Τι δείχνουν τα αποτελέσματα πιλοτικού προγράμματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Μιλούν η πνευμονολόγος Α.Μπούτου και η εργοφυσιολόγος Κ.Δίπλα.
Αύξηση της αερόβιας ικανότητας σε ποσοστό μέχρι και 25%, σημαντική μείωση των παροξύνσεων και των συμπτωμάτων δύσπνοιας, βήχα και πρόωρης κόπωσης, συνολική βελτίωση της λειτουργικότητας και της ποιότητας ζωής τους, είχαν οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) που συμμετείχαν σε πιλοτικό πρόγραμμα άσκησης/αποκατάστασης, με πρωτοβουλία της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, στη Θεσσαλονίκη, με παράλληλη εφαρμογή και στο Περιστέρι. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης αναδεικνύουν την αναγκαιότητα εφαρμογής ολοκληρωμένων προγραμμάτων αποκατάστασης σε ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, τα οποία συνταγογραφούνται στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου, αλλά δυστυχώς απουσιάζουν ακόμη από το ελληνικό σύστημα υγείας.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας στην Κλινική Αναπνευστικής Ανεπάρκειας του ΑΠΘ, Αφροδίτη Μπούτου, και η εργοφυσιολόγος, καθηγήτρια του ΤΕΦΑΑ Σερρών του ΑΠΘ, Κωνσταντίνα Δίπλα, μιλούν για την εξάμηνη εφαρμογή του προγράμματος σε δημοτικά γυμναστήρια του Δήμου Θεσσαλονίκης και για τον αντίκτυπο που είχε στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Καλύτερη από κάθε μεμονωμένο φάρμακο
Όπως αναφέρει η κα Μπούτου, η πνευμονική αποκατάσταση είναι μια διεπιστημονική παρέμβαση, η οποία εκτός από την πνευμονολογική παρακολούθηση περιλαμβάνει την άσκηση -συγκεκριμένη και εξατομικευμένη για κάθε ασθενή- την ψυχολογική υποστήριξη, διαιτητικές συμβουλές, εκπαίδευση του ασθενή στη νόσο και στη λήψη φαρμάκων.
«Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την αντιμετώπιση των ασθενών με ΧΑΠ και γενικά με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα», επισημαίνει προσθέτοντας: «Έχει αποδεχθεί ότι έχει ασύγκριτα μεγαλύτερα οφέλη από οποιοδήποτε μεμονωμένο φάρμακο σε αυτά τα νοσήματα, και στην ποιότητα ζωής και στη συχνότητα που οι ασθενείς κάνουν παροξύνσεις και στη συχνότητα που μπαίνουν στο νοσοκομείο και στην επιβίωσή τους γενικά».
Η αξιολόγηση των ασθενών με ΧΑΠ στην Κλινική Ανεπνευστικής Ανεπάρκειας του νοσοκομείου «Γ.Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης, πριν την ένταξή τους στο πιλοτικό πρόγραμμα και μετά την ολοκλήρωσή του, έδειξε εντυπωσιακές μετρήσιμες βελτιώσεις σε μια σειρά από τομείς.
«Είχαν πάρα πολύ μεγάλη βελτίωση στην ποιότητα ζωής, στη δύσπνοια, στην αερόβια ικανότητα από 10% μέχρι 25%. Άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν οξυγόνο σε κάποιες χαμηλές ροές σταμάτησαν να το χρησιμοποιούν μετά το πρόγραμμα, ενώ υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη βελτίωση και στο στοιχείο της κατάθλιψης που είναι πολύ έντονο σε αυτούς τους ανθρώπους, επειδή είδαν και άλλους με το ίδιο πρόβλημα, επειδή βελτιώθηκαν, επειδή δημιούργησαν δεσμούς ομάδας».
Όπως υπογραμμίζει η πνευμονολόγος, οι συγκεκριμένες βελτιώσεις μπορούν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο που οδηγεί τους ασθενείς με ΧΑΠ στην καθήλωση και την απομόνωση. «Πολύ συχνά εξαιτίας της αναπνευστικής ανεπάρκειας και της δύσπνοιας, η οποία είναι ένα σύμπτωμα που προκαλεί αναπηρία, οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να κάνουν ούτε τις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως να σηκώσουν μια βαριά σακούλα με ψώνια στο σούπερ μάρκετ ή να πάνε λίγο βιαστικά στη στάση για να προλάβουν το λεωφορείο», παρατηρεί, προσθέτοντας: «Επομένως, εφόσον δυσπνοούν ακόμη και στα καθημερινά, σταδιακά αποσύρονται από την καθημερινή τους δραστηριότητα, κάνουν όσο το δυνατό λιγότερα πράγματα και αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που τους οδηγεί στο τέλος να μην μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν και να μην είναι λειτουργικοί».
Το πρόγραμμα
Η πιλοτική παρέμβαση ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2024 και παρόλο που είχε αρχική διάρκεια 2 ως 3 μηνών επεκτάθηκε μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Οι ενδιαφερόμενοι ασθενείς υποβλήθηκαν αρχικά σε μετρήσεις αξιολόγησης της αναπνευστικής τους λειτουργίας και σε εργοσπιρομέτρηση για την αξιολόγηση της φυσικής τους κατάστασης. Με βάση τις μετρήσεις δημιουργήθηκαν εξατομικευμένα προγράμματα άσκησης, κατάλληλα για κάθε έναν ξεχωριστά.
Δύο φορές την εβδομάδα, σε δύο διαφορετικά γυμναστήρια της Θεσσαλονίκης, έκαναν άσκηση με επίβλεψη εργοφυσιολόγου, διάρκειας 2 ωρών τη φορά. Αρχικά έκαναν αναπνευστικές ασκήσεις και τεχνικές αναπνοής, μετά αερόβια άσκηση (διάδρομο, ποδήλατο), και στη συνέχεια μυϊκή ενδυνάμωση με μικρά βάρη και σε μηχανήματα αντιστάσεων, ασκήσεις ισορροπίας και χαλάρωση.
«Οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν δύσπνοια, βήχα, πρόωρη κόπωση στην έντονη δραστηριότητα και γενικά έχουν μια φλεγμονή, όχι μόνο στους πνεύμονες, αλλά γενικά στο σώμα τους. Η άσκηση μπορεί να επιβραδύνει την εμφάνιση των συμπτωμάτων, βοηθώντας τους ασθενείς να έχουν καλύτερη λειτουργική ικανότητα», εξηγεί η κα Δίπλα, προσθέτοντας: «Βοηθάει να μειωθεί η φλεγμονή, να έχουν λιγότερες παροξύνσεις, ενώ μειώνει τον αριθμό των νοσηλειών. Τελευταίες μελέτες έδειξαν πως ένα σωστά δομημένο πρόγραμμα αποκατάστασης μπορεί να μειώσει κατά 50% τον κίνδυνο θανάτου μέσα σε ένα χρόνο».
Στους συμμετέχοντες, που είδαν εντυπωσιακή βελτίωση στην αερόβια ικανότητα και στη δύναμη των άνω και κάτω άκρων, δόθηκαν οδηγίες να συνεχίσουν να είναι όσο γίνεται δραστήριοι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά και να αρχίσουν να γυμνάζονται ξανά από τον Σεπτέμβριο, με στόχο να διατηρήσουν τα οφέλη του προγράμματος.
Ξεχωριστής σημασίας όφελος ήταν και αυτό της κοινωνικοποίησης. «Αισθάνθηκαν ότι υπάρχει μια κοινότητα που μπορούν να μοιραστούν κοινά βιώματα. Είχαμε άτομα που φοβόνταν να βγουν από το σπίτι και με βάση το πρόγραμμα άρχισαν να παίρνουν μόνοι τους το μετρό, να φεύγουν δύο – δύο να κάνουν παρέα φεύγοντας από το γυμναστήριο», καταλήγει η κα Δίπλα.
