Σε έναν εν πολλοίς «ανδροκρατούμενο» κόσμο, δεν είναι σπάνιο οι γυναίκες να δυσκολεύονται να κάνουν καριέρα στο χώρο της ιατρικής, καθώς έχουν να υπερκεράσουν σημαντικά εμπόδια στον εργασιακό τους χώρο. Παρά τον αυξανόμενο αριθμό γυναικών ιατρών σε ειδικότητες υψηλών απαιτήσεων –όπως η γενική χειρουργική, η παθολογία ή η καρδιολογία- εξακολουθεί να υφίσταται άνιση εκπροσώπηση των δύο φύλων. Σήμερα, οι γυναίκες καταλαμβάνουν περίπου το 30% των θέσεων εργασίας στο χώρο της ιατρικής στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ενώ δεν υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές στους αριθμούς ανδρών και γυναικών που εισάγονται σε ετήσια βάση στις Ιατρικές Σχολές των αμερικανικών Πανεπιστημίων. Στην Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες σημειώνεται σταθερά αυξητική τάση στον αριθμό των γυναικών Καρδιολόγων, αλλά και στην εκπροσώπιση των γυναικών στο χώρο της επεμβατικής Καρδιολογίας, ειδικότερα.
Υπάρχουν ενδείξεις πως οι γυναίκες ιατροί ενδέχεται να παρέχουν καλύτερης ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες σε σχέση με τους άνδρες. Ωστόσο, το ενδεχόμενο διακοπής της ιατρικής σταδιοδρομίας των γυναικών λόγω τεκνοποίησης, τα υψηλότερα ποσοστά μερικής απασχόλησης και οι δυσχέρειες στην εξασφάλιση της ισορροπίας ανάμεσα στις οικογενειακές και τις εργασιακές υποχρεώσεις είναι παράμετροι που μπορεί να παρακωλύουν τη συνέχεια της παροχής υψηλής ποιότητας ιατρικών υπηρεσιών από πλευράς των γυναικών ιατρών και να αποτελέσουν τη βάση μισθολογικών ανισοτήτων μεταξύ γυναικών και ανδρών κλινικών.
Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν την ύπαρξη ουσιωδών διαφορών μεταξύ ανδρών και γυναικών ως προς τον τρόπο άσκησης της ιατρικής [1]. Για παράδειγμα, έχει φανεί πως οι γυναίκες ιατροί τείνουν να ακολουθούν πιστότερα τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες, να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην προληπτική ιατρική, να έχουν υψηλότερες επιδόσεις στην κλινική εξέταση, να επενδύουν περισσότερο στην επικεντρωμένη στον ασθενή επικοινωνία και να παρέχουν υψηλότερου βαθμού ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους ασθενείς τους σε σχέση με τους άνδρες ιατρούς. Μέχρι σήμερα, παραμένει ασαφές αν οι προαναφερθείσες διαφορές μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην έκβαση των ασθενών. Σε μια πρόσφατη συγχρονική (cross-sectional) μελέτη που αξιολόγησε δεδομένα από αντιπροσωπευτικό δείγμα νοσηλευόμενων ηλικιωμένων ασφαλισμένων Αμερικανών πολιτών, αναζητήθηκαν τυχόν διαφορές στην έκβαση των ασθενών ανάλογα με το φύλο του θεράποντος παθολόγου ιατρού [2]. Σε σύνολο 1.583.028 νοσηλειών ασθενών μέσης ηλικίας 80,2 ετών, η επίπτωση της επανεισαγωγής εντός μηνός και η θνησιμότητα στις 30 ημέρες βρέθηκαν να είναι χαμηλότερες στις περιπτώσεις που αντιμετωπίστηκαν από γυναίκα παθολόγο, μετά από αναπροσαρμογή ώστε να λαμβάνονται υπόψη συγχυτικοί παράγοντες όπως τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών, ο χρόνος νοσηλείας, η φαρμακευτική αγωγή, η ηλικία και η εμπειρία του θεράποντος ιατρού και ο κύριος λόγος εισαγωγής των ασθενών. Ειδικότερα, η θνησιμότητα στις 30 ημέρες υπολογίστηκε σε 10,82% στους ασθενείς που περιθάλφθηκαν από γυναίκα ιατρό, έναντι 11,49% επί ανδρός θεράποντος (P < 0,001; αριθμός ασθενών που πρέπει να θεραπευθούν για να προληφθεί ένας θάνατος – number needed to treat [NNT] = 149) μετά από αναπροσαρμογή ως προς τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Η επιπρόσθετη αναπροσαρμογή ως προς την ηλικία και την εμπειρία (έτη άσκησης της ιατρικής) του θεράποντος ιατρού είχε περιορισμένη επίδραση στα παραπάνω αποτελέσματα (γυναίκες ιατροί: 11,07%, άνδρες ιατροί: 11,49%; P < 0,001, NNT: 233). Οι ασθενείς που περιθάλφθηκαν από γυναίκες ιατρούς παρουσίαζαν χαμηλότερη θνησιμότητα και μικρότερα ποσοστά επανεισαγωγών σε όλο το φάσμα των νόσων που αποτέλεσαν την αρχική αιτία εισαγωγής, με εξαίρεση τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Επίσης, η επίδραση του φύλου του θεράποντος ιατρού φάνηκε να είναι μη σημαντική στους λιγότερο βαρέως πάσχοντες ασθενείς.
Παρά τους σημαντικούς περιορισμούς της μελέτης αυτής –όπως η πιθανή παρουσία μη εντοπισθέντων συγχυτικών παραγόντων και η μη ταυτοποίηση υποκείμενων μηχανισμών που να εξηγούν τα ευρήματα- τα αποτελέσματά της είναι σε συμφωνία με τα αντίστοιχα προηγούμενων δημοσιεύσεων. Ειδικότερα, ορισμένοι συγγραφείς έχουν επισημάνει ότι, σε σύγκριση με τους άνδρες θεράποντες, οι γυναίκες ιατροί τείνουν να ασκούν περισσότερο ιατρική βασισμένη σε ενδείξεις (evidence-based medicine), παρέχοντας παράλληλα φροντίδα υγείας επικεντρωμένη στον ασθενή (patient-centered care) – κάτι που υποδηλώνει σημαντικό ρόλο του προτύπου της συμπεριφοράς του επαγγελματία υγείας στη συσχέτιση μεταξύ φύλου θεράποντος ιατρού και έκβασης [3]. Εάν τα ευρήματα αυτά ισχύουν και για τον τρόπο με τον οποίο άνδρες και γυναίκες ιατροί προσεγγίζουν κλινικά προβλήματα και λαμβάνουν θεραπευτικές αποφάσεις, τότε το πρότυπο της συμπεριφοράς του επαγγελματία υγείας είναι ακόμη πιθανότερο να αποτελεί κύριο υποκείμενο μηχανισμό [4, 5].
Σταδιακά το τοπίο αλλάζει για τις γυναίκες κλινικούς και σε ορισμένες περιπτώσεις οι μεγιστοποίηση των ευκαιριών είναι θέμα προσωπικότητας μάλλον παρά φύλου. Ωστόσο, οι γυναίκες στο χώρο της ιατρικής εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται διαφορετικά, σε μεγάλο βαθμό λόγω της δυσχέρειας στη διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στις οικογενειακές και τις επαγγελματικές υποχρεώσεις. Σήμερα, δεδομένου η προαγωγή και καταξίωση στον εργασιακό χώρο καθορίζεται από τα επιτεύγματα, την αριστεία και την ικανότητα συνεργασίας, οι επαγγελματικές ευκαιρίες οφείλουν να είναι ίσες και για τα δύο φύλα. Τέλος, η προσπάθεια για πλήρη εξακρίβωση των μηχανισμών που υπόκεινται της παρατηρηθείσας συσχέτισης μεταξύ φύλου θεράποντος ιατρού και έκβασης ασθενών είναι απαραίτητη, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομοιογένεια στην ποιότητα της ιατρικής περίθαλψης.
Βιβλιογραφία:
- Baumhäkel M, Müller U, Böhm M. Influence of gender of physicians and patients on guideline-recommended treatment of chronic heart failure in a cross-sectional study. Eur J Heart Fail.2009;11(3):299-303.
- Tsugawa Y, Jena AB, Figueroa JF, Orav J, Blumenthal, M. Comparison of Hospital Mortality and Readmission Rates for Medicare Patients Treated by Male vs Women Physicians JAMA Intern Med. doi:10.1001/jamainternmed.2016.7875
- Roter DL, Hall JA, Aoki Y. Physician gender effects in medical communication: ameta-analytic review. JAMA. 2002;288(6):756-764.
- Charness G, Gneezy U. Strong evidence for gender differences in risk taking. J Econ Behav Organ.2012;83(1):50-58.
- Jerant A, Bertakis KD, Fenton JJ, Franks P. Gender of physician as the usual source of care and patient health care utilization and mortality. J Am Board Fam Med. 2013; 26(2):138-148.
Επιμέλεια: Χριστίνα Χρυσοχόου, Διευθύντρια ΕΣΥ Α’ Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών , Μέλος Δ.Σ.Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας
Webinar: Cardiovascular Disease & Heart Failure in Women
Δωρεάν Εγγραφή
CME & EBAC Credit
ACC’s Women in Cardiology International Work Group, ACC’s International Section
& The Hellenic Society of Cardiology’s Women in Cardiology Group
7 Οκτωβρίου 2020
11 am EST
5 pm GMT+2
6 pm GMT+3
Προεδρείο:
Christina Chrysohoou, MD, PhD, FESC, Athens (Greece)
Biljana Parapid, MD, PhD, FESC, Belgrade (Serbia)
Athena Poppas, MD, FACC, Providence, RI (USA)
Μπορείτε να εγγραφείτε πατώντας εδώ
Agenda:
SCAD/MINOCA Case
Mirvat Alasnag, MB, BCh | Jeddah (KSA)
SCAD/MINOCA/TakoTsubo Talk
Malissa Wood, MD, FACC | Boston, MA (USA)
APO Case
Rachel Bond, MD, FACC | Phoenix, AZ (USA)
APO and CVD Risk Later in Life
Alexandra Frogoudaki, MD, PhD | Athens (Greece)
HFpEF in Perimenopausal Woman
Tatiana Kitsiou, MD, PhD | Athens (Greece)
Menopause and CVD Risk
Eugenia Gianos, MD, FACC | New York, NY (USA)