Ο καρδιολογικός έλεγχος αθλητών έχει ως στόχο να εντοπίσει σιωπηρές καρδιακές παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αιφνίδιο καρδιακό επεισόδιο κατά την άσκηση. Όταν εντοπίζονται ευρήματα που θεωρούνται ύποπτα ή παθολογικά, η απόφαση για συνέχιση ή προσωρινή διακοπή της προπόνησης εξαρτάται από τη βαρύτητα του ευρήματος, την παρουσία συμπτωμάτων και την ταχύτητα ολοκλήρωσης της διαγνωστικής διερεύνησης.
Πότε χρειάζεται προσωρινή αποχή από την άσκηση
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ευρήματα του καρδιολογικού ελέγχου αθλητών επιβάλλουν προσωρινή αποχή έως ότου ολοκληρωθεί η διερεύνηση και εκτιμηθεί ο κίνδυνος.
Κλινικά συμπτώματα
- Θωρακικό άλγος κατά την κόπωση ή αίσθημα πίεσης στο στήθος.
- Δύσπνοια δυσανάλογη προς την ένταση της προσπάθειας ή εύκολη κόπωση.
- Αίσθημα παλμών με ζάλη/προσυγκοπή ή συγκοπτικό επεισόδιο.
- Συγκοπή κατά ή αμέσως μετά την άσκηση, χωρίς άλλη προφανή αιτία.
Ευρήματα στο καρδιογράφημα
- QTc διάστημα ≥500 ms.
- Συχνές έκτακτες κοιλιακές συστολές (≥2 στο καρδιογράφημα).
- Σύμπλοκες κοιλιακές ή υπερκοιλιακές αρρυθμίες (κοιλιακή ταχυκαρδία, κολπική μαρμαρυγή).
- Παθολογικές διαταραχές επαναπόλωσης: αρνητικά Τ ή κατάσπαση του διαστήματος ST στις πλάγιες ή κατώτερες απαγωγές.
- Σημείο προδιέγερσης με συνοδά συμπτώματα ενδεικτικά ταχυκαρδίας ή συγκοπής.
Ευρήματα στον υπέρηχο καρδιάς
- Μειωμένο κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας (<45%).
- Διαταραχές κινητικότητας των τοιχωμάτων της αριστερής κοιλίας.
- Σοβαρή βαλβιδοπάθεια.
- Διάταση της ανιούσας αορτής (≥45 mm).
- Ανώμαλη εκφύση των στεφανιαίων αρτηριών.
Μέχρι την ολοκλήρωση της διερεύνησης, ο αθλητής απέχει από αγωνιστική ή υψηλής έντασης προπόνηση και παρακολουθείται με εξατομικευμένο πλάνο επανεκτίμησης.
Πότε μπορεί να συνεχιστεί η άσκηση
Η συνέχιση της άσκησης μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής σε αθλητές που είναι ασυμπτωματικοί και των οποίων τα ευρήματα δεν πληρούν τα κριτήρια υψηλού κινδύνου, εφόσον η περαιτέρω διερεύνηση πραγματοποιηθεί άμεσα και υπό ιατρική επίβλεψη.
- Μεμονωμένες ή ήπιες ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις, π.χ. αρνητικά Τ περιορισμένα στις απαγωγές V1–V2.
- Αρνητικά Τ ή μικρή κατάσπαση ST (<1 mm) στις κατώτερες απαγωγές χωρίς άλλα παθολογικά ευρήματα.
- Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου ή αιφνιδίου καρδιακού θανάτου με φυσιολογικό παρόν καρδιολογικό έλεγχο.
- Λιποθυμία μετά την άσκηση που δεν θεωρείται ύποπτη για αρρυθμίες.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να συνεχιστεί προπόνηση μέτριας έως υψηλής έντασης, εφόσον:
- ο αθλητής έχει πλήρη ενημέρωση για τα επόμενα βήματα,
- ο έλεγχος (υπέρηχος καρδιάς, Holter, δοκιμασία κόπωσης ή μαγνητική καρδιάς) προγραμματίζεται εγκαίρως,
- και υφίσταται συνεχής ιατρική παρακολούθηση.
Η τελική απόφαση βασίζεται στη συνολική κλινική εκτίμηση και το εξατομικευμένο προφίλ κινδύνου.
Ελεγχόμενη δραστηριότητα σε περίοδο αναμονής
Όταν έχει συστηθεί προσωρινή αποχή από αγωνιστική ή έντονη άσκηση έως την ολοκλήρωση της διερεύνησης, μπορεί να επιτραπεί περιορισμένη, ελεγχόμενη φυσική δραστηριότητα με προϋποθέσεις.
- Ένταση χαμηλή έως μέτρια, με καρδιακή συχνότητα <70% της μέγιστης.
- Ελεγχόμενο περιβάλλον, παρουσία ιατρικού ή εκπαιδευμένου προσωπικού.
- Διαθεσιμότητα απινιδωτή (AED) και γραπτό, δοκιμασμένο Emergency Action Plan.
Κάθε πρόγραμμα καθορίζεται εξατομικευμένα σε συνεννόηση με τον καρδιολόγο, τον αθλητή και το προπονητικό επιτελείο. Η σταδιακή επανένταξη σε υψηλότερη ένταση γίνεται μόνο μετά την τεκμηρίωση της ασφάλειας συμμετοχής.
Συμπεράσματα
Ο καρδιολογικός έλεγχος αθλητών είναι θεμέλιο πρόληψης αιφνιδίων καρδιακών συμβαμάτων, υπό την προϋπόθεση ότι συνοδεύεται από σαφή, τεκμηριωμένα πρωτόκολλα διαχείρισης των ευρημάτων. Η αναγνώριση παθολογικών ευρημάτων απαιτεί άμεση διακοπή προπόνησης υψηλής έντασης και ταχεία ολοκλήρωση της διαγνωστικής διερεύνησης, ενώ σε χαμηλού κινδύνου περιπτώσεις μπορεί να επιτραπεί ελεγχόμενη συνέχιση της άσκησης με συνεχή ιατρική παρακολούθηση.
Στόχος δεν είναι μόνο ο εντοπισμός νοσημάτων, αλλά η διασφάλιση της ασφαλούς συμμετοχής στην άθληση μέσα από έγκαιρη εκτίμηση και εξατομικευμένη λήψη αποφάσεων.
Eπιμέλεια: Δρ Ευστάθιος Παπαθεοδώρου,
Καρδιολόγος, MD PhD (London, UK)
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου St George’s Λονδίνο
Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Συνεργάτης Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου
Πηγή: https://www.epapatheodorou.gr/kardiologikos-elegxos-athliton/
