Μία νέα έρευνα από τις ΗΠΑ παρουσιάζει ένα μηχανισμό μέσω του οποίου ο ιός SARS-CoV-2 προκαλεί συμπτώματα μακροπρόθεσμα στον οργανισμό. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Immunology και εξηγεί γιατί ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν ακόμα συμπτώματα από την COVID-19 αρκετούς μήνες μετά τη μόλυνσή τους με τον ιό.
«Συγκεντρώσαμε αρκετά δεδομένα που δείχνουν γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα ορισμένων ασθενών δυσλειτουργεί με αποτέλεσμα να εμφανίζονται διάφορα σύνδρομα, όπως για παράδειγμα το MIS-C στα παιδιά και η long COVID στους ενήλικες», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Η MIS-C είναι μία σπάνια αλλά σοβαρή επιπλοκή της COVID-19 στα παιδιά η οποία μπορεί να εμφανιστεί αρκετές εβδομάδες μετά τη μόλυνση με τον SARS-CoV-2. Ο όρος «long COVID» περιγράφει τα συμπτώματα της COVID-19 που παραμένουν στους ασθενείς για διάστημα εβδομάδων ή ακόμα και μηνών.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο ιός SARS-CoV-2 προσκολλάται στα κύτταρα του ανθρώπου μέσω της πρωτεΐνης ακίδας που φέρει στην επιφάνειά του. Η δομή των αμινοξέων που συνθέτουν την πρωτεΐνη ακίδα μπορεί να έχει χαρακτηριστικά «υπεραντιγόνου», που σημαίνει ότι μπορεί να προκαλέσει υπερβολική ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η πρωτεΐνη ακίδα, σύμφωνα με τους συγγραφείς, μπορεί να έχει επίσης νευροτοξικές δομές οι οποίες διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και προκαλούν βλάβες στα εγκεφαλικά κύτταρα. Η θεωρία αυτή μπορεί να εξηγήσει διάφορα νευρολογικά συμπτώματα της COVID-19 και της long COVID, όπως η θόλωση της σκέψης.
Η θεωρία που αποτυπώνεται στην παρούσα μελέτη έχει βασιστεί σε δεδομένα από άλλες μελέτες τόσο για την COVID-19 όσο και για άλλα παθογόνα. Για παράδειγμα, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2020 στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences έδειξε ότι διάφορες μοριακές δομές στην πρωτεΐνη ακίδα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι δομές αυτές προκαλούν υπερβολική απελευθέρωση πρωτεϊνών που λέγονται κυτταροκίνες. Οι τελευταίες αν και έχουν ως στόχο να αντιμετωπίσουν τον ιό, μπορεί να επηρεάσουν και φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού. Στα παιδιά, ο παραπάνω μηχανισμός ενοχοποιείται για την εμφάνιση του συνδρόμου MIS-C.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με long COVID έχουν ακόμα τμήματα του ιού στο έντερο ή σε άλλα όργανα του σώματος αρκετούς μήνες μετά τη λοίμωξη. Η συνεχής έκθεση σε διάφορες πρωτεΐνες του ιού που αποτελούν δυνητικά υπεραντιγόνα είναι πιθανό να ενοχοποιείται για την εμφάνιση των συμπτωμάτων της long COVID, αλλά και της MIS-C, όπως αναφέρει η επιστημονική ομάδα.
«Θα πρέπει να κάνουμε και νέες μελέτες στις οποίες θα εξετάσουμε αν αυτός είναι πράγματι ο μηχανισμός που ενοχοποιείται για την εμφάνιση long COVID. Το επόμενο βήμα είναι να αναπτύξουμε θεραπείες που θα παρεμβαίνουν στον παραπάνω μηχανισμό», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Η ομάδα έχει ξεκινήσει ήδη μία νέα μελέτη στην οποία εξετάζει δείγματα εγκεφαλονωτιαίου υγρού από ασθενείς με long COVID με σκοπό να εξετάσει αν υπάρχουν νευροτοξικές δομές.
Επιμέλεια: Αντώνιος Δημητρακόπουλος MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν HC, ΕΔΙΠ Παθολογίας-Ανοσολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ