Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κύρια αιτία απώλειας της ζωής παγκοσμίως, με περίπου 17,9 εκατομμύρια ζωές να χάνονται κάθε έτος. Πάνω από 4 στους 5 θανάτους αυτούς οφείλονται σε καρδιακά και εγκεφαλικά αγγειακά επεισόδια και το 1/3 συμβαίνει σε ανθρώπους ηλικίας μικρότερης των 70 ετών.
Παρά την εξαιρετικά υψηλή αυτή συχνότητα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα θεωρούνται από αρκετούς ως «προνομιακό» πρόβλημα κυρίως των ανδρών. Τελικά όμως, έχει η καρδιά φύλο; Φαίνεται λοιπόν, πως όσον αφορά τα καρδιαγγειακά δεν έχει, διότι ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες, τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πιο συχνή αιτία θανάτου τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Μάλιστα, 1 στους 4 θανάτους σε γυναίκες οφείλεται σε καρδιαγγειακά νοσήματα, με τα νοσήματα αυτά της καρδιάς και των αγγείων να έρχονται πρώτα στη σειρά ως αιτία θανάτου στις γυναίκες, πριν ακόμη και από τις κακοήθειες που είναι αμέσως μετά στη δυσάρεστη αυτή σειρά.
Αρκετοί είναι οι παραδοσιακοί και κοινοί παράγοντες κινδύνου και στα δύο φύλα για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά υπάρχουν και ορισμένοι εξαιρετικά σημαντικοί παράγοντες κινδύνου ειδικά στις γυναίκες. Παραδοσιακοί παράγοντες κινδύνου είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης, η Αρτηριακή Υπέρταση, η Υψηλή Χοληστερόλη, η Κινητική Αδράνεια (έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και άσκησης), η Παχυσαρκία και το Κάπνισμα.
Όλοι αυτοί οι σοβαροί παράγοντες κινδύνου μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και κατάλληλα με την τροποποίηση της καθημερινότητας και του τρόπου ζωής μας (Healthier Lifestyle) σε συνδυασμό με την κατάλληλη καθοδήγηση, παρακολούθηση, σωστό προληπτικό έλεγχο (check up) και διαχείριση των προβλημάτων υγείας από τον έμπειρο γιατρό μας.
Επιπλέον σημαντικοί παράγοντες κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου (ειδικά σε μικρότερη ηλικία) και η παρουσία φλεγμονωδών νοσημάτων όπως για παράδειγμα ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος κ.α. Και σε αυτές τις περιπτώσεις ο ρόλος του γιατρού μας είναι κομβικής σημασίας.
Υπάρχουν όμως, ειδικά στις γυναίκες, όπως προανέφερα και κάποιοι μοναδικοί παράγοντες κινδύνου, που είναι χρήσιμο να τους γνωρίζουμε καλύτερα, ώστε να τους διαχειριστούμε και πιο σωστά. Η εμμηνόπαυση λοιπόν, αποτελεί έναν από τους ειδικούς αυτούς παράγοντες, αφού τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης αγγειακής νόσου (ειδικά στα μικρότερα αγγεία). Επιπλέον, το συναισθηματικό ή ψυχικό στρες (emotional or mental stress) και η κατάθλιψη, αποτελούν πρόσθετους αναγνωρισμένους πλέον παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων, ειδικά στις γυναίκες.
Μάλιστα οι παράγοντες αυτοί, του συναισθηματικού ή ψυχικού στρες και της κατάθλιψης, καθιστούν δυσκολότερη την προσπάθεια να διατηρήσει η γυναίκα έναν υγιεινό τρόπο ζωής (healthy lifestyle), ειδικά όσον αφορά στις επιλογές του καθημερινού φαγητού της (π.χ. γευστικές απολαύσεις στη διατροφή της κλπ.), αλλά καθιστούν και δυσκολότερη την προσπάθεια να ακολουθήσει τις θεραπείες που έχουν προταθεί από το γιατρό της.
Τέλος, συγκεκριμένες επιπλοκές της κύησης, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο σακχαρώδης διαβήτης κατά τη διάρκεια της κύησης, αποτελούν ειδικούς ως προς τις γυναίκες παράγοντες κινδύνου, αφού μπορεί να αυξήσουν τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο της μητέρας για εκδήλωση αρτηριακής υπέρτασης, όπως και σακχαρώδη διαβήτη μελλοντικά και κατ’ επέκταση την πιθανότητα εκδήλωσης τελικά καρδιαγγειακής νόσου.
Έχουμε διανύσει πολύ «επιστημονικό» δρόμο από την εποχή που πιστεύαμε πως τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούσαν πρόβλημα κυρίως στη ζωή των ανδρών. Είναι πλέον επίσης ξεκάθαρο, στην εποχή μας, πως και οι γυναίκες όλων των ηλικιών οφείλουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την καρδιαγγειακή νόσo και να γνωρίζουν πολύ καλά όλους τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου, παραδοσιακούς, αλλά και ειδικούς ως προς τις γυναίκες, ώστε να προστατευθούν αποτελεσματικά και έγκαιρα.
Η γνώση αυτή είναι απολύτως απαραίτητη στην καθημερινότητα και στην προσπάθεια να πετύχουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής (healthier lifestyle), διότι γνωρίζουμε πλέον ξεκάθαρα πως το 80% περίπου των καρδιαγγειακών νοσημάτων που απειλούν τη ζωή στην εποχή μας μπορούν να προληφθούν.
Ακολουθώντας λοιπόν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής (Healthier Lifestyle), μέσω της διατήρησης του σωματικού βάρους εντός των φυσιολογικών ορίων, της τακτικής άσκησης, της σωστής διατροφής, της αποφυγής του καπνίσματος, της αποφυγής του αλκοόλ, της ορθής διαχείρισης του στρες και παράλληλα προλαμβάνοντας μέσω του κατάλληλου και τακτικού ιατρικού ελέγχου (που κυριολεκτικά ως check up σώζει ζωές) την εκδήλωση μελλοντικών επικίνδυνων νοσημάτων, αλλά και αντιμετωπίζοντας σωστά και έγκαιρα, όπου και όταν αυτό χρειάζεται, με τη βοήθεια του γιατρού μας, τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου και παθήσεις, μπορούμε να πετύχουμε τη σημαντική μείωση αυτών των επικίνδυνών καρδιαγγειακών επιπλοκών πριν ακόμα αυτές εκδηλωθούν ή γίνουν απειλητικές για τη ζωή.
Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε πως ποτέ δεν είναι πολύ αργά, αλλά ούτε και πολύ νωρίς σε ηλικία για κανέναν, ανεξάρτητα από τον τρόπο ζωής που είχε έως τώρα, ώστε να μπορέσει να κάνει τις βασικές αλλαγές και σωστές κινήσεις προς έναν πιο υγιεινό καθημερινό τρόπο ζωής και προς τη σωστή ιατρική παρακολούθηση και έλεγχο. Τα πάντα είναι στο χέρι μας.
Επιμέλεια: Δρ Κωνσταντίνος Γ. Κρητικός, Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Παθολόγος Γυναικολογικού – Μαιευτικού Νοσοκομείου Αθηνών «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ»
Επιμελητής Α’ Ε.Σ.Υ., M.D., Ph.D., SCOPE C.
Reader OXFORD UNIVERSITY Press, United Kingdom.
πρ. Πρόεδρος Ι.Σ.Ε.
Αντιπρόεδρος Σ.Ε. Νοσοκομείου – Μαιευτηρίου Αθηνών «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ»