Νέες κατευθυντήριες οδηγίες δημιουργήθηκαν για την χορήγηση πλάσματος ιαθέντων σε νοσούντες με covid-19. Οι οδηγίες βασίστηκαν σε δυο συστηματικές ανασκοπήσεις τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών.
Συγκεκριμένα, οι μελέτες διερεύνησαν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της χορήγησης πλάσματος ιαθέντων έναντι πλάσματος από υγιείς δότες, ή έναντι φυσιολογικού ορού ή έναντι της ενδεικνυόμενης αγωγής μόνο. Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο Annals of Internal Medicine οι ερευνητές LJ Estcourt, CS Cohn και συνεργάτες εκ μέρους της Εταιρείας για την προώθηση της Μετάγγισης Αίματος και Βιολογικών Θεραπειών (Association for the Advancement of Blood and Biotherapies, AABB) δημοσίευσαν τις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την χορήγηση του πλάσματος ιαθέντων για την αντιμετώπιση της COVID-19. Οι Καθηγήτριες και Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Βασιλική Παππά, Μαριάννα Πολίτου, Βαγγέλης Τέρπος, Αναστασία Κοτανίδου και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ).
Σε ανασκόπηση που αφορούσε 33 τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες αξιολογώντας στοιχεία 21.916 ασθενών διερευνήθηκε ο ρόλος του πλάσματος ιαθέντων σε τρεις ομάδες ασθενών σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς, νοσηλευόμενους ασθενείς και μη προσβληθέντες από τον ιό ως προφύλαξη.
Οι ερευνητές μελέτησαν και τις εξής παραμέτρους και κατέληξε στις ακόλουθες κατευθυντήριες οδηγίες:
- Ύπαρξη ή όχι αντισωμάτων έναντι του SARS-Cov-2 πριν την χορήγηση του πλάσματος,
- ύπαρξη ή όχι ανοσοκαταστολής,
- βαρύτητα της νόσου και χρόνο χορήγησης του πλάσματος από την έναρξη των συμπτωμάτων (<7 έναντι >7 ημέρες).
- Μη νοσηλευόμενοι ασθενείς
Το πλάσμα ιαθέντων έχει ένδειξη σε συνδυασμό με την καθιερωμένη αγωγή σε ασθενείς με covid-19, οι οποίοι είναι υψηλού κινδύνου για επιδείνωση της νόσου. Η σύσταση αυτή είναι ασθενής και η ένδειξη μέτριας ισχύος.
- Νοσηλευόμενοι ασθενείς
Δεν ενδείκνυται η χορήγηση πλάσματος ιαθέντων για όλους τους νοσηλευόμενους ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή νόσο. Η σύσταση αυτή είναι ισχυρή και η ένδειξη υψηλής ισχύος. Η οδηγία αυτή δεν ισχύει για τις εξής 2 ομάδες ασθενών:
Α. Ασθενείς με ανοσοκαταστολή.
Β. Ασθενείς με απουσία αντισωμάτων κατά του SARS-CοV-2 κατά την εισαγωγή τους στο Νοσοκομείο.
Για αυτές τις δυο υποομάδες ασθενών η χορήγηση πλάσματος ιαθέντων ενδείκνυται σε συνδυασμό με την καθιερωμένη αγωγή. Η σύσταση αυτή είναι ασθενής και η ένδειξη χαμηλής ισχύος.
- Προφυλακτική χορήγηση πλάσματος
Δεν ενδείκνυται η προφυλακτική χορήγηση πλάσματος για μη προσβληθέντα άτομα, τα οποία ήλθαν σε στενή επαφή με πάσχοντα από COVID-19. H σύσταση είναι ασθενής και η ένδειξη χαμηλής ισχύος.
Οι συγγραφείς συμπεραίνουν ότι το πλάσμα ιαθέντων έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όταν περιέχει υψηλό τίτλο εξουδετερωτικών αντισωμάτων και χορηγείται νωρίς μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Ελληνική εμπειρία
Πολυκεντρική μελέτη φάσης ΙΙ είχε πραγματοποιήσει το ΕΚΠΑ η σε πέντε νοσοκομεία της Αθήνας από τον Μάιο 2020 έως τον Μάρτιο 2021. Σε πληθυσμό 106 νοσηλευόμενων ασθενών με σοβαρή νόσο covid-19 . To πλάσμα χορηγήθηκε σε τρεις εγχύσεις και σε χρόνο όχι μεγαλύτερο των 10 ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με την καθιερωμένη υποστηρικτική αγωγή.
Η διάμεση ηλικία των ασθενών ήταν 61 έτη, το 82% των ασθενών χρειαζόταν χορήγηση οξυγόνου και το 4.8% ήταν διασωληνωμένοι. Το 80% των ασθενών έλαβε πλάσμα με υψηλό τίτλο αντισωμάτων έναντι του SARS-CoV-2. Η διάμεση διάρκεια της χορήγησης οξυγόνου ήταν έξι ημέρες και η θνητότητα στο τέλος της παρακολούθησης των ασθενών ήταν 6.6% η οποία είναι μικρότερη σε σχέση με την αναφερόμενη θνητότητα με βάση πρόσφατη μετα-ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων για νοσηλευόμενους ασθενείς με ίδιας βαρύτητας νόσο, η οποία ανέρχεται στο 17.1% (Macedo A et al, Ann Epidemiol 2021).
Η έγχυση πλάσματος είχε ως αποτέλεσμα αφενός την ταχεία άμεση αύξηση του τίτλου αντι-SARS-CoV-2 αντισωμάτων στους λήπτες συνοδευόμενη από παράλληλη ταχεία κάθαρση του ιού και αφετέρου την σημαντικά μικρότερη διάρκεια παραμονής τους στον αναπνευστήρα. Ως προς την ασφάλεια δεν παρατηρήθηκαν σημαντικά ανεπιθύμητα συμβάματα από την έγχυση Μπορεί να μην έχει επίσημη ένδειξη με βάση τα βιβλιογραφικά δεδομένα, αλλά η χορήγηση πλάσματος ιαθέντων ενδεχομένως να έχει ευεργετική δράση σε συγκεκριμένες υποομάδες ασθενών όπως ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, ασθενείς χωρίς δυνατότητα παραγωγής αντισωμάτων και μόνο εφόσον χορηγείται ενωρίς από την έναρξη των συμπτωμάτων.