Η ιατρική ιστορία της Κύπρου αποτελεί έναν άλλο τομέα τεκμηρίωσης της ταυτότητας, της παράδοσης και της ιστορικής πορείας της μεγαλονήσου στους αιώνες. Έτσι, η αποκάλυψη του πνευματικού και πολιτισμικού παρελθόντος της νήσου Κύπρου είναι η πιο στερεή επιβεβαίωση της Ελληνικότητας της ιστορικής της πορείας. Και στην περίπτωση της ιατρικής επιστήμης, η αποκάλυψη του παρελθόντος τεκμηριώνει ότι η Κύπρος δεν υστέρησε στο ελληνικό θαύμα της αρχαιότητας έχοντας αναδείξει τον Ζήνωνα τον γιατρό, τον Απολλώνιο και τον Απολλόδωρο των οποίων η φήμη διαδόθηκε και εκτός Κύπρου. Ιδιαίτερα, το βιβλίο του Απολλώνιου του Κιτιέα «περί άρθρων» (περί αρθρώσεων) περίπου το 50 π. Χ. είναι από τα αρχαιότερα ιατρικά κείμενα και αποτελεί ουσιαστικά ένα από τα αρχαιότερα υπομνήματα στο ομώνυμο έργο του Πατέρα της Ιατρικής, Ιπποκράτη. Το έργο του μάλιστα συνοδεύεται από 30 εικόνες και είχε μεταφραστεί στα Λατινικά, τα Γαλλικά και τα Γερμανικά με σχετικές υποσημειώσεις. Ο Απολλώνιος μάλιστα φέρεται να έχει σπουδάσει στην εικαζόμενη ιατρική σχολή του Κιτίου και να έχει μετεκπαιδευτεί στην Αλεξάνδρεια κοντά στον χειρουργό Ζώπυρο.
Ακόμη, ευρήματα στη Σαλαμίνα, τους Σόλους, το Κίτιο και αλλού δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την λατρεία του Απόλλωνα, της Αφροδίτης, του Ασκληπιού της Υγείας, της Αστάρτης, του Σέραπη και της Ίσιδας επιβεβαιώνοντας την πεποίθηση των αρχαίων Κυπρίων ότι οι Θεοί είναι η πηγή τόσο της υγείας όσο και της νόσου.
Ένας άλλο σημαντικός αλλά και ο αρχαιότερος γνωστός Κύπριος ιατρός της αρχαιότητας είναι ο Ονήσιλος εκ Ιδαλίου. Μάλιστα, αναφέρεται η συμφωνία που έκανε μαζί με τους αδελφούς του με την πόλη του Ιδαλίου για την αφιλοκερδή ιατρική φροντίδα των τραυματιών κατά την πολιορκία του Ιδαλίου από τους Κιτιείς σε συνεργασία με τους Μήδους, αναλαμβάνοντας έτσι δημόσια υπηρεσία όντας ιδιώτης και προσφέροντας κοινωνικό έργο για το οποίο τιμήθηκε από το Ιδάλιο με χάλκινη πλάκα – ψήφισμα. Στην μελέτη αυτή του κ. Σπυριδάκη αποδεικνύεται ότι η ιατρική στην Κύπρο ασκείτο οργανωμένα από τουλάχιστον τις αρχές του 5ου αιώνα π. Χ. με μεγάλο αριθμό αξιόλογων ιατρών που διακρίθηκαν όχι μόνον ως πρακτικοί ιατροί αλλά και ως συγγραφείς αξιόλογων ιατρικών επιστημονικών έργων. Ακόμη, μαθαίνουμε ότι η ιατρική στην Κύπρο είχε πιθανά ρίζα στις Ιατρικές σχολές της Κνίδου και της Κω. Ο δε Συέννεσις μάλιστα ο ιατρός, έδρασε στην Κύπρο τον 5ο αιώνα και άκμασε κοντά στον πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη και μνημονεύεται από τον Αριστοτέλη στα ιατρικά του συγγράμματα.
Ο Γαληνός επίσης φέρεται να έχει επισκεφτεί την Κύπρο πιθανά το 166 μ. Χ στη 2η επιστημονική του περιοδεία για να μελετήσει φάρμακα και ειδικά τα μεταλλικά φάρμακα στην περιοχή των Σόλων όπως ομολογεί ο ίδιος στα συγγράμματα του «Ώσπερ ουν εις Κύπρονένεκα των εν αυτή μετάλλων……» που είναι μέταλλα ή παράγονται από ορυκτές ουσίες ή από καύσεις μετάλλων.
Στις δυο χιλιετίες που ακολούθησαν μέχρι τον 20ο αιώνα η ιατρική στην Κύπρο διήλθε των χρόνων του Βυζαντίου, της Φραγκοκρατίας, της Ενετοκρατίας, της Τουρκοκρατίας και της Αγγλικής κατοχής μέχρι την ανεξαρτητοποίηση της το 1960.
Φτάνοντας τον 19ο και 20ο αιώνα βρίσκουμε τον Νεοκλή Κυριαζή (1877-1956), με πατέρα από το Βόλο και μητέρα Κυπρία, ιστοριοδίφη και λαογράφο που σπούδασε ιατρική στην Αθήνα, το Παρίσι και το Μονπελιέ, εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα, νυμφεύτηκε γόνο Υδραίων αγωνιστών του 1821 και διακρίθηκε πέραν των άλλων στον Εθνικό και Πολιτισμικό τομέα, στην Κυπριολογική έρευνα με έμφαση τους ιστορικούς ιατρικούς δεσμούς Κύπρου – Ελλάδος. Τα ιατρικά ερευνητικά του έργα (σύνολο 29) αφορούν: α) θέματα δημόσιας υγείας, β) θέματα ιστορίας της ιατρικής και γ) θέματα λαϊκής ιατρικής της Κύπρου.
Ένα ακόμη σημαντικός Κύπριος ιατρός – συγγραφέας της σύγχρονης εποχής ήταν ο Κύπρος Χρυσάνθης (Λευκωσία 1915 – 1998). Αξιόλογος σύγχρονος κύπριος λογοτέχνης με σημαντική και πολυσχιδή προσφορά στα κυπριακά γράμματα. Σπούδασε Ιατρική στο ΕΚΠΑ και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ από το ίδιο Πανεπιστήμιο το 1948, και εργάστηκε ως παιδίατρος, σχολίατρος στη Λευκωσία, ενώ παράλληλα δίδασκε το μάθημα της Υγιεινής στην Παιδαγωγική Ακαδημία και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο. Ίδρυσε και διηύθυνε πολλά ιατρικά και λογοτεχνικά περιοδικά (γνωστότερο είναι το λογοτεχνικό περιοδικό Πνευματική Κύπρος (1960-1998), που τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών).Έγραψε ποίηση, πεζογραφήματα, θέατρο και φιλολογικά δοκίμια, και μετάφρασε Ισπανούς ποιητές.
Πέραν των κειμένων του που αφορούν την ιστορία της κυπριακής ιατρικής, την δημώδη ιατρική της Κύπρου και την λαϊκή μας ιατρική, μας έχει αφήσει το ποίημα του «MEDICINACYPRIA», ένα κείμενο 4 σελίδων πανόραμα της ιστορίας της ιατρικής την Κύπρο που ξεκινά από τον «μύθο της Ελλάδος που γεμίζει τον κόσμο μ’ ένα νόημα μαγικό, το Πνεύμα του Φωτός…», και στη συνέχεια υμνεί τον Ασκληπιό, μας ξεναγεί στην Κω και τον Ιπποκράτη, τον Απόλλωνα, το Κίτι, τον Ζήνωνα, τον Συέννεση, τον Απολλώνιο, τον Απολλόδωρο, τον Διαγόρα, την Αθήνα και της λευτεριάς το κάλλος και φτάνει μέχρι την σύγχρονη εποχή και την σύγχρονη δυτική ιατρική καταλήγοντας μέσα από τους 15 στίχους του πως η τέχνη και η επιστήμη δεν έχουν φυλή και αποτίει φόρο τιμής σε κάθε γιατρευτή που υπηρετεί την τέχνη του αποτελώντας εχέγγυο επαίνου, φήμης και παραδείγματος προς τους νεότερους.
Σήμερα στην Κύπρο υπάρχει πολύ πλούσια και ποιοτική ιατρική παιδεία και παροχή υπηρεσιών υγείας προερχόμενη σε σημαντικό βαθμό από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπολογίζεται ότι το 25 % των ενεργών ιατρών (από σύνολο περίπου 7500) σύμφωνα με το μητρώο ιατρών Κύπρου που υπηρετούν στην Κυπριακή Δημοκρατία είναι απόφοιτοι της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ενώ άλλοι τόσοι είναι απόφοιτοι των άλλων Ιατρικών Σχολών της Ελλάδος. Έτσι, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών μπορεί να περηφανεύεται ότι ένας στους τέσσερεις ενεργούς γιατρούς της Κύπρου έχει σπουδάσει σε αυτό!
Ωστόσο, να σημειώσουμε ότι από την ίδρυση της το 1837 μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα η Ιατρική Σχολή Αθηνών ήταν ο βασικός πυρήνας ιατρικών σπουδών των Κυπρίων έχοντας αποφοιτήσει από αυτό στα 187 χρόνια λειτουργίας της αρκετές χιλιάδες ιατρών μερικοί από τους οποίους ήταν ιδιαίτερα επιφανείς επιστήμονες και υπηρέτησαν στη συνέχεια ή υπηρετούν ακόμη στο Πανεπιστήμιο. Ο πρώτος Κύπριος πτυχιούχος γιατρός του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν ο Ιωάννης Ευκλείδης, το 1857, από τα Καμινάρια της Μαραθάσας. Ο δεύτερος Κύπριος που γράφτηκε στην Ιατρική Αθηνών, ο Θρασύβουλος Κ. Ρώπας, από τη Λάρνακα. Ο τρίτος Κύπριος φοιτητής της Ιατρικής Αθηνών (πτυχίο 1869), με σπουδές επίσης στο Παρίσι και λογοτεχνικό έργο ήταν ο Λευκωσιάτης Ιωάννης Γ. Καραγεωργιάδης.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει ιστορία δυο περίπου αιώνων και καλύπτει όλα τα επαγγέλματα, τις επιστήμες και τις τέχνες εκτός των πολυτεχνικών με ενεργή συμμετοχή στην Ελληνική κοινωνία και είναι φορέας της Ελληνικής γλώσσας, παιδείας και πολιτισμού από το οποίο αποφοίτησαν πρόεδροι Δημοκρατίας, υπουργοί, υψηλόβαθμοι δικαστικοί, λόγιοι, ποιητές, φιλόσοφοικαι επιφανείς επιστήμονες παγκοσμίου κύρους τόσο στην Κύπρο όσο και την Ελλάδα. Παράλληλα έχει τεράστια αποδοχή από την ελληνική και κυπριακή κοινωνία και καθοριστικό και ηγετικό ρόλο στην κοινωνία. Έχοντας 5 campusστην Αθήνα, 1600 μέλη ΔΕΠ και περισσότερα από 800.000 τ.μ. κτιρίων είναι το αρχαιότερο, μεγαλύτερο, το πιο σημαντικό Πανεπιστήμιο της Ελλάδος με κορυφαία θέση στις παγκόσμιες κατατάξεις. Πολύ πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Αθηνών ανήλθε στα 100 καλύτερα Πανεπιστήμια παγκοσμίως, ενώ παράλληλα έλαβε την τιμητική διάκριση του πιο βελτιωμένου Πανεπιστημίου στην Ευρώπη.
Ο σύγχρονος ρόλος του ΕΚΠΑ σε μια διαμορφούμενη παγκόσμια τριτοβάθμια παιδεία είναι να αναπτυχθεί περαιτέρω και να παίξει καθοριστικό και ηγετικό του ρόλο έχοντας ως επίκεντρο τον απανταχού Ελληνισμό.
Μια τέτοια περίπτωση είναι η Κύπρος όπου σε μια ιστορική και πανηγυρική συνέλευση της Συγκλήτου του ΕΚΠΑ αποφασίστηκε ομόφωνα και ομόθυμα η κάθοδος στην Κύπρο με τη δημιουργία Παραρτήματος έχοντας ως υπόβαθρο τους ιστορικούς δεσμούς με την μεγαλόνησο και τους εθνικούς λόγους λόγω της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής εδώ και 50 έτη.
Το τεράστιο κύρος, η αξιοπιστία, η φήμη και η αποδοχή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνδυασμό με την κοινή γλώσσα και την γεωγραφική γειτνίαση αλλά και το νομικό πλαίσιο όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τη φιλοξενία πανεπιστημίων της Κύπρου, αποτελούν τεκμήρια ότι αυτή η προσπάθεια θα είναι προς όφελος και των δύο κρατών και φυσικά ολόκληρου του Ελληνισμού.
Και όλα δείχνουν ότι η Κυπριακή κοινωνία εξετάζει πολύ θετικά αυτό το ενδεχόμενο, εάν κρίνουμε από τα στοιχεία δημοσκόπησης που πραγματοποίησε η ALCO στην ελεύθερη Κύπρο. Με καθολικά θετική γνώμη για τη δημιουργία παραρτήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Κύπρο, το 87% των ερωτηθέντων τοποθετούνται θετικά και μόλις 6% τοποθετούνται αρνητικά. Η ιδιαίτερα θετική γνώμη διαπιστώνεται σε όλες τις δημογραφικές κατηγορίες αλλά και στις διαφορετικές περιοχές της Κύπρου. Επιπλέον, το 85% των ερωτηθέντων αναγνωρίζει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ιστορία και φήμη, το 76% υψηλό κύρος πτυχίου και το 72% ποιότητα σπουδών, χαρακτηριστικά που επιζητούν οι Κύπριοι πολίτες.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, επιθυμεί να κατέλθει ως το αρχαιότερο, ιστορικότερο και πλέον καταξιωμένο διεθνώς Πανεπιστήμιο της Ελλάδος για να εγκατασταθεί ως Παράρτημα στην Μεγαλόνησο θέλοντας να παρέχει σύγχρονη εκπαίδευση πολύ υψηλού επίπεδου και να υπηρετήσει εθνικούς και ιστορικούς σκοπούς στην Κύπρο και να ωφελήσει έτσι την Κυπριακή κοινωνία και οικονομία, τον Κύπριο πολίτη και τον Ελληνισμό συνολικότερα. Η εμπιστοσύνη μας προς την Κυπριακή πολιτεία και τον Κυπριακό λαό είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη και η επιτυχής εγκατάσταση και λειτουργία του πρώτου και μεγαλύτερου δημόσιου Πανεπιστημίου της Ελλάδας αποτελεί πράξη αξιοπιστίας στον τομέα παιδείας και υγείας της Κύπρου.
Παύλος Μυριαθεύς, καθηγητής Εντατικολογίας και Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ
Νικόλαος Αρκαδόπουλος, καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ
Γεράσιμος Σιάσος, καθηγητής Καρδιολογίας, Πρύτανης ΕΚΠΑ
