Η πλέον πρωτοποριακή επέμβαση των τελευταίων ημερών, η είδηση που κάνει τον γύρο του κόσμου τις τελευταίες ώρες, δεν είναι άλλη από αυτή της μεταμόσχευσης καρδιάς γενετικά τροποποιημένου χοίρου σε άνθρωπο. Η επέμβαση αυτή ήταν η τελευταία ελπίδα για να σωθεί η ζωή του 57χρονου Ντέιβιντ Μπένετ από τις ΗΠΑ, ενός πατέρα δύο παιδιών και τριών εγγονιών.
O Καθηγητής Καρδιολογίας του ΕΚΠΑ και Υπεύθυνος Iατρείου δομικών καρδιοπαθειών και Καρδιο-ογκολογίας στην Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου, κ. Κωνσταντίνος Τούτουζας μιλάει για την πρωτοποριακή μεταμόσχευση και τους νέους δρόμους που ανοίγονται στην επιστήμη της καρδιολογίας.
“Πρόκειται για μια προσπάθεια πολυετή από διαφορετικές κατευθύνσεις, αλλά με κοινό στόχο. Έπρεπε να δοθεί λύση για τους ανθρώπους σε προχωρημένο στάδιο καρδιακής ανεπάρκειας, οι οποίοι δεν μπορούσαν να υποβληθούν σε μεταμόσχευση λόγω έλλειψης μοσχευμάτων. Έπρεπε να βρεθούν λοιπόν μοσχεύματα από αλλού. Επιλέχθηκε σε πρώτη φάση ο χοίρος, επειδή έχει πολλές ομοιότητες η καρδιά του με αυτή του ανθρώπου σε θέματα λειτουργίας, αλλά και σε διάσταση. Ήδη εδώ και δεκαετίες γίνεται μεταμόσχευση βαλβίδων καρδιάς από χοίρους.
Η κατάσταση του ασθενούς είναι καλή, τρεις μέρες μετά την πειραματική επτάωρη επέμβαση, που πραγματοποιήθηκε από γιατρούς του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ στη Βαλτιμόρη, ακόμη όμως δεν γνωρίζουμε πώς θα πάει. Θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο μήνες προκειμένου να δούμε την εξέλιξη αυτού του εγχειρήματος και να μπορούμε να μιλήσουμε για το προσδόκιμο ζωής του. Πρώτα απ’ όλα, βέβαια, πρέπει να είναι ο άνθρωπος στη ζωή και έπειτα να δούμε πώς θα αντιδράσει απέναντι στο μόσχευμα.
Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι υπήρξε γονιδιακή προπαρασκευή”, συνεχίζει ο καθηγητής, “για να αποφευχθεί η απόρριψη του μοσχεύματος. Ο χοίρος από τον οποίο ελήφθη η καρδιά, είχε προηγουμένως τροποποιηθεί γενετικά από την αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Revivicor (θυγατρική της United Therapeutics), έτσι ώστε να απενεργοποιηθούν ορισμένα γονίδια του, τα οποία μπορεί να είχαν οδηγήσει σε απόρριψη του οργάνου ως ξένου σώματος από τον οργανισμό του ασθενούς”.
Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ χορήγησε ειδική άδεια για τη διενέργεια της πρωτοποριακής μεταμόσχευσης, με το σκεπτικό ότι αλλιώς ο ασθενής θα είχε πεθάνει.
Στο ερώτημα ποιοι ασθενείς θα επιλεχθούν για μια τέτοια επέμβαση, ο κ. Τούτουζας απάντησε ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν όλοι οι ασθενείς με σοβαρό πρόβλημα καρδιάς σε μια τέτοιου τύπου μεταμόσχευση. Θα ξεκινήσει μελέτη στην οποία θα ενταχθούν ασθενείς προφανώς τελικού σταδίου καρδιακής ανεπάρκειας, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις που άλλοι ασθενείς για τεχνικούς λόγους θα απορριφθούν από τη διαδικασία. “Το θετικό είναι ότι άνοιξε ένα μεγάλο πεδίο, που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε τελική λύση. Κρατάμε βέβαια μικρό καλάθι, δεν παύει όμως να είναι ένα μεγάλο βήμα”, κατέληξε ο καθηγητής.
Ελπίδα για το αύριο
Ο γιος του ασθενούς που δέχτηκε το μόσχευμα, 3 ημέρες μετά την επέμβαση, λέει, ότι ο πατέρας του έλαβε με αυτόν τον τρόπο τη μοναδική του ελπίδα για το αύριο. “Είναι ευτυχισμένος όσο ποτέ που θα μπορέσει να επιστρέψει στο σπίτι του. Που θα μπορέσει να έχει την ποιότητα ζωής που είχε χάσει εδώ και πάρα πολύ καιρό.”
Αν κατά τις επόμενες ημέρες, ο 57χρονος επανέλθει πλήρως και μπορέσει να επιστρέψει στο σπίτι του, η νίκη της επιστήμης θα είναι τεράστια. Και ο αριθμός των ασθενών που θα ακολουθήσουν τα βήματά του και θα λάβουν καρδιά χοίρου είναι ανυπολόγιστος!
Νέοι δρόμοι στις μεταμοσχεύσεις
Οι γιατροί του, με επικεφαλής τον καθηγητή Μπάρτλεϊ Γκρίφιθ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, ευελπιστούν ότι άνοιξαν τον δρόμο για νέου είδους μεταμοσχεύσεις που θα σώσουν τις ζωές πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, λόγω της έλλειψης επαρκών ανθρωπίνων οργάνων για μεταμόσχευση. Αρκετοί άνθρωποι σε λίστες αναμονής για μόσχευμα πεθαίνουν κάθε χρόνο, προτού προλάβουν να λάβουν το ζωτικό όργανο που χρειάζονται.
Η λήψη μοσχεύματος από ζώο (ξενομεταμόσχευση), η οποία δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980, αποσκοπεί στην κάλυψη της μεγάλης ζήτησης. Πέρυσι τον Οκτώβριο έγινε πειραματικά στη Νέα Υόρκη η πρώτη επιτυχής σύνδεση νεφρού χοίρου σε έναν εγκεφαλικά νεκρό άνθρωπο χωρίς ελπίδα ανάρρωσης. Στην περίπτωση του Μπένετ, ο οποίος έπασχε από σοβαρή καρδιοπάθεια, υπάρχει ελπίδα ότι θα κερδίσει αρκετά χρόνια ζωής, κάτι που πάντως πρέπει να επιβεβαιωθεί.