Η καρδιαγγειακή νόσος (CVD) και ο καρκίνος αποτελούν τις κυριότερες αιτίες θνησιμότητας στις ανεπτυγμένες χώρες, με τη διατροφή να έχει πλέον υπερκεράσει το κάπνισμα ως πρωτεύοντα τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου.
Η παρούσα δημοσίευση άρθρο συνοψίζει τις σύγχρονες ενδείξεις που συσχετίζουν τη διατροφή με την πρόληψη τόσο της CVD όσο και του καρκίνου, προτείνοντας ως βέλτιστο πρότυπο μια διατροφή φυτικής προέλευσης βασισμένη σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα (whole-food plant-based diet, WFPBD).
Κοινές μεταβολικές οδοί, όπως η χρόνια φλεγμονή, η οξειδωτική καταπόνηση, η ινσουλινοαντίσταση, η ανισορροπία στη σύνθεση και λειτουργία του μικροβιώματος του εντέρου (Gut dysbiosis) και η μεταβολική απορρύθμιση, αποτελούν συνδετικούς μηχανισμούς μεταξύ CVD και καρκίνου.
Παράγοντες όπως παχυσαρκία, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και σακχαρώδης διαβήτης αυξάνουν τον κίνδυνο και για τις δύο νοσολογικές οντότητες. Η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος σχετίζεται με μεγαλύτερη επίπτωση CVD και καρκίνου (ιδίως παχέος εντέρου, μαστού και προστάτη), μέσω ουσιών όπως TMAO, Neu5Gc και αιμικός σίδηρος. Αντίθετα, οι δίαιτες τύπου Μεσογειακής ή Portfolio, πλούσιες σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και μη επεξεργασμένα δημητριακά, μειώνουν σημαντικά τη συνολική και καρδιαγγειακή θνητότητα.
Μετα-αναλύσεις και μεγάλες προοπτικές μελέτες δείχνουν ότι η αντικατάσταση ζωικών με φυτικές πρωτεΐνες μειώνει τη θνησιμότητα από CVD και καρκίνο έως και 25–30%. Οι δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά συσχετίζονται με χαμηλότερα επίπεδα LDL-C, HbA1c, και δείκτη μάζας σώματος, ενώ η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών (UPFs) αυξάνει τη θνησιμότητα και τα καρδιαγγειακά συμβάματα.
Στον τομέα της καρδιο-ογκολογίας, οι επιζώντες καρκίνου εμφανίζουν >40% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης CVD, λόγω συνδυασμού κοινού μεταβολικού υποβάθρου και καρδιοτοξικότητας αντικαρκινικών θεραπειών.
Οι οδηγίες (AHA, ACC, NCCN, ESC) συνιστούν ετήσια εκτίμηση καρδιομεταβολικού κινδύνου και υιοθέτηση διατροφής φυτικής προέλευσης βασισμένη σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Παρ’ όλα αυτά, παραμένουν σημαντικά κενά στην εκπαίδευση των ιατρών και στη διεπιστημονική ενσωμάτωση της διατροφικής φροντίδας.
Η αποτελεσματική μεταφορά της γνώσης στην πράξη (implementation science) είναι απαραίτητη ώστε οι υγιεινές επιλογές να γίνουν η ευκολότερη και φυσικότερη επιλογή για τον πληθυσμό.
Εν κατακλείδι, η διατροφική παρέμβαση αποτελεί θεμέλιο της πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης CVD και καρκίνου.
Πέντε κύρια σημεία
- Η καρδιαγγειακή νόσος και ο καρκίνος μοιράζονται κοινούς διατροφικούς παράγοντες κινδύνου: παχυσαρκία, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και διαβήτη.
- Η κατανάλωση κόκκινου/επεξεργασμένου κρέατος και υπερεπεξεργασμένων τροφών (UPF) αυξάνει τον κίνδυνο μέσω φλεγμονής, οξειδωτικού στρες ανισορροπία στη σύνθεση και λειτουργία του μικροβιώματος του εντέρου.
- Η υιοθέτηση διατροφής φυτικής προέλευσης βασισμένη σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα μειώνουν σημαντικά τη θνητότητα από CVD και καρκίνο.
- Οι διεθνείς οδηγίες (AHA, ACC, NCCN, WCRF) προτείνουν διατροφή φυτικής προέλευσης βασισμένη σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα ολόκληρη φυτική διατροφή ως πρότυπο πρόληψης.
- «Χρειάζεται εφαρμοσμένη επιστήμη (implementation science) για να μετατραπεί η γνώση σε πράξη και η υγιεινή διατροφή σε εύκολη επιλογή.
Diet and Prevention of Cardiovascular Disease and Cancer
State-of-the-Art Review
Hull et al JACC Cardio Oncol. 2025;7:649–667)
Επιμέλεια: Αγγελική Ζαχαράκη, Καρδιολόγος
