Το νέο στέλεχος του κορωνοϊού SARS-CoV-2, δηλ. η Παραλλαγή που Προκαλεί Ανησυχία, που εμφανίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο (και ήδη έχει καταγραφεί σε αρκετές περιπτώσεις και στη χώρα μας) είναι πιο μεταδοτικό από άλλα στελέχη του ιού, αλλά όχι πιο παθογόνο. ΄Ενας στους 30 πολίτες του Λονδίνου έχουν μολυνθεί! Το στέλεχος μολύνει περισσότερα άτομα ηλικίας κάτω των 20 ετών σε σχέση με τα άλλα στελέχη του ιού. Απαιτούνται αυστηρότερα μέτρα για τον έλεγχο της μετάδοσης/εξάπλωσης του νέου στελέχους SARS-CoV-2 B.1.1.7
Η γενεαλογική γραμμή SARS-CoV-2 B.1.1.7, η οποία εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Νοέμβριο του 2020, και ίσως δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020, χαρακτηρίστηκε ως Παραλλαγή που προκαλεί ανησυχία [(Variant of Concern 202012/01 (VOC)] από το Υπουργείο Υγείας του Η.Β. Δύο ερευνητές ομάδες στο Η.Β. πραγματοποιήσαν επιδημιολογική ανάλυση της νέας παραλλαγής SARS-CoV-2 B.1.1.7 (φέρει 17 νέες μεταλλάξεις, 8 από τις οποίες αφορούν την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού), διερεύνησαν τη μεταδοτικότητά της στην Αγγλία και παρουσίασαν σε προδημοσιεύσεις στοιχεία συσχέτισης επιδημιολογικών και γενετικών δεδομένων.
Σημείωση. Τρεις από τις 8 μεταλλάξεις προκάλεσαν ανησυχία στους επιστήμονες, π.χ. η μετάλλαξη N501Y ήταν γνωστό ότι αυξάνει τη στενή δέσμευση της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού στον υποδοχέα ACE2 των ανθρώπινων κυττάρων. Η μετάλλαξη αυτή πιθανώς προσφέρει κάποιο ευεργετικό/εξελικτικό πλεονέκτημα στον ιό. Το στέλεχος αυτό περιέχει έλλειμμα δύο αμινοξέων στην πρωτεΐνη της ακίδας του ιού. ΄Ισως λόγω του ελλείμματος, το νέο στέλεχος εξαπλώνεται ταχύτερα από τις υπάρχουσες παραλλαγές του ιού. Μία τρίτη μετάλλαξη, η P681H, εξετάζεται προσεκτικά, διότι τροποποιεί τη θέση που η πρωτεΐνη της ακίδας του ιού κόβεται, προτού εισέλθει στα κύτταρά μας. Επιπλέον, κλασικές μέθοδοι ανίχνευσής της αποτυγχάνουν να την εντοπίσουν.
Η πρώτη* ερευνητική ομάδα -Eric Volz και συν. στο Imperial College του Λονδίνου- εξέτασε 1904 γονιδιώματα του στελέχους και άλλων 48.128 δειγμάτων άλλων στελεχών. Τα δείγματα συλλέχθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο μεταξύ Οκτωβρίου και αρχές Δεκεμβρίου 2020.
Η ανάλυση εντόπισε αυξημένη συχνότητα στην νέα παραλλαγή που είναι συνεπής με ένα πλεονέκτημα μετάδοσής της έναντι άλλων παραλλαγών του ιού SARS-CoV-2 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μελετώντας τη διακύμανση των συχνοτήτων των διάφορων παραλλαγών του ιού με την πάροδο του χρόνου, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι η συχνότητα του νέου στελέχους παρουσίαζε εκθετική αύξηση, επειδή το στέλεχος ήταν τουλάχιστον 50% πιο μεταδοτικό από άλλα στελέχη του ιού. Οι συγγραφείς διαπίστωσαν επίσης ότι η επιβολή καραντίνας στο Η.Β. τον Νοέμβριο του 2020 μειώθηκαν οι διαπιστωμένες περιπτώσεις COVID-19 που προκλήθηκαν από τις περισσότερες ιογενείς παραλλαγές, ενώ αντίθετα αυξήθηκαν οι περιπτώσεις που συνδέονται με το νέο στέλεχος. Τα διαθέσιμα δεδομένα υποδεικνύουν επίσης μια μετατόπιση της ηλικιακής σύνθεσης των περιπτώσεων, με μεγαλύτερο μερίδιο σε άτομα ηλικίας κάτω των 20 ετών μεταξύ των περιπτώσεων μολύνσεων με το νέο στέλεχος, σε σχέσεις με τις μολύνσεις από άλλα στελέχη του ιού.
Ειδικότερα, παρατηρήθηκαν σημαντικά περισσότερες περιπτώσεις με το νέο στέλεχος, τον στέλεχος βιοδείκτη S- των περιπτώσεων VOC, μεταξύ ατόμων ηλικίας 0-19 σε σύγκριση με περιπτώσεις S+, και σημαντικά λιγότερες περιπτώσεις S- μεταξύ ατόμων ηλικίας 60-79 ετών (Σχήμα 2).
Τέλος, ο ρυθμός αναπαραγωγής του στελέχους κυμαίνεται μεταξύ 0,4 και 0,7, ήταν δηλαδή πολύ υψηλότερος από τα άλλα στελέχη του ιού, κι ο λόγος μεταξύ τους κυμαίνεται από 1,4 έως 1,8.
Η άλλη** επιστημονική ομάδα (Nicholas Davies και οι συνεργάτες του στο London School of Hygiene and Tropical Medicine) χρησιμοποίησε επίσης γονιδιωματικά και άλλα δεδομένα για να αναλύσει την εξάπλωση του στελέχους τους τελευταίους μήνες του 2020. Ειδικότερα, εκτίμησε ότι η νέα παραλλαγή είναι 56% πιο μεταδοτική από άλλες παραλλαγές. Οι ερευνητές δεν βρήκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το νέο στέλεχος VOC 202012/01 έχει ως αποτέλεσμα σοβαρότερα συμπτώματα της νόσου από τις προϋπάρχουσες παραλλαγές. Ωστόσο, η αύξηση της μεταδοτικότητας είναι πιθανό να οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της συχνότητας εμφάνισης κρουσμάτων σε πληθυσμούς, περισσότερες εισαγωγές στο νοσοκομείο ασθενών με COVID-19 καθώς και πιθανή αύξηση των θανάτων σε σχέση με αυτά που σημειώθηκαν το 2020. Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι αυτό το σημαντικό πλεονέκτημα μετάδοσης του στελέχους θα θέσει σημαντικές προκλήσεις για τον συνεχή έλεγχο του COVID-19 στο Ηνωμένο Βασίλειο (αλλά και στη χώρα μας) τους επόμενους μήνες. Ήδη 1 στους 30 πολίτες του Λονδίνου έχει μολυνθεί (Coronavirus Infection Survey, UK: 8 January 2021) και τα νοσοκομεία του Λονδίνου αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στη νοσηλεία όλων των ασθενών με COVID-19 (https://news.sky.com/story/covid-19-the-devastating-impact-of-life-changing-virus-deaths-in-one-of-londons-most-deprived-boroughs-12183647).Προειδοποιούν μάλιστα οι επιστήμονες ότι τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα πρέπει να είναι πιο αυστηρά και ότι οι πολιτικές αποφάσεις θα πρέπει να ενημερώνονται με επείγουσες επιδημιολογικές έρευνες για τη νέα παραλλαγή. Τέλος, μπορεί να είναι απαραίτητο να επιταχυνθεί σε μεγάλο βαθμό η διάθεση εμβολίων για να έχει σημαντική επίδραση στην καταστολή της εξάπλωσης του νέου στελέχους του ιού.
*Βιβλιογραφία. Eric Volz και συν. Transmission of SARS-CoV-2 Lineage B.1.1.7 in England: Insights from linking epidemiological and genetic data. https://virological.org/t/transmission-of-sars-cov-2-lineage-b-1-1-7-in-england-insights-from-linking-epidemiological-and-genetic-data/576
** Nicholas Davies και συν. Estimated transmissibility and severity of novel SARS-CoV-2 Variant of Concern 202012/01 in England. https://cmmid.github.io/topics/covid19/uk-novel-variant.html
Επιμέλεια: Κων/νος Τριανταφυλλίδης, Τέως Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας, ΑΠΘ