Η γήρανση χαρακτηρίζεται από προοδευτική φθορά και εκφύλιση των διαφόρων οργάνων του ανθρώπου, με αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία αυτών, την ανάπτυξη νοσηρώνκαταστάσεων, και τελικά το θάνατο. Ο ανθρώπινος οργανισμός, καθώς και οι οργανισμοί των θηλαστικών είναι πολύπλοκοι, και γι’ αυτό το λόγο είναι δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια η επίπτωση της γήρανσης σε ολόκληρο τον ανθρώπινο οργανισμό. Απεναντίας η γήρανση ενός συγκεκριμένου οργάνου είναι πιο εύκολο να καθοριστεί. Ο ρυθμός της γήρανσης διαφέρει από άτομο σε άτομο, από όργανο σε όργανο, και ακόμα από κύτταροσε κύτταρο στο ίδιο όργανο. Ορισμένα όργανα δυνατόν να γηράσκουν με γρηγορότερο ρυθμό σε σχέση με άλλα όργαναστο ίδιο άτομο. Συνεπώς η άποψη ότι όλα τα όργανα γηράσκουνσυγχρόνως με τον ίδιο ρυθμό δεν ευσταθεί.
Τα κύτταρα των διαφόρων οργάνων συνθέτουν πρωτεΐνες, οι οποίες είναι ειδικές για κάθε όργανο, και απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία όχι μόνο του συγκεκριμένου οργάνου, αλλάκαι ολόκληρου του οργανισμού. Φυσιολογικά υπάρχειομοιόσταση των πρωτεϊνών σε κάθε όργανο, διαταραχή δε αυτής σχετίζεται άμεσα με τη γήρανση του οργάνου και σε πολλές περιπτώσεις και ολόκληρου του ανθρωπίνουοργανισμού. Ο Tony Wyss-Coray, και οι συνεργάτες του από το πανεπιστήμιο του Stanford των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, καθώς και άλλοι ερευνητές, με ανάλυση πρωτεϊνώντου αίματος που προέρχονται από συγκεκριμένα όργανα, με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, καθόρισαν τη βιολογική ηλικία(την επίδραση που είχε ο χρόνος, δηλαδή η χρονολογική ηλικία), στα διάφορα όργανα του ανθρώπου. Τα αποτελέσματάτους έχουν δημοσιευθεί τα τελευταία δυο χρόνια σε επιφανήπεριοδικά (Nature, Nature Aging, Nature Metabolism, μεταξύάλλων). Στα 33% των ατόμων που μελετήθηκαν υπήρχετουλάχιστο ένα όργανο με μεγαλύτερη της αναμενόμενηςηλικίας και στα 26% αυτών υπήρχαν δυο ή περισσότερα όργαναμε μεγαλύτερη της αναμενόμενης ηλικίας (δηλαδή πρόωρηγήρανση των οργάνων).
Με αυτό τον τρόπο καθορίστηκαν άτομα με πιο νέα ή πιο γερασμένη καρδιά, με πιο νέο ή πιο γερασμένο εγκέφαλο κ.ο.κ., σε σχέση με την ηλικία του ατόμου. Άτομα με γερασμένηκαρδιά είχαν πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν καρδιακήανεπάρκεια ή κολπική μαρμαρυγή, ενώ αντίθετα η πιθανότητακαρδιακής ανεπάρκειας και κολπικής μαρμαρυγής ήταν πολύ μικρότερη σε άτομα με νεότερη καρδιά σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Το ίδιο συνέβη και με τον εγκέφαλο καθώς και με άλλα όργανα. Άτομα με γερασμένο εγκέφαλο είχαν μεγάληπιθανότητα να πάθουν άνοια ή νόσο του Alzheimer, και το αντίθετο, δηλαδή άτομα με νεότερο εγκέφαλο είχαν πολύ μικρή πιθανότητα να πάθουν άνοια ή νόσο του Alzheimer. Η γήρανσητου εγκεφάλου σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο όργανο, εκτόςτων άλλων, συνοδευόταν και με αύξηση της ολικής θνητότητας. Πιθανολογείται ότι ο εγκέφαλος είναι το κύριο όργανο που ρυθμίζει το χρόνο της ζωής στον άνθρωπο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι γήρανση ενός οργάνου δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτό το όργανο αλλά επηρεάζει δυσμενώς και τη λειτουργίαάλλων οργάνων με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλοςκύκλος. Γενετικοί παράγοντες, παράγοντες του περιβάλλοντος, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο ζει κάθε άτομο συμβάλλουνστην πρόωρη γήρανση ενός ή περισσοτέρων οργάνων. Οι παράγοντες όμως αυτοί ακόμα δεν έχουν καθοριστεί με ακρίβεια.
Αυτή η μεθοδολογία, δηλαδή ο προσδιορισμός της βιολογικήςηλικίας (της γήρανσης ή της νεότερης ηλικίας) κάθε οργάνου, προς το παρόν βρίσκεται στο ερευνητικό στάδιο και ακόμα δεν έχει εισαχθεί στην καθημερινή κλινική πράξη. Στο προσεχέςόμως μέλλον, θα μπορούμε με ανάλυση πρωτεϊνών του αίματοςνα παρακολουθούμε διαχρονικά τη βιολογική ηλικία των διαφόρων οργάνων του ανθρώπου. Σε όργανα στα οποίαπαρατηρείται πρόωρη γήρανση, θα είμαστε σε θέση να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα (συχνός έλεγχος της λειτουργίαςαυτών, θεραπευτικοί χειρισμοί, άλλα) για να επιβραδύνουμε ήκαι να προλάβουμε την περαιτέρω εξέλιξη της φθοράς. Εφόσονκαθορίσουμε τους υπεύθυνους μηχανισμούς που συμβάλουνστην πρόωρο γήρανση οργάνου ή οργάνων, τότε θα μπορούμε να εφαρμόζουμε στοχευμένη θεραπεία για να επιβραδύνουμε ήκαι να αναστείλουμε τη γήρανση αυτών των οργάνων. Ηπροσέγγιση αυτή, θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, επιπλέον δε, θα συμβάλλει και στη μακροζωία αυτού.
Επιμέλεια:
Konstantinos Dean Boudoulas MD, Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine, Section Head Interventional Cardiology, Director Cardiac Catheterization Laboratories, The Ohio State University, Columbus Ohio, USA.
Harisios K Boudoulas MD, PhD, PhD Hon., Professor of Medicine/Cardiovascular Medicine and Pharmacy (emeritus), The Ohio State University, Columbus Ohio, USA, Honorary Professor, Academician (an. mem.)
