Όλοι αυτές τις μέρες παρακολουθώ εναγωνίως τη βιβλιογραφία σχετικά με τον SARS-CoV-2. Αν και οι πηγές και οι δυνατότητες πληροφόρησης είναι άφθονες, αποφάσισα να γράψω μερικές σκέψεις και προβληματισμούς σχετικά με το ECMO στην αντιμετώπιση βαρέως πασχόντων ασθενών με COVID-19, δεδομένου ότι άπτεται της ειδικότητάς μου.
Αν και το ECMO αποτελεί μία δυνητικώς σωτήρια θεραπευτική επιλογή σε ασθενείς με τελικού σταδίου αναστρέψιμη αναπνευστική ανεπάρκεια, η χρήση του έχει ορισμένους σοβαρούς περιορισμούς, που ειδικώς στην περίπτωση του SARS-CoV-2 αναμένεται να καταστήσουν τη χρήση του αναγκαία σε ελάχιστο ποσοστό ασθενών.
Γενικώς τα αποτελέσματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Σε μία σειρά 201 ασθενών από τη Wuhan, που νοσηλεύτηκαν λόγω σοβαρής πνευμονίας, οι 55 κρίθηκαν βαρέως πάσχοντες και εισήχθησαν στη ΜΕΘ [Clinical course and outcomes of critically ill patients with SARS-CoV-2 pneumonia in Wuhan, China: a single-centered, retrospective, observational study. Lancet Respir Med (2020). https://doi.org/10.1016/S2213-2600(20)30079-5]. Από αυτούς, οι 6 υποστηρίχθηκαν με ECMO και η θνητότητά τους ήταν 83.3% (5/6). Έχουν εκφραστεί ανησυχίες για την επίδραση της εξωσωματικής κυκλοφορίας στην ανοσιακή απόκριση των ασθενών στη λοίμωξη, η οποία καθώς περνούν οι μέρες αντιλαμβανόμαστε ότι έχει ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες. Το ECMO επιφέρει μείωση του αριθμού των λεμφοκυττάρων και αύξηση της ιντερλευκίνης-6 (IL-6), αμφότερα εκ των οποίων φαίνεται να αποτελούν δυσμενή προγνωστικό δείκτη στη λοίμωξη. Διαβάστε σχετικά το εξής letter: COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution. Lancet Respir Med. 2020 Mar 13:S2213-2600(20)30119-3. https://doi.org/10.1016/S2213-2600(20)30119-3
Στη χώρα μας υπάρχει η δυνατότητα για ECMO σε ορισμένα κέντρα αλλά η εμπειρία είναι μικρή. Στο Αττικό Νοσοκομείο είχαμε πέρυσι χρησιμοποιήσει V-V ECMO σε ασθενή με βαρύ ARDS από γρίπη που νοσηλευόταν στη ΜΕΘ, με επιτυχή κατάληξη. Καθώς όμως οι πόροι είναι πολύ περιορισμένοι και τα αναμενόμενα αποτελέσματα μάλλον πενιχρά, νομίζω ότι οι περιπτώσεις στις οποίες θα πρέπει να καταφύγουμε στο ECMO στη χώρα μας πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικά επιλεγμένες και να αφορούν σε νεότερης ηλικίας ασθενείς με κλινικούς, παρακλινικούς και εργαστηριακούς δείκτες (π.χ. D-dimers, CRP) που υποδεικνύουν μεγάλη πιθανότητα αναστροφής της πνευμονικής βλάβης.
Ως εκ τούτων, προφανώς δεν έχω αντίρρηση στην τυχόν προσπάθεια ευαισθητοποίησης του Υπουργείου περί της αναγκαιότητας του ECMO. Αντιθέτως. Πιστεύω, ωστόσο, ότι η ευαισθητοποίηση και η πίεση οφείλει να είναι πολύ εντονότερη και θα είναι πολύ αποτελεσματικότερη για την επάρκεια ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΑΓΓΟΥΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑ
