Ο χρόνιος βήχας ορίζεται ως βήχας με διάρκεια άνω των 8 εβδομάδων.
Ο χρόνιος βήχας αποτελεί ένα από τα πιο συχνά και επίμονα συμπτώματα που οδηγούν ενήλικες ασθενείς σε αναζήτηση ιατρικής φροντίδας. Παρότι υπάρχουν σαφείς, τεκμηριωμένες οδηγίες για την αξιολόγηση και θεραπεία του, σημαντικός αριθμός περιπτώσεων χαρακτηρίζονται ως «ανεξήγητες» ή «ανθεκτικές» μετά από φαινομενικά αποτυχημένες προσπάθειες θεραπείας.
Ορισμοί και επιδημιολογικά δεδομένα
Ο χρόνιος βήχας ορίζεται ως βήχας με διάρκεια άνω των 8 εβδομάδων. Μπορεί να ταξινομηθεί ως:
- Ανεξήγητος χρόνιος βήχας: Δεν εντοπίζεται συγκεκριμένη αιτία μετά από πλήρη διαγνωστική διερεύνηση.
- Ανθεκτικός χρόνιος βήχας: Η αιτία είναι γνωστή, αλλά τα συμπτώματα επιμένουν παρά την κατάλληλη θεραπεία.
- Ανεξήγητος ανθεκτικός χρόνιος βήχας: Καμία αιτία δεν εντοπίζεται και δεν υπάρχει ανταπόκριση στη θεραπεία.
Κλινικές και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις
Ο χρόνιος βήχας δεν αποτελεί απλώς ενοχλητικό σύμπτωμα, αλλά μπορεί να επιφέρει σοβαρές βιολογικές και ψυχοκοινωνικές συνέπειες:
- Ακράτεια ούρων (κυρίως σε γυναίκες)
- Καρδιοπνευμονικές επιπλοκές
- Μείωση της ποιότητας ζωής, ισότιμη με αυτή σε χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις
- Άγχος, κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση
- Αίτια χρόνιου βήχα
- Άσθμα
- Χρόνια Βρογχίτιδα
- Σύνδρομο Βήχα του Άνω Αναπνευστικού
- Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (GERD)
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Τραχειοβρογχομαλακία
- Νευρογενής αιτιολογία (π.χ. υπερευαισθησία του πνευμονογαστρικού νεύρου)
- Συνδυασμός των ανωτέρων
Συχνές αιτίες διαγνωστικής ή θεραπευτικής αποτυχίας
- Μη επικαιροποιημένες οδηγίες
- Ανεπαρκής συμμόρφωση του ασθενούς ή του γιατρού
- Συνοσηρότητες που συγκαλύπτουν την πραγματική αιτία
- Ψυχογενείς αιτίες (π.χ. σύνδρομο Munchausen, σύνδρομο Tourette)
- Νευροπαθητικές διαταραχές με εντοπισμό σε κεντρικά εγκεφαλικά κυκλώματα
Θεραπευτικές Στρατηγικές
1. Αναθεώρηση της Αξιολόγησης
Επαλήθευση της πιστής εφαρμογής των κατευθυντήριων οδηγιών, ιδιαίτερα για:
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Διάμεσες πνευμονοπάθειες
- Άσθμα ή μη ασθματική ηωσινοφιλική βρογχίτιδα
2. Πολυτροπική Λογοθεραπεία
Εκπαίδευση, τεχνικές καταστολής του βήχα, έλεγχος της αναπνοής. Έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε τυχαιοποιημένες μελέτες.
3. Φαρμακολογική Νευροτροποποίηση
Φάρμακα όπως:
- Αμιτριπτυλίνη
- Γκαμπαπεντίνη
- Μορφίνη
- Pregabalin (σε συνδυασμό με ομιλιοθεραπεία)
4. Αναστολείς των Πουρινικών Υποδοχέων (P2X3)
Το gefapixant και άλλα αντίστοιχα φάρμακα είναι υπό μελέτη, αλλά μέχρι στιγμής παρουσιάζουν ανεπαρκή αποτελεσματικότητα και ανεπιθύμητες ενέργειες (π.χ. διαταραχές γεύσης).
5. Αντιμετώπιση Συνοδών Ψυχολογικών Συμπτωμάτων
Η παρουσία άγχους ή κατάθλιψης λόγω του χρόνιου βήχα πρέπει να αναγνωρίζεται και να αντιμετωπίζεται παράλληλα.
Ο ανεξήγητος ή ανθεκτικός χρόνιος βήχας αποτελεί σύνθετη κλινική πρόκληση. Η συστηματική, πολυδιάστατη προσέγγιση, η ακριβής διάγνωση και η συνδυαστική θεραπεία (λογοθεραπεία και νευροτροποποίηση) αποτελούν σήμερα την καλύτερη διαθέσιμη στρατηγική. Η περαιτέρω έρευνα για αποτελεσματικούς αναστολείς νευρικής σηματοδότησης είναι απαραίτητη για να καλυφθεί αυτό το σημαντικό θεραπευτικό κενό.
Πηγές:
SOS ιατροί, https://www.iatronet.gr/article/132958/hronios-vhhas-se-enhliikes-apo-th-diagnosh-sth-therapeia
