Με αφορμή το παρακάτω άρθρο από το Medscape: Σήμερα είναι αρκετά απλό να μετρήσει/ποσοτικοποιήσει κανείς την συμβολή συγκεκριμένων ιατρών στο αντιεμβολιαστικό κίνημα και στην διασπορά ψευδών ειδήσεων σχετικά με την πανδημία. Έτσι βρέθηκε ότι 4 αμερικανοί ιατροί αποτελούν τον πυρήνα της ψευδούς πληροφόρησης που διαχέεται στο διαδίκτυο. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς κάποια κοινά χαρακτηριστικά τους: 1) Κάποιοι από αυτούς ανήκουν στον χώρο των εναλλακτικών ιατρικών πρακτικών (οστεοπαθητική ιατρική), άρα δεν έχουν να παρουσιάσουν κλινικό έργο, αφού δεν εξετάζουν/θεραπεύουν ασθενείς με Covid. 2) Κάποιοι άλλοι είναι ιατροί, όχι όμως και οι καλύτεροι: ένας από αυτούς είχε βρεθεί το 2010 να χρεώνει πολύ πάνω από τις συνήθεις αμοιβές, να ζητά αχρείαστες εξετάσεις, να θέτει εσφαλμένες διαγνώσεις και να εφαρμόζει περιττές ή αναποτελεσματικές θεραπείες. Συχνά οι ιατροί αυτοί είχαν και προ πανδημίας προβλήματα με τον νόμο ή τους Ιατρικούς τους Συλλόγους και η ιατρική τους άδεια μπορεί να έχει ανασταλεί ή τεθεί υπό περιορισμούς. Οι ιστότοποί τους έχουν συχνά φιλοξενήσει και προ Covid δυνητικά επιβλαβείς «ιατρικές» συμβουλές και πληροφορίες. Ενώ τώρα, με την πανδημία, κάποιοι έχουν αναπτύξει το δικό τους «πακέτο» θεραπείας του Covid, που πάντα περιλαμβάνει φάρμακα που απέτυχαν να δείξουν κλινικό όφελος σε επανειλημμένες μελέτες με χιλιάδες ασθενείς, όπως η περιβόητη την άνοιξη του 2020 υδροξυχλωροκίνη. 3) Συχνά έχουν άμεσο οικονομικό όφελος από τις θεωρίες που διαδίδουν: κάποιοι προωθούν συμπληρώματα διατροφής που, υποτίθεται, είναι ό,τι χρειάζεσαι για να προστατευτείς ή να γιατρευτείς από Covid. Ο star της ψευδούς πληροφόρησης, κάποιος Joseph Mercola, προωθεί το βιβλίο του (όπου παραθέτει την αλήθεια για τον Covid, που μόνο αυτός, προφανώς, κατέχει και κανείς άλλος). Και όλοι τους έχουν χιλιάδες ακολούθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ποιος-ξέρει τι είδους βλέψεις, για πολιτική καριέρα ή για απλή, παραδοσιακή φήμη/αυτοπροβολή. 4) Αυτονόητα, όλοι ανεξαιρέτως αρνήθηκαν να σχολιάσουν τις νομικές τους περιπέτειες ή να παρουσιάσουν τις επιστημονικές τους «αλήθειες» στους δημοσιογράφους του έγκριτου και παγκόσμιας εμβέλειας ιατρικού ιστοτόπου Medscape.
Άρα, αν πέσετε πάνω σε ιατρό με αντι-συμβατικές, άρα αντι-επιστημονικές, απόψεις σχετικά με τον Covid, είτε στο διαδίκτυο, είτε στο πραγματικό του ιατρείο (αν έχει τέτοιο), ελέγξτε αν ταιριάζει με το παραπάνω προφίλ: απουσία ιδιαίτερων περγαμηνών ιατρικής ποιότητας ή κλινικού έργου, άρνηση να τοποθετηθεί ενώπιον άλλων ιατρών, άντληση οφέλους από την διάδοση συνωμοσιών (πχ προσεταιρισμός του γκρουπ των αληθών αρνητών ή των απλά διστακτικών ή αναποφάσιστων), πεποίθηση κατοχής της απόλυτης γνώσης σε όλα τα θέματα που άπτονται της πανδημίας και καταφυγή στην ελευθερία του λόγου ή στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, όταν του ασκείται πίεση. Περιέργως, δεν θα βρείτε ποτέ στο παρελθόν του κάποιον αγώνα για άλλα ανθρώπινα δικαιώματα (ενώ τώρα ξαφνικά κόπτεται για την ελευθερία του λόγου, για να διασπείρει οτιδήποτε μη-τεκμηριωμένο έχει στην ατζέντα του, και για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, για να επιτεθεί ανεμπόδιστος στους εμβολιασμούς).
Είναι όμως εύκολο αυτοί οι διασπορείς ψευδών ιδεών και πρακτικών να αντιμετωπιστούν νομικά; Οι Ιατρικοί Σύλλογοι δεν κινούνται αυτεπάγγελτα εναντίον τους. Όμως θα το πράξουν, αν υπάρξει έστω και μία καταγγελία ασθενούς: ο ασθενής π.χ. που θα νοσήσει βαρύτατα με επακόλουθη αναπνευστική αναπηρία ή ένας συγγενής ασθενούς που κατέληξε από Covid ακολουθώντας την παρότρυνση του «ιατρού» του να μην εμβολιαστεί έχουν, λογικά, ισχυρό κίνητρο να προχωρήσουν σε καταγγελίες. Το επίσημο κράτος μπορεί να κινηθεί εναντίον τους; Πλέον ναι. Στην Αμερική λόγου χάρη, ο FDA ανάγκασε τον Joseph Mercola σε ανάκληση ψευδών ισχυρισμών και διαγραφή παλαιών ανακριβών αναρτήσεών του, ενώ η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου ανάγκασε κάποιους από τους «ιατρούς» που εμπορεύονταν συμπληρώματα διατροφής εναντίον του Covid ακόμα και σε καταβολή αποζημιώσεων. Συχνά οι «ιατροί» αυτοί απολύονται από τους εργοδότες τους, οι οποίοι έχουν κάθε δικαίωμα να προστατεύσουν την ιδιωτική τους πελατεία από αντιεπιστημονικές απόψεις και πρακτικές (όπως θα απέλυαν έναν π.χ. Επεμβατικό Καρδιολόγο που θα τοποθετούσε στεντ σε αγγεία που δεν έχουν σημαντική στένωση ή έναν Κλινικό Καρδιολόγο που θα προέτρεπε τους ασθενείς του να καπνίζουν και να αποφεύγουν την άσκηση και την υγιεινή διατροφή). Τέλος, η συντεταγμένη, τεκμηριωμένη και μαζική απάντηση στις θεωρίες των σταρ της ιατρικής παραπληροφόρησης, ακόμα και μέσα στο «γήπεδό τους», δηλαδή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από τους φορείς της ορθής ιατρικής πρακτικής (Ιατρικούς Συλλόγους, Επιστημονικές Εταιρείες, το Υπουργείο Υγείας και Προστασίας του Πολίτη κ.ο.κ.) μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Πρόσφατο παράδειγμα η κατάφωρα αστήρικτη άποψη καθηγητή Ιατρικής ότι ένα έμφραγμα μυοκαρδίου θα μπορούσε να αποδοθεί σε αντι-Covid εμβολιασμό προ 8μήνου και όχι σε τρέχοντες και υπαρκτούς, κλασικούς παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Η μία Επιστημονική εταιρεία μετά την άλλη (κυρίως οι Καρδιολογικές, που είχαν την επιστημονική αρμοδιότητα να το πράξουν) κατέρριψαν εμφατικά τον ισχυρισμό αυτό.
Συμπερασματικά, παρά την συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία λόγου, οι «ιατροί» που διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες και παρακινούν προς ή εφαρμόζουν αντιεπιστημονικές πρακτικές δεν βρίσκονται πλέον στο απυρόβλητο. Ο Γενικός Γραμματέας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους προέτρεψε προ ημερών τους πολίτες να καταγγέλουν αντιεμβολιαστικές συμπεριφορές επαγγελματιών υγείας και ανέφερε ότι το Υπουργείο έχει κινηθεί εναντίον των -μεμονωμένων- περιστατικών ιατρών που ευρίσκονται εκτός των οδηγιών της επιστήμης, ενώ και οι Ιατρικοί Σύλλογοι έχουν ξεκινήσει πειθαρχικές διαδικασίες στις περιπτώσεις καταγγελιών από πολίτες. Για όλους λοιπόν τους επαγγελματίες υγείας που διασπείρουν ψευδείς πληροφορίες και παρακινούν τους πολίτες να αποκλίνουν από τις επίσημες οδηγίες μπορεί να έρθει αιφνιδιαστικά η στιγμή που θα κληθούν να αναλάβουν την ευθύνη των λόγων και πράξεών τους, πιθανότατα με απώλεια της άδειας άσκησης του ιατρικού επαγγέλματός τους ή ακόμα και με ποινικές κυρώσεις. Και τότε θα είναι αργά για να «τα μαζέψουν» ή να ζητήσουν συγγνώμη από την κοινωνία και τους ασθενείς τους που παραπλάνησαν. Και αν κάποιος πολίτης αναρωτηθεί: «μα τελικά κανένας δεν έχει δικαίωμα να φέρει αντίρρηση στην κρατούσα ιατρική αντίληψη περί πανδημίας και εμβολιασμών;», η απάντηση είναι ότι πρώτον, η κρατούσα ιατρική γνώση αποτελεί την συνισταμένη όλων των ιατρικών μελετών που διεξήχθησαν από την αρχή της πανδημίας. Πολλές από αυτές έβγαλαν αποτέλεσμα αντίθετο με αυτό που περίμεναν και ήλπιζαν οι επιστήμονες (βλέπε υδροξυχλωροκίνη, κολχικίνη, ορός από αναρρώσαντες) ή, στην καλύτερη περίπτωση, ελάχιστα ικανοποιητικό (βλέπε μονοκλωνικά αντισώματα). Δεύτερον, η σύγχρονη Ιατρική παραμένει δημοκρατική, αλλά και ακριβοδίκαιη: η «άλλη» άποψη δεν επιτρέπεται απλά, αλλά είναι και επιθυμητή, οφείλει όμως να παρουσιάζεται μέσω των κατάλληλων οδών (επιστημονικά συνέδρια, ιατρικά περιοδικά, συσκέψεις οργανισμών όπως EMEA & FDA) και όχι στα πάνελ των καναλιών και στα κοινωνικά δίκτυα και να στηρίζεται σε επαρκή τεκμηρίωση, αλλιώς απορρίπτεται.
Τέλος, όλοι οι ιατροί, είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα, έχουμε λάβει από το επίσημο κράτος μία άδεια άσκησης επαγγέλματος, η οποία εμπεριέχει την υποχρέωση της προαγωγής της δημόσιας υγείας. Με άλλα λόγια, το κράτος δεν χορηγεί την άδεια σε εμάς (τους ιατρούς) να εξασκούμε το επάγγελμα/λειτούργημα αυτό για την προσωπική μας προβολή ή για την προσωπική μας ευχαρίστηση ή πλουτισμό· μας την χορηγεί με την διαρκή απαίτηση της εξυπηρέτησης της ατομικής υγείας (του κάθε ασθενούς) και κατ’ επέκταση της δημόσιας υγείας. Η απλή λογική λέει ότι όποιος ιατρικός λόγος ή πράξη καταστρατηγεί την παραπάνω υποχρέωση θα πρέπει να μπορεί να οδηγεί σε ανάκληση της άδειας που εκδόθηκε για συγκεκριμένο σκοπό. Τόσο απλά.
Επιμέλεια: Γιώργος Τσιαούσης, Καρδιολόγος
