Οι εφημερίες των γιατρών είναι από τα πιο απαιτητικά κομμάτια της ιατρικής πρακτικής. Μακριά από τη φήμη του «ατρόμητου επαγγελματία», πολλοί γιατροί βιώνουν καθημερινά ψυχική κόπωση, μια σιωπηλή εξουθένωση που επηρεάζει την υγεία τους και την ποιότητα της φροντίδας που προσφέρουν. Κάθε ώρα, κάθε ασθενής και κάθε απόφαση καταναλώνουν όχι μόνο την ενέργεια, αλλά και την ψυχή των γιατρών, θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική τους υγεία και, κατά συνέπεια, την ποιότητα της φροντίδας που μπορούν να προσφέρουν.
Η ψυχική κόπωση είναι μια κατάσταση εξάντλησης που επηρεάζει την προσοχή, τη συγκέντρωση, τη λήψη αποφάσεων και την ικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων. Στους γιατρούς, η παρατεταμένη έκθεση σε σωματικά και συναισθηματικά στρεσογόνες καταστάσεις, όπως σοβαρές ασθένειες, επείγοντα περιστατικά και η συνεχής πίεση για σωστή διάγνωση, οδηγεί σε μειωμένη συγκέντρωση και αυξημένο κίνδυνο ιατρικών λαθών, συναισθηματική αποστασιοποίηση από τους ασθενείς. και σε αίσθημα ματαιότητας ή απογοήτευσης όταν τα αποτελέσματα δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες. Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι γιατροί που εκτελούν συχνές και μακρές εφημερίες έχουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά burnout, άγχους και συμπτωμάτων κατάθλιψης συγκριτικά με τους συναδέλφους τους που εργάζονται σε κανονικό ωράριο.
Μια τυπική εφημερία δεν είναι απλά ένα μεγαλύτερο ωράριο εργασίας. Περιλαμβάνει συνεχή λήψη αποφάσεων υπό πίεση χρόνου, αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών -συχνά χωρίς υποστήριξη-, συναισθηματική διαχείριση ασθενών και συγγενών σε κρίση, και τέλος διαχείριση ατελείωτης γραφειοκρατίας και συντονισμού με άλλες υπηρεσίες. Όλα αυτά συμβαίνουν συχνά χωρίς αρκετές ανάσες, ενώ η προσωπική ζωή και ο ύπνος περιορίζονται δραματικά. Η ψυχική κόπωση συσσωρεύεται με τρόπο που δεν είναι ορατός ούτε στους συναδέλφους, ούτε στο κοινό, καθιστώντας τους γιατρούς “αόρατους ήρωες” με αυξημένο κίνδυνο εξουθένωσης.
Ομως, η ψυχική κόπωση των γιατρών δεν είναι μόνο ατομικό ζήτημα· είναι σύστημα που λυγίζει. Στην Ελλάδα, το πρόβλημα φαίνεται να εντείνεται λόγω:
Υποχρηματοδότησης των νοσοκομείων και ελλείψεων προσωπικού
Παρατεταμένων εφημεριών χωρίς αναπλήρωση δυνάμεων
Μεγάλων λιστων αναμονής και πίεσης από ασθενείς
Έλλειψης επαρκούς ψυχολογικής υποστήριξης για το ιατρικό προσωπικό
Η πίεση αυτή δημιουργεί καταστάσεις αθέατης εξουθένωσης που επηρεάζουν όχι μόνο τους γιατρούς, αλλά και την ασφάλεια και την ποιότητα φροντίδας των ασθενών.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι: πώς μπορεί ένας γιατρός να καταλάβει ότι φτάνει στα όριά του και τι μπορεί να κάνει γι’ αυτό;
Αναγνωρίζοντας τα σημάδια
Η ψυχική κόπωση δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Είναι μια συγκεντρωτική διαδικασία εξάντλησης, που επηρεάζει το σώμα, το μυαλό και τα συναισθήματα. Μερικά βασικά σημάδια που πρέπει να προσέξετε:
Συναισθηματική κόπωση: αισθάνεστε συνεχώς εξαντλημένοι ή ανίκανοι να διαχειριστείτε τα περιστατικά.
Αποστασιοποίηση: δυσκολεύεστε να συνδεθείτε συναισθηματικά με τους ασθενείς ή αισθάνεστε αδιαφορία.
Μειωμένη συγκέντρωση: δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, ξεχάσματα ή λάθη που παλαιότερα δεν κάνατε.
Σωματικά συμπτώματα: αϋπνία, πονοκέφαλοι, μυοσκελετικοί πόνοι, αλλαγές στην όρεξη ή δυσκολία στην πέψη.
Συναισθήματα ματαιότητας ή ενοχής: αίσθημα ότι τίποτα δεν είναι αρκετό ή ότι δεν έχετε καταφέρει να προσφέρετε όσο θα θέλατε.
Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση είναι κρίσιμη για την πρόληψη σοβαρότερων προβλημάτων ψυχικής υγείας. Αν αναγνωρίζετε περισσότερα από ένα σημάδια συχνά, είναι ένδειξη ότι χρειάζεται δράση.
Η αυτοφροντίδα δεν είναι πολυτέλεια αλλά προϋπόθεση για ασφαλή και ποιοτική φροντίδα των ασθενών. Δεν ωφελούν πουθενά οι ενοχές επειδή αφιερώνετε χρόνο στον εαυτό σας. Μικρά βήματα αυτοφροντίδας όπως σύντομες ανάσες ή διατάσεις κατά τη διάρκεια της εφημερίας, καταγραφή συναισθημάτων σε ένα ημερολόγιο κόπωσης/στρες, διατήρηση σταθερού προγράμματος ύπνου και άσκησης, αλλά και συζητηση για την εμπειρία με συναδέλφους ή φίλους για συναισθηματική ανακούφιση ( μειώνει την αίσθηση μοναξιάς και ενοχής), μπορει να βοηθήσουν αν νοιώθετε εξάντληση, άγχος ή αποστασιοποίηση κατά τη διάρκεια ή μετά τις εφημερίες. Αν τα συμπτώματα συνεχίζουν, καλό είναι να απευθυνθείτε σε επαγγελματία ψυχικής υγείας. Θα σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε τα συναισθήματα εξάντλησης και άγχους, να εντοπίσετε στρατηγικές διαχείρισης του στρες , του burnout και της συναισθηματικής σας κόπωσης. Ανάλογα με την ανάγκη, μπορεί να προτείνει ψυχοθεραπεία ή, αν χρειαστεί, φαρμακευτική υποστήριξη.
Η αντιμετώπιση της ψυχικής κόπωσης απαιτεί πολλαπλά επίπεδα δράσης:
Ατομικό επίπεδο:
Θέσπιση προσωπικών ορίων και ξεκούρασης
Τεχνικές διαχείρισης άγχους (mindfulness, αναπνευστικές ασκήσεις)
Τακτική σωματική άσκηση και ισορροπημένη διατροφή
Οργανωτικό επίπεδο:
Μείωση διάρκειας και συχνότητας εφημεριών
Επαρκής αριθμός προσωπικού και κατανομή φόρτου
Συνεχής ψυχολογική υποστήριξη και εποπτεία
Κοινωνικό/πολιτικό επίπεδο:
Ενίσχυση χρηματοδότησης και υποδομών
Πολιτικές που προστατεύουν την ψυχική υγεία των επαγγελματιών υγείας
Δημιουργία κουλτούρας αναγνώρισης και στήριξης
Οι γιατροί στις εφημερίες είναι οι πρώτοι που στηρίζουν τη δημόσια υγεία, αλλά συχνά οι τελευταίοι που φροντίζουν τον εαυτό τους. Η ψυχική τους κόπωση δεν είναι προσωπική αδυναμία· είναι σύμπτωμα ενός συστήματος υπό πίεση. Η αναγνώριση, η στήριξη και η θεσμική παρέμβαση είναι απαραίτητα για να διασφαλίσουμε ότι οι γιατροί θα παραμείνουν υγιείς, δυνατοί και ικανοί να προσφέρουν την καλύτερη δυνατή φροντίδα στους ασθενείς τους.
Η φροντίδα των φροντιστών είναι ζήτημα δημόσιας υγείας. Όταν οι γιατροί είναι ψυχικά υγιείς, μπορούν να φροντίζουν καλύτερα και τους άλλους. Δεν είναι αδυναμία να ζητάτε βοήθεια – είναι πράξη υπευθυνότητας και αυτοφροντίδας.
Πηγή: https://virus.com.gr/to-varos-tis-efimerias-giatroi-sti-grammi-tis-psychikis-antochis/
