Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότερες από 598.000 περιπτώσεις νόσησης και περισσότεροι από 27.000 θάνατοι από COVID-19 παγκοσμίως, ενώ ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων είναι εκθετικός. Τα δεδομένα αυτά υπογραμμίζουν την πρωταρχική σημασία της επικέντρωσης της δράσης των συστημάτων υγείας στην προσπάθεια επιβράδυνσης της περαιτέρω εξάπλωσης της πανδημίας, ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί ότι το παγκόσμιο φορτίο καρδιαγγειακής νόσου αρκετά σοβαρής ώστε να έχει αντίκτυπο στην πρόγνωση παραμένει υψηλότατο.
Και ενώ η καρδιοχειρουργική δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της φροντίδας των ασθενών με COVID-19, ο σημαντικός περιορισμός της διαθεσιμότητας κλινών Μ.Ε.Θ. και ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, ο κίνδυνος προσβολής καρδιοχειρουργικών ασθενών από τον ιό SARS-CoV-2 και, αντίστροφα, το ενδεχόμενο ορισμένοι ασθενείς με COVID-19 να χρειαστούν καρδιοχειρουργική επέμβαση συνιστούν παραμέτρους που ασκούν πρωτοφανή πίεση στον τομέα. Η επιβεβλημένη αναβολή του μεγαλύτερου ποσοστού των καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων, από την άλλη, με γνώμονα την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης του SARS-CoV-2, θα μπορούσε να οδηγήσει, υπό συνθήκες, σε σημαντική αύξηση της καρδιαγγειακής θηνσιμότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, σε άρθρο που αναρτήθηκε στις 25/3/2020 στο PCRonline, οι καρδιοχειρουργοί P. Matt και F. Maisano (Ελβετία) κοινοποιούν τις θεωρήσεις τους σχετικά με τη στρατηγική που θα πρέπει να εφαρμοστεί.
Κύρια σημεία:
Α) Επιλογή ασθενών προς καρδιοχειρουργική επέμβαση κατά τη διάρκεια της πανδημίας:
-Προτείνεται η διενέργεια καρδιοχειρουργικών επεμβάσεων να περιορίζεται σε ασθενείς:
i) που έχουν εισαχθεί στο νοσοκομείο με υψηλού κινδύνου οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (Ο.Σ.Σ.) και δεν είναι υποψήφιοι για διαδερμική ενδοστεφανιαία παρέμβαση ή συντηρητική αντιμετώπιση (σοβαρή νόσος στελέχους αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας, τριαγγειακή νόσος με υψηλό SYNTAX score),
ii) με συμπτωματική σοβαρού βαθμού στένωση αορτικής ή ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας (νέοι ασθενείς),
iii) με ενδοκαρδίτιδα αριστερών καρδιακών κοιλοτήτων και συνοδό σοβαρή βαλβιδική βλάβη ή/και μεγάλες εκβλαστήσεις,
iv) με ανεύρυσμα ανιούσης αορτής ιδιαίτερα μεγάλης διαμέτρου (>6 cm).
-Τονίζεται ότι, εφόσον η περαιτέρω κλιμάκωση της πανδημίας μεταφραστεί σε σχεδόν απόλυτη έλλειψη διαθέσιμων κλινών Μ.Ε.Θ., οι καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις ενδέχεται να πρέπει να περιοριστούν σε ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση, όπως περιπτώσεις με οξύ τύπου Α διαχωρισμό της αορτής και οξεία καρδιακή ανεπάρκεια λόγω μηχανικής επιπλοκής οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου.
-Επίσης, οι συγγραφείς δίνουν έμφαση στο ότι η –επιβεβλημένη- αναβολή των μη επειγουσών επεμβάσεων για εβδομάδες ή και μήνες ουσιαστικά αναμένεται να είναι, δεδομένων των συνθηκών, προς όφελος των ασθενών, αφού –με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν σχετικά με τους ασθενείς με Ο.Σ.Σ. που προσβλήθηκαν από SARS-CoV-2- είναι πολύ πιθανό η θνητότητα που συνοδεύει τη λοίμωξη COVID-19 μετά από καρδιοχειρουργική επέμβαση να είναι ιδιαίτερα υψηλή.
-Υπογραμμίζεται ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν τη διαλογή ασθενών προς καρδιοχειρουργική επέμβαση θα πρέπει να καταγράφεται λεπτομερώς.
Β) Σχετικά με την προστασία του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και την ελαχιστοποίηση των απωλειών:
-Προτείνεται η διαίρεση του προσωπικού των καρδιοχειρουργικών μονάδων/κλινικών σε υποομάδες, ώστε, σε περίπτωση νόσησης ενός μέλους από COVID-19, η καραντίνα να είναι θεμιτό να εφαρμοστεί μόνο στα μέλη της υποομάδας και όχι σε ολόκληρη την καρδιοχειρουργική μονάδα/κλινική. Κατά τον τρόπο αυτό αναμένεται, σύμφωνα με τους συγγραφείς, να μετριαστεί ο περιορισμός διαθεσιμότητας προσωπικού.
-Υπενθυμίζεται η πρωταρχική σημασία της εφαρμογής των μέτρων ατομικής προστασίας που συνιστώνται από τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες.
Γ) Επαγρύπνηση για τυχόν προσβολή ιατρονοσηλευτικού προσωπικού ή νοσηλευόμενων καρδιοχειρουργικών ασθενών από COVID-19:
-Δίνεται έμφαση στο ότι τα συμπτώματα της λοίμωξης COVID-19 μπορεί να είναι ήπια και άτυπα, περιλαμβάνοντας ενοχλήματα που θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε οξεία καρδιαγγειακή νόσο, όπως αίσθημα παλμών και συσφικτική θωρακική δυσφορία, αντί της τυπικής συμπτωματολογίας εμπυρέτου λοίμωξης αναπνευστικού. Κατά τον τρόπο αυτό, οι συγγραφείς υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης κλινικής υποψίας και διάγνωσης της νόσου. Παράλληλα, ενθαρρύνουν εφαρμογή χαμηλού ουδού για εργαστηριακό έλεγχο COVID-19 και εφαρμογή απομόνωσης, ακόμη και επί ηπίων συμπτωμάτων, στους επαγγελματίες υγείας και στους νοσηλευόμενους καρδιοχειρουργικούς ασθενείς.
-Οι καρδιοχειρουργικοί ασθενείς συνιστάται να απομονώνονται άμεσα επί κλινικής υποψίας COVID-19, πριν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του εργαστηριακού ελέγχου.
Επιμέλεια: Ιωάννης Αναστασίου, Καρδιολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Πανεπιστημιακής Κλινικής ΠΑΓΝΗ