Η μνήμη αποτελεί μια θαυμαστή λειτουργεία του ανθρώπινου εγκεφάλου
H ανθρώπινη μνήμη, αποτυπώνει γεγονότα και παραστάσεις από το πρόσφατο αλλά και το απώτερο παρελθόν, συνδέεται αναπόσπαστα με την δομή της προσωπικότητας του ατόμου και συμβάλλει τα μέγιστα στην οικογενειακή και την κοινωνική του συμπεριφορά, αλλά και την διατήρηση της εθνικής του ταυτότητας.
Η επιστήμη και ειδικότερα οι νευροεπιστήμες, κατά τα τελευταία χρόνια, με την βοήθεια της τεχνολογίας, έχουν κάνει άλματα στην επέκταση των γνώσεων μας σχετικά με τις περιοχές του εγκεφάλου που εδράζεται η μνήμη, με τους τρόπους καταγραφής της σε νευρωσικό επίπεδο, με την δυνατότητα του εγκεφάλου διαγραφής και καταγραφής της μνήμης αλλά και σχετικά με τις διαταραχές της σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις.
Μεγάλη πρόκληση αποτελεί η δυνατότητα με εξωγενείς παρεμβάσεις , διαγραφής, επιλεκτικά, περιοχών μνήμης, ή δημιουργία “τεχνητής” μνήμης . Οι διαδικασίες αυτές , μέχρι σήμερα αποτελούν αντικείμενο σεναρίων ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Πρόσφατες όμως επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι είναι δυνατόν με σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους, όπως η Μαγνητική τομογραφία, να εντοπίσουμε περιοχές όπου υπάρχει στον ανθρώπινο εγκέφαλο ενεργός “μνημονική” δραστηριότητα.
Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο ουσιαστικό βήμα εξωτερικών παρεμβάσεων, είτε στην διαγραφή, είτε στην δημιουργία “τεχνητής” μνήμης . Σε μια πρόσφατη σχετικά επιστημονική μελέτη από την Σουηδία, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Uppsala, κατόρθωσαν να διαγράψουν μία τρομακτική, πρόσφατη ανάμνηση που προκάλεσαν σε ομάδα εθελοντών.
H επιστημονική μελέτη έγινε ως εξής: Οι ερευνητές έδειξαν σε εθελοντές μια ουδέτερη εικόνα και ταυτοχρόνως τους έκαναν ηλεκτροσόκ, που τους δημιούργησε ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα.
Με αυτό τον τρόπο, η εικόνα συσχετίστηκε στο μυαλό τους με τον φόβο – και έτσι δημιουργήθηκε μία φοβική μνήμη.
Για να ενεργοποιηθεί αυτή η φοβική μνήμη, οι ερευνητές ξαναέδειξαν στους εθελοντές την εικόνα, δίχως αυτή τη φορά να τους κάνουν ηλεκτροσόκ.
Τους χώρισαν σε δύο ομάδες: Στη μία έδειχναν επανειλημμένα την ίδια εικόνα, με τέτοια ταχύτητα ώστε δεν προλάβαινε κάθε φορά να ολοκληρωθεί η διαδικασία της μνημονικής εδραίωσης, ενώ στην άλλη την έδειξαν αρκετά αργά ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία.
Σε όσους έβλεπαν γρήγορα την ίδια εικόνα, ο φόβος που σχετιζόταν με την εικόνα σύντομα έσβησε και η σχετική φοβική ανάμνηση αδρανοποιήθηκε.
Αυτό τεκμηριώθηκε με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) του εγκεφάλου, η οποία έδειξε ότι τα “ίχνη” της φοβικής μνήμης “σβήστηκαν” από το τμήμα του εγκεφάλου που φυσιολογικά αποθηκεύει τις φοβικές αναμνήσεις μας. Οι περιοχές αυτές ευρίσκονται στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου.
Η επιστημονική αυτή μελέτη δημοσιεύτηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό “Science”, και έδειξε για πρώτη φορά σε κλινικό επίπεδο, ότι είναι δυνατόν να διαγραφούν από τον ανθρώπινο εγκέφαλο πρόσφατα δημιουργημένες συναισθηματικές αναμνήσεις . Έτσι πιθανώς ανοίγει ο δρόμο για να επινοηθούν νέες θεραπείες για πάσχοντες από διάφορες ψυχολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές.
Εκτός όμως από την διαγνωστική και θεραπευτική Ιατρική, που θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο ορατό ή στο απώτερο μέλλον, μια τέτοια επιστημονική εξέλιξη;
Δηλαδή στην δυνατότητα εξωγενών παρεμβάσεων στην ανθρώπινη μνήμη, είτε με επιλεκτικές διαγραφές, είτε με δημιουργία “τεχνητής” μνήμης;
Πράγματι, προκαλεί προβληματισμό μια τέτοια προοπτική. Δηλαδή, σε ένα δυσμενές σενάριο , στο ορατό ή στο απώτερο μέλλον μια τέτοια δυνατότητα σε χρήση από αντιδημοκρατικά καθεστώτα, θα μπορούσε να χειραγωγήσει ανθρώπους, ή και λαούς.
Σε ένα όμως αισιόδοξο σενάριο, μια τέτοια προοπτική, θα μπορούσε να αποτελέσει δυνατότητα σε μια δημοκρατική κοινωνία, να προφυλάξει τους πολίτες της από “τραυματικές” μνήμες, που έχουν επιπτώσεις στις κοινωνικές συμπεριφορές και αποφάσεις τους.
Αλλά και να τους βοηθήσει να διατηρήσουν μνήμες που αφορούν γεγονότα που βίωσαν, από κυβερνήσεις που απέτυχαν ή που ακόμα χειρότερα , υποθήκευσαν από ανικανότητα ή από ολιγωρία , το μέλλον τους…
Το αισιόδοξο σενάριο όμως , πιστεύω ότι θα επικρατήσει.
Η ιστορία διδάσκει, ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις τελικά, προσαρμόζονται στις κοινωνικές ανάγκες. Όπως συνέβη στην ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας, μετά την ατομική βόμβα που κατέστρεψε την Χιροσίμα…
Η όπως συμβαίνει στην ιατρική επιστήμη , με την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, που αποδεικνύει ότι κάθε άνθρωπος είναι μια μοναδική, ξεχωριστή οντότητα. Το δυσμενές σενάριο αυτής της ανακάλυψης θα ήταν , η νέα αυτή γνώση, να χρησιμοποιηθεί ως ρατσιστικό επιχείρημα , διαχωρισμού και ομαδοποίησης των ανθρώπων…
Όμως στην πράξη, η νέα γνώση στον τομέα αυτό, χρησιμοποιείται στην διάγνωση, πρόγνωση και θεραπεία γενετικά προκαθορισμένα παθήσεων, για το καλό των ανθρώπων…
Επιμέλεια: Χρ. Ι. Στεφανάδης
Πηγή: https://www.protothema.gr/blogs/xr-i-stefanadis/article/1692211/paremvoles-stin-mnimi/
