Τα πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: ολοένα και συχνότερα διαπιστώνεται ότι η υπέρταση και η χοληστερίνη δεν αφορούν αποκλειστικά τους ενήλικες αλλά εμφανίζονται με υψηλή συχνότητα και σε παιδιά και εφήβους, συχνά χωρίς εμφανή συμπτώματα.
Σε ποιες περιπτώσεις τα παιδιά εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση και χοληστερίνη, ποιος είναι ο ρόλος της παιδικής παχυσαρκίας και ποια είναι τα αναγκαία μέτρα πρόληψης; Στα ερωτήματα αυτή απαντά ο Παναγιώτης Ιακωβής, Καρδιολόγος και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Η μακροχρόνια ερευνητική εργασία των Khoury και συν. που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Nature Reviews Cardiology, αναδεικνύει για ακόμα μια φορά αυτό που εν πολλοίς η επιστήμη γνώριζε, αλλά πολλοί συμπολίτες μας, μπορεί να αγνοούν: Ότι η πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων οφείλει να ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Και αυτό διότι η φθορά των αρτηριών της καρδιάς ξεκινάει από πολύ νωρίς στη ζωή.
Το φαινόμενο ήταν γνωστό από τον πόλεμο της Κορέας και του Βιετνάμ. Τότε που δυστυχή νεαρά παιδιά σκοτώθηκαν στις πολεμικές επιχειρήσεις και σε νεκροψίες – νεκροτομές, οι Στρατιωτικοί Ιατροί ανακάλυπταν σημαντικές αθηρωματικές αλλοιώσεις και φθορά στις αρτηρίες της καρδιάς τους. Παρά το πολύ νεαρό της ηλικίας κάποιων από τους θανόντες.
Έτσι, σήμερα γνωρίζουμε αξιόπιστα ότι:
• Η αθηρωμάτωση ξεκινάει στην παιδική ηλικία και σχετίζεται έντονα με παράγοντες κινδύνου όπως η παιδική υπέρταση και η αυξημένη χοληστερίνη.
• Η παιδική αθηρωμάτωση οδηγεί σε καρδιαγγειακά επεισόδια στους ενήλικες.
• Η παιδιατρική υπέρταση, πολύ συχνά υπο – διαγιγνώσκεται και θα οφείλαμε να ευαισθητοποιήσουμε επ’ αυτού τους παρόχους πρωτοβάθμιας υγείας.
• Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία είναι αρκετά συχνή και διαγιγνώσκεται εύκολα. Η θεραπεία της θα σώσει ζωές.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η επίπτωση της παιδιατρικής υπέρτασης είναι περίπου 4 μέχρι και 11% στην περιστασιακή και την μόνιμη μορφή της αντιστοίχως, όπως αναφέρει πρόσφατη μετα – ανάλυση των Ruanκαι συν. στο JAMA Pediatrics. Τα ποσοστά αυτά, αυξάνονται δραματικά σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα παιδιά.
Ομοίως, (Βeheshtiκαι συν. JACC 2020) φαίνεται ότι η οικογενής υπερχοληστερλαιμία είναι πολύ πιο συχνή απ’ ότι πιστεύαμε ως σήμερα, με συχνότητα εμφάνισης 1 στα 313 άτομα στον γενικό πληθυσμό και πολλαπλάσια, σε όσους πάσχουν από στεφανιαία νόσο.
Τι μπορούν όμως, να κάνουν οι ίδιοι οι γονείς
Οι γονείς, θα ήταν χρήσιμο τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο να μετράνε την αρτηριακή πίεση των παιδιών τους και μαζί με τις υπόλοιπες εξετάσεις αίματος που γίνονται στα παιδιά, να συμπεριλαμβάνουν και το λιπιδαιμικό τους προφίλ.
Επίσης, είναι πολύ μεγάλης αξίας η ευαισθητοποίηση των ιατρών στην πρωτοβάθμια παροχή υπηρεσιών υγείας στα παιδιά, ενώ δεν θα πρέπει να παραλείπεται η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά που κάνουν έλεγχο για να ξεκινήσουν αθλητικές δραστηριότητες.
Στις οικογένειες που έχει εμφανιστεί στεφανιαία νόσος ή αιφνίδιος καρδιακός θάνατος σε άτομα νεαρής ηλικίας, λόγου χάρη σε άτομο με ηλικία μικρότερη των 50 ετών, απαιτείται προσεκτικός καρδιολογικός έλεγχος και των παιδιών για υπέρταση και διαταραχές των λιπιδίων.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Παιδιατρικής Εταιρείας, η αρτηριακή πίεση θα πρέπει να ελέγχεται από την ηλικία των 3 ετών και σε κάθε προληπτική επίσκεψη», ενώ οι διεθνείς οδηγίες για την οικογενή υπερχοληστερολαιμία (π.χ. JACC 2020) προτείνουν συστηματικό οικογενειακό έλεγχο στα μέλη της οικογένειας.
Εδώ, θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί ο επιβαρυντικός ρόλος της παιδικής παχυσαρκίας, η οποία λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας και στην Ελλάδα, με παχύσαρκο ή υπέρβαρο το 43% των παιδιών ηλικίας 5 έως 7 ετών. Στα παχύσαρκα παιδιά, τα ποσοστά υπέρτασης μπορεί να είναι και τριπλάσια.
Τα γενικά προληπτικά μέτρα
• Τακτική μέτρηση ΑΠ στον παιδίατρο ή σε αξιόπιστο περιβάλλον.
• Έλεγχος λιπιδίων στις προληπτικές εξετάσεις.
• Υγιεινή Μεσογειακή διατροφή και καθημερινή σωματική δραστηριότητα.
• Αποφυγή υπερβολικής πρόσληψης άλατος.
• Έλεγχος αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας.
• Αγωγή Υγείας για την αποφυγή του καπνίσματος και διαβίωση των παιδιών σε άκαπνο περιβάλλον».
