Περίληψη
Η έξαρση του COVID-19. μαζί με την εφαρμογή της καραντίνας και των αυστηρών περιορισμών για δημόσιες μετακινήσεις στην Ελλάδα επηρέασε τις νοσοκομειακές επισκέψεις και εισαγωγές. Οι ερευνητές στόχευσαν να διερευνήσουν τις τάσεις για τις εισαγωγές για καρδιαγγειακές νόσους κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας και πιθανή συσχέτιση τους με τα εφαρμοζόμενα περιοριστικά μέτρα.
Εισαγωγή
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου του 2020 τα συστήματα υγείας διεθνώς ήρθαν αντιμέτωπα με την έξαρση του COVID-19 και την υπερπλήρωση από ασθενείς που προκλήθηκε στους χώρους της υγείας. Μεγάλες καθυστερήσεις καταγράφηκαν όσον αφορά στη θεραπεία των ασθενών με STEMI καθότι εκείνοι αποδείχθηκαν απρόθυμοι να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Στην Ισπανία σημειώθηκε 40% μείωση στον αριθμό των ασθενών με STEMI που υποβλήθηκαν σε αγγειοπλαστική (PCI), ενώ αντίστοιχες μειώσεις καταγράφηκαν σε αιμοδυναμικά εργαστήρια των ΗΠΑ.
Αυτή η παρατηρούμενη μείωση θα μπορούσε να αποδοθεί σε αρχικά λανθασμένη διάγνωση στα πλαίσια υπερφόρτωσης των συστημάτων υγείας, απροθυμία των ασθενών να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια, περιορισμένη πρόσβαση στο τμήμα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ) εξαιτίας των περιορισμών μετακίνησης επί καραντίνας, είτε σε αληθή παράδοξη μείωση της επίπτωσης των οξέων στεφανιαίων συνδρόμων πιθανά οφειλόμενη σε ευεργετικές για την υγεία αλλαγές του τρόπου ζωής.
Η πορεία της πανδημίας στην Ελλάδα αξίζει ιδιαίτερης προσοχής και ερμηνείας. Η εφαρμογή της καραντίνας και των μέτρων περιορισμού μετακίνησης εφαρμόστηκαν σχετικά νωρίς, με αποτέλεσμα ένα θεαματικά μικρό αριθμό περιστατικών και θανάτων από COVID-19 (121 θάνατοι έως τις 21 Απριλίου).
Οι ερευνητές του άρθρου θέλησαν λοιπόν να καταγράψουν τις τάσεις που καταγράφηκαν όσον αφορά στην προσέλευση και τις εισαγωγές ασθενών για καρδιαγγειακές νόσους, με ιδιαίτερη έμφαση στα Οξέα Στεφανιαία Σύνδρομα (ΟΣΣ) κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας και να διερευνήσουν πιθανές συσχετίσεις με τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν. Για αυτό το σκοπό δεδομένα συλλέχθηκαν από πέντε νοσοκομεία μεγάλης ροής ασθενών τα χρονικά διαστήματα ενδιαφέροντος.
Μεθοδολογία
Πρόκειται για αναδρομική μελέτη παρατήρησης με δεδομένα ασθενών που συλλέχθηκαν μέσω του καρδιολογικού τμήματος επειγόντων ανάμεσα σε τρία μεγάλα αστικά νοσοκομεία στην Αθήνα και 2 επαρχιακά/αγροτικά νοσοκομεία. 4,970 ασθενείς καταγράφηκαν από τις 3 Φεβρουαρίου του 2020 έως τις 12 Απριλίου. Ακόμη συλλέχθηκαν δεδομένα από ισοδύναμη (με την έξαρση του Covid 19) χρονική περίοδο του 2019 και από την μετά την καραντίνα περίοδο .
Αποτελέσματα
Παρατηρήθηκε μια πτωτική τάση όσον αφορά στις επισκέψεις στο καρδιολογικό τμήμα επειγόντων περιστατικών και στις νοσοκομειακές εισαγωγές αρχόμενη από την εβδομάδα εφαρμογής των περιοριστικων μέτρων για τον COVID-19. Συγκριτικά με την προ COVID-19 χρονική περίοδο τα Οξύ Στεφανιαία Σύνδρομα [145 (29/εβδομάδα) vs. 60 (12/εβδομάδα), -59%, p<.001], τα STEMI [46 (9.2/εβδομάδα) vs. 21 (4.2/εβδομάδα), -54%, p=.002] και τα NSTEΜΙ [99 περιστατικά (19.8/εβδομάδα) vs. 39 (7.8/εβδομάδα), -60% p<.001] ηταν μειωμένα στην χρονική περίοδο έξαρσης του COVID-19. Περιορισμοί επίσης παρατηρήθηκαν όσον αφορά στις επισκέψεις/εισαγωγές λόγω απορρυθμίσης λειτουργικού σταδίου καρδιακής ανεπάρκειας ή αρρυθμιών. Οι επισκέψεις στο τμήμα επειγόντων την χρονική περίοδο μετά την καραντίνα ήταν σημαντικά αυξημένες συγκριτικά με την περίοδο έξαρσης του COVID-19 (1,511 vs 660; 20 p<0.05).
Συζήτηση
Τα πολυκεντρικά δεδομένα της μελέτης των ερευνητών δείχνουν μία σημαντική μείωση στις επισκέψεις στο Καρδιολογικό τμήμα των Επειγόντων Περιστατικών και των νοσοκομειακών εισαγωγών κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημίας του COVID-19. Σημαντική μείωση αφορά κυρίως περιστατικά με ΟΣΣ, με μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης να παρατηρείται περισσότερο σε περιστατικά με NSTEMI παρά με STEMI. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η μείωση σε περιστατικά με ΟΣΣ δεν ήταν τόσο εμφανής σε περιφερειακά νοσοκομεία. Η ερμηνεία αυτών των δεδομένων έχει ιδιαίτερη σημασία όσον αφορά στο πλαίσιο της έγκαιρης εφαρμογής της καραντίνας και των μέτρων περιορισμού μετακίνησης όπως εφαρμόστηκε στην Ελλάδα, και είχε ως αποτέλεσμα τον θεαματικό μικρό αριθμό κρουσμάτων στη χώρα μας.
Οι παγκοσμίως παρατηρούμενες τάσεις μείωσης των ασθενών με ΟΣΣ πιθανά αντικατοπτρίζει τη μειωμένη αναζήτηση βοήθειας σε αμετάβλητη, είτε αυξημένη είτε πραγματική μείωση της επίπτωσης της καρδιαγγειακής νόσου. Η συγκεκριμένη μελέτη των ερευνητών συμπεριέλαβε στο σχεδιασμό της (i) συγκρίσεις σε χρονικές περιόδους απο το 2020 αλλά και αναδρομικά από το 2019 (ii) δεδομένα από αστικά και περιφερειακά νοσοκομεία της χώρας (iii) η εφαρμογή της καραντίνας και των περιοριστικών μέτρων έγιναν αρκετά νωρίς, και η συμμόρφωση του πληθυσμού ήταν αρκετά υψηλή (iv) ο αριθμός των κρουσμάτων ήταν πολύ χαμηλός και άρα δεν υπήρχε υπερφόρτωση στα συστήματα υγείας της χώρας.
Οι μειωμένες επισκέψεις στο ΤΕΠ και οι μειωμένες νοσοκομειακές εισαγωγές πιθανά να μην αντιπροσωπεύουν μία πραγματική ελάττωση της επίπτωσης της καρδιαγγειακής νόσου στα συστήματα υγείας που πάσχουν από υπερφόρτωση με ασθενείς επί της έξαρσης του COVID-19. Όμως στην Ελλάδα είχαμε πραγματικά την ευτυχή κατάληξη με τον θεαματικό μικρό αριθμό κρουσμάτων, οπότε και δεν παρατηρήθηκε το φαινόμενο της υπερφόρτωσης.
Πάραυτα ο φόβος των ασθενών για τον COVID-19 ήταν μία από τις αιτίες της χαμηλής επισκεψιμότητας στο ΤΕΠ. Αυτό αντικατοπτρίζεται και από το γεγονός της μεγαλύτερης μείωσης περιστατικών με NSTEMI έναντι των STEMI, υπονοώντας πως ασθενείς με ηπιότερα συμπτώματα έδειξαν μεγαλύτερη απροθυμία προσέλευσης στα νοσοκομεία της χώρας.
Ακόμη οι περιορισμός μετακίνησης πιθανά να συνέβαλαν και εκείνοι στις παρατηρούμενες μειώσεις, μία υποψία που ενισχύεται από τα δεδομένα των περιφερειακών νοσοκομείων όπου δεν παρατηρήθηκαν μεγάλες μειώσεις στα περιστατικά με ΟΣΣ πιθανά λόγω της ευκολότερης πρόσβασης σε αυτά.
Όσον αφορά στη θεραπεία των ΟΣΣ πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία για την αναγκαιότητα εξασφάλισης ασφαλών εξω- και ενδονοσοκομειακών οδών για την έγκαιρη παροχή θεραπείας στους ασθενείς με ΟΣΣ.
Τέλος μία λογική εναλλακτική αποτελεί η επιλογή των δομών με αποκλειστική παροχή θεραπείας και διαχείρισης περιστατικών με COVID-19 περιορίζοντας την ενδονοσοκομειακή διάδοση του.
Η καθυστερημένη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας από τους ασθενείς οδηγεί σε σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη ενημέρωσης και εκπαίδευσης των ασθενών και εξασφάλισης μέτρων, ώστε να παρέχεται η απαιτούμενη ιατρική βοήθεια στον καλύτερο δυνατό χρόνο.
Συμπεράσματα
Τα δεδομένα του άρθρου δείχνουν σημαντική μείωση στις καρδιολογικές επισκέψεις και εισαγωγές κατά τη διάρκεια της έξαρσης του COVID-19. Το κατά πόσο αυτό είναι το αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων ή απεικονίζει μία πραγματική μείωση στις περιπτώσεις καρδιαγγειακής νόσου χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Επιμέλεια-Συγγραφή: Ανθούλα Πλευριτάκη, Ειδικευόμενη Καρδιολογίας, Καρδιολογική κλινική Παγνη
Πηγή: https://doi.org/10.1016/j.puhe.2020.08.007 Hospital attendance and admission trends for cardiac diseases during the COVID-19 outbreak and lockdown in Greece, EvangelosOikonomou et al