Το αίμα που προέρχεται από τους πνεύμονες εισέρχεται στον αριστερό κόλπο της καρδιάς και περνά στην αριστερή κοιλία. Από την αριστερή κοιλία διαμέσου της αορτικής βαλβίδας προωθείται το αίμα σε όλο το ανθρώπινο σώμα. Η αορτική βαλβίδα, που βρίσκεται στη ρίζα της αορτής, μεταξύ της αριστερής κοιλίας και του μεγάλου αγγείου του ανθρωπίνου σώματος, την αορτή, εξασφαλίζει το αίμα να κινείται προς τα εμπρός. Όταν η βαλβίδα έχει σκληρυνθεί και ασβεστοποιείται, τότε εμποδίζει το αίμα να κινηθεί προς τα εμπρός και μιλάμε για στένωση της αορτικής βαλβίδας. Όταν η βαλβίδα είναι πολύ χαλαρή, ανεπαρκεί, το αίμα τείνει να ρέει προς τα πίσω και τότε μιλάμε για ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας. Αυτές οι δύο καταστάσεις προκαλούν συμπτώματα και απαιτούν κάποια στιγμή χειρουργική αντιμετώπιση (AVR) ή σε ειδικές περιπτώσεις διακαθετηριακή εμφύτευση αορτικής βαλβίδας (TAVI).
Από το 1996, όταν ο Cosgrove εκτέλεσε την πρώτη ανάλογη επέμβαση, η προσπάθεια των καρδιοχειρουργών έχει επικεντρωθεί στη μικρότερη παρέμβαση τους στον ασθενή και η εξάλειψη της μεγάλης τομής, της ολικής στερνοτομής, που απαιτείται για την εκτέλεση της χειρουργικής αντικατάστασης της αορτικής βαλβίδας (MIAVR).
Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική της αορτικής βαλβίδας γίνεται μέσω πολύ μικρότερης χειρουργικής τομής σε σχέση με τις μεγάλες τομές που συνήθως εκτελούνται σε επεμβάσεις ανοικτής καρδιάς. Η επέμβαση γίνεται κατόπιν γενικής αναισθησίας.
Για να εκτελεστεί η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική της αορτικής βαλβίδας γίνεται μία μικρή τομή περίπου 6-8 εκατοστά, κάτω από την σφαγή, που ονομάζεται μικρή ή μίνι στερνοτομή.
Η μηχανή καρδιάς-πνευμόνων (εξωσωματική κυκλοφορία) εξακολουθεί να χρειάζεται. Μερικές φορές για να γίνει ακόμη πιο μικρή τομή στην περιοχή του στέρνου, υπάρχει η ανάγκη για μια τομή περίπου 2 εκατοστών στη δεξιά βουβωνική χώρα και χρησιμοποιούνται τα μηριαία αγγεία για την τοποθέτηση των σωλήνων σύνδεσης του ασθενή με την εξωσωματική κυκλοφορία.
Ο καρδιοχειρουργός αφού ανοίξει την αορτή μπορεί είτε να επισκευάσει είτε να αντικαταστήσει την αορτική βαλβίδα.
Επιδιόρθωση της βαλβίδας: Ο χειρουργός περικόπτει ή επανασχηματίζει τις 3 πτυχές της βαλβίδας. Οι πτυχές είναι σαν φύλλα που ανοίγουν και κλείνουν τη βαλβίδα. Η επιδιόρθωση εκτελείται κυρίως στις περιπτώσεις της ανεπάρκειας της βαλβίδας.
Αντικατάσταση της βαλβίδας: Αν η βαλβίδα είναι πολύ κατεστραμμένη, θα χρειαστεί μια νέα βαλβίδα. Αυτό ονομάζεται χειρουργική αντικατάσταση. Η βαλβίδα θα αφαιρεθεί και στη θέση της θα ραφτεί μία νέα.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι των νέων βαλβίδων:
- Μηχανική – κατασκευασμένη από υλικά, όπως τιτάνιο, ή πυρολυτικό άνθρακα. Οι βαλβίδες αυτές έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, αλλά θα πρέπει να λαμβάνονται αντιπηκτικά φάρμακα, όπως η βαρφαρίνη ή κουμαρινικά (sintrom), για το υπόλοιπο της ζωής.
- Βιολογική – παρασκευάζονται από ανθρώπινο ή ζωικό ιστό. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι βαλβίδες αυτές διαρκούν περί τα 15 χρόνια, χωρίς την ανάγκη να λαμβάνονται αντιπηκτικά.
- Βιολογική, χωρίς ή με ελάχιστα ράμματα – Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε η τεχνολογία καινούριων βαλβίδων που καθηλώνονται στη θέση τους χωρίς ή με ελάχιστα ράμματα. Σήμερα, κυκλοφορούν τρία είδη βαλβίδων ανάλογης τεχνολογίας.
Οι διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η εκτέλεση της ελάχιστα επεμβατικής αντικαταστάσης της αορτικής βαλβίδας με της νέας τεχνολογίας βιολογικές βαλβίδες ελαχιστοποιούν το κίνδυνο από την επέμβαση και τις πιθανές επιπλοκές. Σύμφωνα με τα δεδομένα από τη βάση δεδομένων από το Αμερικανική εταιρεία Καρδιοχειρουργών (STS), ο κίνδυνος (mortality) μιας επέμβασης αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας μειώθηκε από το 3.4% το 1997, στο 0.7% το 2013 και μειώνεται περαιτέρω, με τη βοήθεια της ελάχιστης επεμβατικής μεθόδου (MIAVR) και των βαλβίδων νέας τεχνολογίας (sutureless), όπως δείχνει και το σχήμα.
Η χειρουργική επέμβαση διαρκεί 2 με 3 ώρες.
Τα οφέλη της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής της αορτικής βαλβίδας περιλαμβάνουν:
- Σχεδόν εκμηδένιση του κινδύνου της επέμβασης
- Μειωμένη απώλεια αίματος
- Μικρότερη παραμονή στη ΜΕΘ
- Ελαχιστοποίηση χορήγησης αίματος
- Ελάχιστοποίηση μετεγχειρητικών επιπλοκών
- Λιγότερο πόνο
- Μειωμένο κίνδυνο λοιμώξεων
- Άμεση κινητοποίηση
- Μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο
- Ταχύτερη ανάρρωση
- Ταχύτερη επιστροφή στην εργασία
- Μικρότερες ουλές, αισθητικά καλύτερη εμφάνιση μετά την επέμβαση
- Ελαχιστοποίηση του κινδύνου επανεπέμβασης για άλλη αιτία
Η ελάχιστα επεμβατική αντικατατάσταση ή πλαστική της αορτικής βαλβίδας φαίνεται ότι θα αντικαταστήσει την κλασσική μέθοδο αντιμετώπισης των παθήσεων της αορτικής βαλβίδας με την μέση στερνοτομή, ενώ φαίνεται ότι με τα εξαιρετικά αποτελέσματα που παρουσιάζει και την ελάχιστη επικινδυνότητά της συγκρίνεται με αυτά της διακαθετηριακής τοποθέτησης αορτικής βαλβίδας, αφού παρουσιάζουν και οι δύο μέθοδοι παρόμοια επικινδυνότητα, αλλά η MIAVR παρουσιάζει ελάχιστο κίνδυνο για παραβαλβιδική διαφυγή ή νευρολογικές επιπλοκές που τελικά οδηγούν σε χειρότερη πρόγνωση για τους ασθενείς.
Επιμέλεια-Συγγραφή: Χριστόφορος Σ. Κωτούλας,Καρδιοχειρουργός, Διευθυντής Κλινικής Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Καρδιάς στο Metropolitan General και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος Καρδίας & Αγγείων