Το κρυφό κόστος της COVID-19 και η δημόσια υγεία

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι οι καθυστερήσεις στην πρόσβαση, στη διάγνωση και στη θεραπεία του καρκίνου έχουν ήδη επηρεάσει τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, με τους θανάτους από καρκίνο να υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια.

Το άρθρο αυτό κανονικά θα έπρεπε να ήταν αφιερωμένο στην πρώτη αιτία αποτρέψιμης θνησιμότητας στη χώρα μας, τον καρκίνο του πνεύμονα, για τον οποίο ο μήνας Νοέμβριος έχει αφιερωθεί ως μήνας επίγνωσης και ενημέρωσης. Είναι όμως και αυτό μια παράπλευρη απώλεια του δράματος που ζούμε. Ακόμα και φέτος, περισσότεροι συμπατριώτες μας (περίπου 9.000, ένας κάθε 60΄) θα καταλήξουν από καρκίνο του πνεύμονα παρά από την COVID-19.

Στις δραματικές στιγμές που ζούμε, η ψυχραιμία και η εστίαση στις προτεραιότητες είναι ευθύνη όλων των λειτουργών της δημόσιας υγείας και της πολιτείας. Παράλληλα, όμως, επιβάλλεται και η προνοητικότητα και η ικανότητα να προβλέπεις αυτό που έρχεται έστω κι αν προσθέτει και άλλη ευθύνη στις προκλήσεις που ήδη αντιμετωπίζουμε.

Υπάρχουν ήδη διεθνώς μελέτες για το κρυφό κόστος της πανδημίας, το οποίο αν δεν ασχοληθούμε παράλληλα θα έχει δραματικές επιπτώσεις τα επόμενα χρόνια. Δεν αναφέρομαι στο άμεσο, ορατό σε όλους: κρούσματα, θάνατοι, διασωληνώσεις, κορεσμός – πίεση στο ΕΣΥ, κ.λπ. Αγωνιώ για το λανθάνον υλικό και άυλο κόστος, αυτό που περνάει απαρατήρητο και θα μας χτυπήσει από την επιδείνωση άλλων προβλημάτων υγείας. Επιδείνωση λόγω καθυστερημένης, αναβαλλόμενης ή ακυρωμένης θεραπείας, από μακροπρόθεσμες και άγνωστες ακόμα επιπτώσεις στην υγεία εκείνων που αναρρώνουν από την COVID-19, τον αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία που απορρέει από την οικονομική ύφεση, ακόμα και από το αυξημένο στρες του υγειονομικού προσωπικού. Και, βέβαια, το κόστος στην ψυχική υγεία, την εκπαιδευτική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων που έχουν απομονωθεί στο σπίτι για παρατεταμένες περιόδους. Τέλος όμως, φοβάμαι για τη νοσηρότητα, τις παθήσεις για τις οποίες δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση λόγω παραμέλησης των προληπτικών εξετάσεων, που έχει ως αποτέλεσμα να μην εντοπίζονται εγκαίρως, ιδιαίτερα ο καρκίνος αλλά και άλλες σοβαρές ασθένειες.

Από τον Μάιο ήδη, έρευνα του ΠΟΥ ανέφερε ότι σε πολλές χώρες όλο το φάσμα των υπηρεσιών υγείας έχει διαταραχθεί εν μέρει ή πλήρως. Περισσότερες από τις μισές (53%) χώρες που ερωτήθηκαν, έχουν διακόψει εν μέρει ή πλήρως τις υπηρεσίες για θεραπεία υπέρτασης, 49% για θεραπεία διαβήτη και των επιπλοκών του, 42% για θεραπεία καρκίνου και 31% για καρδιαγγειακές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τη διακοπή ή τη μείωση των υπηρεσιών ήταν ακυρώσεις προγραμματισμένων θεραπειών, μείωση των διαθέσιμων μέσων μαζικής μεταφοράς και έλλειψη προσωπικού, επειδή στους εργαζομένους στον τομέα της υγείας είχε ανατεθεί να υποστηρίξουν τις υπηρεσίες COVID-19.

Η πανδημία έχει αποδεκατίσει τις προγραμματισμένες επεμβάσεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) ο εθνικός στόχος (92% των ασθενών πρέπει να έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση εντός 18 εβδομάδων) έχει πέσει στο 48%. Στην Ισπανία παρατηρήθηκε εκθετική αύξηση στον φόρτο εργασίας ενός φορέα που βοηθάει ασθενείς ή τους συγγενείς τους να αναλάβουν νομική δράση σε περιπτώσεις ιατρικών λαθών και παραβιάσεων καλών πρακτικών, που οφείλονταν στην εστίαση των γιατρών στην COVID-19 εις βάρος άλλων ασθενειών.

Ιδιαίτερη ανησυχία, όμως, προκαλεί το γεγονός ότι οι καθυστερήσεις στην πρόσβαση, στη διάγνωση και στη θεραπεία του καρκίνου έχουν ήδη επηρεάσει τα ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, με τους θανάτους από καρκίνο να υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Στο Η.Β. ειδικοί προειδοποιούν ότι μπορεί να προκύψουν έως και 35.000 επιπλέον θάνατοι. Στο Η.Β. έγιναν τουλάχιστον 250.000 λιγότερες επείγουσες παραπομπές για καρκίνο από ό,τι συνήθως. Eρευνα στις ΗΠΑ σε ασθενείς με καρκίνο διαπίστωσε ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις ανέφερε καθυστερήσεις στη φροντίδα τους λόγω της πανδημίας.

Ας επανέλθουμε όμως στον καρκίνο του πνεύμονα, επειδή είναι κλασικό παράδειγμα μέγιστης απειλής της δημόσιας υγείας. Και ο καρκίνος του πνεύμονα μας δίνει δυστυχώς πολλές πρωτιές σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο, κυρίως βέβαια λόγω καπνίσματος. Δυστυχώς, οι καταστροφικές καθυστερήσεις στη διάγνωση και στη θεραπεία επιδεινώνουν ένα προϋπάρχον πρόβλημα – μια ανησυχητική έλλειψη γνώσης στο κοινό για τα συμπτώματά τους, την αναζήτηση βέλτιστης θεραπευτικής λύσης, την ψυχολογική τους υποστήριξη, τη διεύρυνση των ανισοτήτων σε όλα αυτά. Η διαφορά μεταξύ έγκαιρης και καθυστερημένης διάγνωσης μπορεί να είναι συντριπτική, το 90% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα επιβιώνει για τουλάχιστον ένα χρόνο μετά τη διάγνωση εάν η ασθένεια ανιχνευθεί νωρίς, σε σύγκριση με μόλις το 15% αυτών που διαγνώστηκαν σε προχωρημένο στάδιο.

Τι οφείλουμε να κάνουμε, λοιπόν, ως συντεταγμένη πολιτεία; Είναι θετικό ότι στις προτάσεις της κυβέρνησης για το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης περιλαμβάνεται το εθνικό πρόγραμμα πρόληψης «Σπύρος Δοξιάδης». Γιατί, όπως πάντα, στην Ελλάδα οι δυσκολίες έγκεινται στην αποτελεσματική υλοποίηση (ελπίζω να μελετηθούν βέλτιστες πρακτικές και λάθη του παρελθόντος). Θέλω, όμως, να τονίσω εμφατικά ότι η εθνική προσπάθεια που εστιάζεται μόνο στην πρόληψη (αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου και βελτίωση προσυμπτωματικού ελέγχου και διάγνωσης) δεν αρκεί, είναι ημίμετρο. Για να επιτύχουμε μείωση της επίπτωσης και της θνησιμότητας, βελτίωση της πορείας των ασθενών και της ποιότητας ζωής τους σε ένα βιώσιμο σύστημα υγείας, απαιτείται ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης που θα πρέπει να περιλαμβάνει και τη διαχείριση της ασθένειας. Είναι ενθαρρυντικό το ότι με τις νέες θεραπείες, π.χ. την ανοσοθεραπεία, την τελευταία 5ετία η πενταετής επιβίωση ασθενών με μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα αυξήθηκε από 2% σε 30%. Η βελτίωση της πρόσβασης στη θεραπεία, στην αναζήτηση των κατάλληλων βιοδεικτών πρόβλεψης, η πρόσβαση σε κλινικές μελέτες, η ψυχολογική υποστήριξη και η τόσο αναγκαία υποστηρικτική και ανακουφιστική φροντίδα, και βέβαια η ανάπτυξη μητρώων ασθενειών (επιτέλους ας αρχίσουμε να μετράμε σωστά και έγκυρα το καθετί!) είναι τα απαραίτητα επόμενα βήματα. Θυμίζω ότι το 2018 ψηφίστηκε η δημιουργία Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών. Ας προχωρήσει η υλοποίησή του μαζί με το εθνικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο.

Εκτακτες περιπτώσεις, κρίσεις και υγειονομικές προτεραιότητες θα συνεχίσουν να παρουσιάζονται. Μόνο ένα νέο, ανθεκτικό και βιώσιμο ΕΣΥ θα έχει τη δυνατότητα να ενσωματώνει τις αλματώδεις προόδους της επιστήμης και παράλληλα θα μπορεί να διασφαλίζει υποδομές και διαδικασίες έτσι που να μην παραμελούνται οι βασικές του υπηρεσίες. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να συμβάλουν στη θεμελίωση αυτού του νέου μεταρρυθμισμένου ΕΣΥ που σε αρμονική, διάφανη, υπό όρους, συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα θα καλύψει τις αυξανόμενες απαιτήσεις της δημόσιας υγείας. Περιθώριο αποτυχίας και άλλη ευκαιρία δεν υπάρχουν.
 
* Η κ. Εύη Χατζηανδρέου είναι ιατρός, διδάκτωρ Δημόσιας Υγείας Παν/μίου Harvard και αντιπρόεδρος «FAIRLIFE – Φροντίδα και Πρόληψη για τον Καρκίνο του Πνεύμονα».

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/society/561172375/to-kryfo-kostos-tis-covid-19-kai-i-dimosia-ygeia/


Περισσότερα Άρθρα

Σχετικά Άρθρα

Νέες Δημοσιεύσεις

ΕΛΣΤΑΤ: Στο 8,50% του ΑΕΠ η συνολική χρηματοδότηση για τις δαπάνες υγείας το 2022

Η συνολική χρηματοδότηση των δαπανών υγείας παρουσίασε αύξηση κατά 5,4% το 2022 σε σχέση με την αντίστοιχη χρηματοδότηση του έτους 2021, αλλά μειώθηκε ως...

Αφρικανική σκόνη, δυνητικοί κίνδυνοι, τρόποι προφύλαξης

Τα σωματίδια που φτάνουν μέχρι τις κυψελίδες των πνευμόνων. Ποιοι είναι ευάλωτοι και πώς θα προστατευτούν. Ο καθηγητής Πνευμονολογίας εξηγεί . Η αφρικανική σκόνη, που ξεκίνησε...

Υψηλότερος γενετικός κίνδυνος παχυσαρκίας σημαίνει σκληρότερη προσπάθεια για τα ίδια αποτελέσματα

Οι συγγραφείς της μελέτης δήλωσαν ότι θέλουν τώρα να δουν εάν τα ευρήματα γενικεύονται σε πιο αντιπροσωπευτικούς και διαφορετικούς πληθυσμούς. Τα άτομα με υψηλότερο γενετικό...

Ετικέτες