Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να επισημάνει τα προβλήματα και τις ατέλειες που έχουν σχέση με την αξιολόγηση των υποψηφίων για ειδικότητα και ειδικευόμενων ιατρών, και των ιατρών γενικά κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας ώστε να διορθωθούν, γιατί η διαπίστωση των προβλημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή αντιμετώπισή τους.
Αξιολόγηση των ειδικευόμενων ιατρών
Ο αριθμός των ειδικευόμενων θα πρέπει να καθορίζεται από τον αριθμό των ιατρών που χρειάζεται η χώρα σε κάθε ειδικότητα, καθώς και από τον αριθμό των ιατρών που είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν επαρκώς τα νοσοκομεία της χώρας. Για να αρχίσει κάποιος ειδικότητα σήμερα, πρέπει να γραφτεί «σε λίστα αναμονής». Ανάλογα με το νοσοκομείο και την ειδικότητα στην οποία ο υποψήφιος θέλει να ειδικευτεί, το χρονικό διάστημα της αναμονής δυνατόν να είναι μεγάλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι υποψήφιοι για ειδικότητα να «χάνουν» τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής τους περιμένοντας να αρχίσουν την ειδικότητα, ή να ζητήσουν καταφύγιο στο εξωτερικό. Κανονικά η πρόσληψη των ειδικευόμενων πρέπει να γίνεται με καθαρά αξιοκρατικά κριτήρια. Οι καλύτεροι φοιτητές (ανάλογα με τις επιδόσεις που είχαν στην ιατρική σχολή) πρέπει να αρχίζουν ειδικότητα αμέσως στο νοσοκομείο και στον τομέα που επιθυμούν. Για να είναι αξιοκρατική και διαφανής η αξιολόγηση, τουλάχιστο οι πτυχιακές εξετάσεις πρέπει να είναι πανελλήνιες. Επιπλέον συστατικές επιστολές στις οποίες θα αναφέρεται ο χαρακτήρας και το ήθος του υποψήφιου(ας), καθώς και συνέντευξη με το προσωπικό της κλινικής όπου ο υποψήφιος θα αρχίσει την ειδικότητα, θα συμβάλλουν σε αυτή την αξιολόγηση. Με αυτό τον τρόπο θα ανταμείβεται η προσπάθεια των φοιτητών κατά τη διάρκεια των σπουδών και θα προωθείται η αριστεία.
Η θεωρητική ύλη για κάθε ειδικότητα πρέπει να είναι προκαθορισμένη και ίδια για όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Τα νοσοκομεία που δίνουν ειδικότητα σε κάθε τομέα θα πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π. χ. κάθε πέντε χρόνια) από ειδική επιτροπή, η οποία θα συγκροτείται από αυθεντίες σε κάθε τομέα και θα είναι ανεπηρέαστη από πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες. Νοσοκομεία που δεν πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές σε ένα καθορισμένο τομέα, δεν πρέπει να δίνουν ειδικότητα, έως ότου συμμορφωθούν ανάλογα με τις συστάσεις της επιτροπής. Κύριος σκοπός δεν είναι ο ειδικευόμενος να προσφέρει υπηρεσίες στο νοσοκομείο, αλλά το νοσοκομείο να εκπαιδεύει επαρκώς τον ειδικευόμενο.
Σήμερα οι εξετάσεις για οποιαδήποτε ειδικότητα γίνονται από επιτροπές που υπάρχουν σε κάθε πόλη όπου υπάρχει ιατρική σχολή και φυσικά δεν είναι ομοιόμορφες και δεν είναι το ίδιο δύσκολες. Κανονικά οι εξετάσεις πρέπει να είναι πανελλήνιες. Όλοι οι υποψήφιοι για ειδικότητα πρέπει να δίνουν εξετάσεις την ίδια μέρα ή μέρες σε όλη τη χώρα, ενώ οι ερωτήσεις πρέπει να είναι οι ίδιες για όλους τους υποψηφίους. Με αυτό τον τρόπο, εκτός από τους υποψηφίους για ειδικότητα, θα ελέγχονται και τα νοσοκομεία που δίνουν ειδικότητα, καθώς και οι εκπαιδευτές, εφόσον το ποσοστό επιτυχίας θα εξαρτάται και από την ποιότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος. Αυτό το σύστημα που εφαρμόζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) εδώ και πολλές δεκαετίες, δεν θα έχει καμιά επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση αλλά θα βελτιώσει την ποιότητα των ιατρών.
Η δια βίου αξιολόγηση των ιατρών
Βάσει της Ελληνικής νομοθεσίας, ο ιατρός από τότε που θα πάρει την άδεια ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος ή την άδεια ασκήσεως για μια συγκεκριμένη ειδικότητα, έχει το δικαίωμα να ασκεί το επάγγελμα ή καλύτερα το λειτούργημά του για όσο χρονικό διάστημα ο ίδιος επιθυμεί, έστω κι αν δεν είναι σε θέση να εκτελέσει επαρκώς τα καθήκοντά του. Ενώ η ιατρική επιστήμη και η ιατρική τεχνολογία εξελίσσονται ταχύτατα, προς το παρόν δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός στην Ελλάδα που να πιστοποιεί αν ο εν ενεργεία ιατρός παρακολουθεί τουλάχιστο στοιχειωδώς αυτή την εξέλιξη. Στη χώρα μας γινόταν (πριν από την πανδημία του κορωνοϊού) και συνεχίζουν να γίνονται πολλά συνέδρια, τουλάχιστο διαδικτυακά, όπου οι ιατροί έχουν τη δυνατότητα να μορφωθούν, αν το επιθυμούν. Δεν υπάρχει όμως έλεγχος, για να διαπιστωθεί αν ο ιατρός με την πάροδο του χρόνου αποκτά την ελάχιστα απαιτούμενη γνώση, για να συνεχίσει την άσκηση του επαγγέλματος. Θεωρητικά, και πολλές φορές και στην πράξη, είναι δυνατόν κάποιος να έχει πάρει ειδικότητα καρδιολογίας (ή οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα) το 1985 π.χ. και να ασκεί την ειδικότητά του το 2022 χωρίς επιπλέον ανανέωση των γνώσεών του. Παλιότερα ο Ιατρός, με τα πενιχρά μέσα που διέθετε, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει μεγάλο καλό ή κι αντίθετα μεγάλο κακό. Σήμερα όμως με την τεράστια ανάπτυξη της Ιατρικής, ο Ιατρός έχει τη δυνατότητα να κάνει μεγάλο καλό στον ασθενή του, ή κι αντίθετα μεγάλο κακό αν δεν είναι ενημερωμένος στις συνεχείς εξελίξεις της επιστήμης. Στις ΗΠΑ, π.χ. η άδεια ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος ανανεώνεται κάθε δυο χρόνια και η άδεια ασκήσεως ειδικότητας ανανεώνεται κάθε δέκα χρόνια μετά από εξετάσεις σε «παναμερικανική κλίμακα» . Αυτό ισχύει για όλους και φυσικά και για τους καθηγητές της ιατρικής που διδάσκουν και εκπαιδεύουν τους ιατρούς σε μια συγκεκριμένη ειδικότητα. Κάτι ανάλογο πρέπει να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Η Ιατρική επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς και αυτοί που την ασκούν πρέπει να παρακολουθούν αυτές τις αέναες εξελίξεις. «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή», είχε επισημάνει ο Ιπποκράτης.
Συμπερασματικά, υπάρχουν αρκετά προβλήματα με την αξιολόγηση των ειδικευόμενων και των ιατρών γενικά στην Ελλάδα τα οποία έχουν συσσωρευτεί τις τελευταίες δεκαετίες και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Μια ριζική αντιμετώπιση σαφώς και θα διαταράξει το “status quo”. Η τακτική όμως της «στρουθοκαμήλου», σαφώς και δεν είναι λύση. Όλα τα ανωτέρω, δυνατόν να εφαρμοστούν αν υπάρξει θέληση και αγαστή συνεργασία (χωρίς «Βυζαντινολογία») μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας, του Υπουργείου Υγείας, εκπροσώπων των ιατρικών σχολών της χώρας και του ΕΣΥ, ώστε να ορισθεί μια αντικειμενικά αξιοκρατική επιτροπή, από άτομα που έχουν ευρεία αντίληψη της Ιατρικής εκπαίδευσης, χωρίς πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες, τοποθετούν δε την ποιότητα της εκπαίδευσης πάνω από το καθαρά προσωπικό ή οποιοδήποτε άλλο συμφέρον. Η επιτροπή αυτή θα επεξεργαστεί τις λεπτομέρειες ώστε μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα να ξεκινήσουν και να ολοκληρωθούν αυτές οι αλλαγές, οι οποίες θα βελτιώσουν συνολικά την εκπαίδευση των ειδικευόμενων και θα βοηθήσουν ουσιαστικά τον Ιατρό ώστε αυτός να εκπληρώνει αποτελεσματικά την αποστολή του.
Επιμέλεια: Χαρίσιος Μπουντούλας, MD, Dr, Dr Hon, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, USA. Honorary Professor, Academician (an. mem