με το θέμα αυτό… Υπάρχει διαταραχή «ηλεκτρονικού παιχνιδιού». Στο αμερικάνικο σύστημα το έχουν επίσημα συμπεριλάβει ως διαταραχή προς έρευνα», εξηγεί.
Θέσαμε εξάλλου στον καθηγητή το ερώτημα αν εγκρίνει το άνοιγμα των Λυκείων για να πάρουμε μια σαφώς θετική απάντηση….
«Νομίζω ξεκινώντας από τα λύκεια που ήταν κλειστά από το Νοέμβριο, και με την βοήθεια των τεστ, καλώς προχωρήσαμε στην ελεγχόμενο άνοιγμα. Για τις άλλες βαθμίδες έγινε διαφοροποίηση λόγω της πίεσης στο σύστημα υγείας και το γεγονός ότι έπρεπε να κάνουμε το άνοιγμα με βήματα. Θεωρήθηκε ότι τα μεγάλα παιδιά είναι πιο εύκολο να εφαρμόσουν τα τεστ και επίσης τα λύκεια είναι μια βαθμίδα που έχει να λειτουργήσει από το Νοέμβριο την ώρα που η Γ λυκείου ετοιμάζεται για Πανελλαδικές και οι υπόλοιπες τάξεις για τις εξετάσεις.
Εξάλλου φαίνεται να υπάρχει και κόπωση με την τηλεκπαίδευση και είναι καλό πριν από τις εξετάσεις να αντιμετωπιστεί», συμπληρώνει.
Οδηγός για …εσώκλειστους
Ζητήσαμε από τον κ Μποζίκα να μάς δώσει μερικές πρακτικές συμβουλές για να αντιμετωπίζουμε την καραντίνα.
«Μέσα στο σπίτι πρέπει να αυξήσουμε τις δραστηριότητες τις οικογενειακές. Δεν έχει σημασία τι θα είναι αλλά να είναι από κοινού. Να μην απομονωνόμαστε. Παιδιά και ενήλικες να κάνουν μαζί κάτι. Ακόμα κι αν δουν μαζί μια ταινία, είναι θετικό. Ας κάνουμε το σπίτι κινηματογράφο με αναψυκτικό, ποπ-κορν και όλοι μαζί να σχολιάζουμε την ταινία. Αυτό ανακουφίζει καθώς φέρνει κοντά τους ανθρώπους.
Επίσης ένα θετικό ρόλο μπορούν να παίξουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αποτελούν κι αυτά ένα είδος κοινωνικής επαφής ειδικά για όσους ζουν μόνοι. Η σωματική απομάκρυνση δεν πρέπει να συνοδεύεται από συναισθηματική αποξένωση. Πρέπει να κάνουμε ό,τι μας ανακουφίζει.
Για όποιον αισθανθεί ότι δεν αντέχει πια, υπάρχει πάντα το 10306 να απευθυνθεί όταν δεν τα καταφέρνει να αντιμετωπίσει την απομόνωση. Όταν δεν νιώθει ανακούφιση με καμία δραστηριότητα. Δεν είναι στίγμα να ζητήσει βοήθεια από ειδικό. Γι’ αυτό υπάρχουν οι ειδικοί ψυχικής υγείας. Κι ας μην φοβούνται ότι θα πάρουν οπωσδήποτε φάρμακα αν απευθυνθούν σε έναν ψυχίατρο. Ίσως κάποιοι χρειαστούν και φάρμακα αλλά υπάρχουν για τους περισσότερους άλλοι τρόποι. Ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις κι όχι απαραίτητα ψυχοθεραπεία.
Για παράδειγμα, ειδικά για την αυπνία που ταλαιπωρεί αρκετούς μπορούμε να συμβουλεύσουμε:
Να μην μένουμε στο κρεβάτι να στροφογυρνάμε όταν δεν μπορούμε να κοιμηθούμε. Πάμε στο σαλόνι και διαβάζουμε ένα βιβλίο.
Να μην γυμναζόμαστε αργά το βράδυ.
Να μην πίνουμε μετά το απόγευμα καφείνη αλλά γάλα.
Το δωμάτιο που κοιμόμαστε να είναι ήσυχο και σκοτεινό.
Σημαντικό είναι τέλος να έχουμε μια καθημερινή ρουτίνα με καλή διατροφή και έναν κύκλο εγρήγορσης -ύπνου με συγκεκριμένες ώρες. Θέλουμε μια καθημερινή ρουτίνα σε όλες τις δραστηριότητες».
Επιμέλεια: Βασίλειος Μποζίκας, Καθηγητής Ψυχιατρικής στην ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, Διευθυντής της Β’ πανεπιστημιακής κλινικής στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.