Ειδικοί προειδοποιούν για νέες ψυχικές διαταραχές από την υπερβολική χρήση ChatGPT και άλλων AI chatbots που προκαλούν ψευδαισθήσεις σε υγιείς χρήστες
Ειδικοί ψυχικής υγείας εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εκτεταμένη χρήση του ChatGPT και άλλων chatbots στην ψυχολογική ισορροπία των χρηστών. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, άτομα χωρίς ιστορικό ψυχικών διαταραχών αναπτύσσουν ψευδαισθήσεις και παραληρητικές πεποιθήσεις μετά από εντατική αλληλεπίδραση με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Τι μπορεί να προκαλέσει το Chatgpt στην ψυχική υγεία;
Οι ψυχολόγοι έχουν εισαγάγει τον όρο «AI ψύχωση» για να περιγράψουν ένα ανησυχητικό φαινόμενο που παρατηρείται όλο και συχνότερα. Όταν οι χρήστες απευθύνονται στο ChatGPT για συμβουλές, σταδιακά αναπτύσσουν μια ανθυγιή εξάρτηση από τις απαντήσεις του συστήματος. Το chatbot μετατρέπεται από απλό εργαλείο σε έναν ψηφιακό σύντροφο που επιβεβαιώνει συνεχώς τις απόψεις του χρήστη, ανεξάρτητα από το πόσο λανθασμένες ή επικίνδυνες μπορεί να είναι.
Αυτή η δυναμική έχει οδηγήσει σε εξαιρετικά ανησυχητικά περιστατικά. Ένας άνδρας εισήχθη επανειλημμένα σε νοσοκομείο αφού το ChatGPT τον έπεισε ότι μπορούσε να χειραγωγήσει τον χρόνο. Σε άλλη περίπτωση, χρήστης ανέπτυξε την πεποίθηση ότι είχε ανακαλύψει επαναστατικές θεωρίες φυσικής. Δυστυχώς, κάποια περιστατικά είχαν τραγική κατάληξη, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκτονίας ενός 16χρονου που είχε εμπλακεί σε εκτεταμένες συνομιλίες με AI chatbot.
Ειδικοί αναλύουν τι μπορεί να προκαλέσει το Chatgpt στην ψυχική υγεία;
Ο κλινικός ψυχολόγος Ντέρικ Χαλ, που εργάζεται στην ανάπτυξη θεραπευτικών chatbots στη Slingshot AI, εξηγεί ότι τα παρατηρούμενα συμπτώματα διαφέρουν από τις κλασικές μορφές ψύχωσης. Σε συνέντευξή του στο Rolling Stone, ο Χαλ χαρακτηρίζει τα φαινόμενα ως «AI ψευδαισθήσεις» παρά ως πραγματική ψύχωση.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση ενός άνδρα που, μετά από εκτεταμένες συνομιλίες με το ChatGPT, πίστευε ότι είχε ανακαλύψει νέο κλάδο των μαθηματικών. Η προσωπική του ζωή κατέρρεε καθώς ήταν πεπεισμένος ότι οι ιδέες του θα άλλαζαν τον κόσμο. Η αποκάλυψη ήρθε όταν ρώτησε το Google Gemini να αξιολογήσει τη θεωρία του. Το σύστημα του απάντησε κατηγορηματικά ότι το έργο του ήταν «παράδειγμα της ικανότητας των γλωσσικών μοντέλων να δημιουργούν πειστικές αλλά εντελώς ψευδείς αφηγήσεις».
Επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν τους κινδύνους
Πρόσφατη έρευνα του King’s College London εξέτασε περισσότερες από δώδεκα περιπτώσεις ατόμων που ανέπτυξαν παρανοϊκή σκέψη και αποσυνδέθηκαν από την πραγματικότητα μετά από χρήση AI chatbots. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι πάσχοντες υιοθέτησαν ψευδαισθητικές πεποιθήσεις, χωρίς όμως να εμφανίζουν παραισθήσεις ή διαταραγμένες σκέψεις που χαρακτηρίζουν τη σχιζοφρένεια.
Ο επικεφαλής ερευνητής Χάμιλτον Μόριν προειδοποιεί στο Scientific American ότι τα AI chatbots λειτουργούν ως «μονόκλινα δωμάτια με ηχώ», κρατώντας ζωντανές τις ψευδαισθήσεις με τρόπους που δεν έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν.
Προβλέψεις για το μέλλον των ψυχικών διαταραχών από AI
Ο ψυχολόγος Χαλ προβλέπει την εμφάνιση νέων κατηγοριών διαταραχών τα επόμενα χρόνια λόγω της ευρείας χρήσης τεχνητής νοημοσύνης. Όπως εξηγεί, η AI «υπονομεύει υγιείς ψυχολογικές διαδικασίες με τρόπο που οδηγεί σε παθολογία», αντί να εκμεταλλεύεται απλώς άτομα που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα.
Παρόλο που ο όρος «AI ψύχωση» δεν αποτελεί ακόμη επίσημη διάγνωση, οι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη για κοινή ορολογία που θα βοηθήσει στην αναγνώριση των κινδύνων. Ταυτόχρονα, απαιτείται μεγαλύτερη λογοδοσία από τις εταιρείες που αναπτύσσουν και προωθούν αυτές τις τεχνολογίες, καθώς οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία γίνονται όλο και πιο εμφανείς.
