Νέες οδηγίες για τη θεραπεία των βαρέως πασχόντων εξέδωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Σειρά μελετών απέδειξαν ότι ορισμένα κορτικοστεροειδή είναι σωτήρια σε πολλές περιπτώσεις, αλλά όχι σε όλες. Οι ασθενείς με ήπια λοίμωξη είναι απίθανο να βοηθηθούν.
Επτά μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας που έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός Covid-19, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν με τον πιο αξιόπιστο τρόπο ότι ορισμένα στεροειδή (ή κορτικοστεροειδή) φάρμακα μπορεί να είναι σωτήρια για τους πιο βαριά από τους ασθενείς.
Σε μία σειρά τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες που δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση JAMA, διαπιστώθηκε ότι τα στεροειδή μειώνουν κατά το ένα τρίτο τους θανάτους των ασθενών με βαριά μορφή της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός. Τα στοιχεία είναι τόσο ισχυρά, ώστε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προχώρησε σε αναθεώρηση των κατευθυντήριων οδηγιών του για την αντιμετώπιση της βαριάς νόσου Covid-19.
Έως τώρα, το μοναδικό άλλο φάρμακο που είχε δείξει να βοηθεί τους βαρέως πάσχοντες ήταν η ρεμδεσιβίρη (remdesivir) αλλά το όφελός της ήταν μέτριο.
Τα στεροειδή είναι μία ομάδα απλών, φθηνών και παμπάλαιων φαρμάκων. Όπως δείχνουν τα υπάρχοντα στοιχεία, έχουν διπλή δράση όταν ο κορωνοϊός προκαλέσει βαριά νόσο:
- Καταστέλλουν το σύνδρομο απελευθέρωσης κυτταροκινών. Είναι γνωστό και ως «καταιγίδα των κυτταροκινών». Πρόκειται για την μαζική, φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού στον κορωνοϊό. Ουσιαστικά, το σώμα υπερπαράγει ισχυρές φλεγμονώδεις ουσίες (λέγονται κυτταροκίνες), με συνέπεια να καταρρέουν τα ζωτικά όργανα.
- Καταπολεμούν το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS). Η ανάπτυξη αυτού του συνδρόμου είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάζονται διασωλήνωση πολλοί ασθενείς με βαριά μορφή της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός. Το σύνδρομο αυτό παρατηρείται συχνά σε ασθενείς με βαριά πνευμονία ή άλλες νόσους και μπορεί να αποδειχθεί μοιραίο.
Ήδη από το 1967 οι γιατροί είχαν παρατηρήσει ότι «τα κορτικοστεροειδή έχουν αξία στη θεραπεία των ασθενών» με ARDS, σύμφωνα με σχόλιο που συνοδεύει τις νέες μελέτες.
Τι έδειξαν οι μελέτες
Οι τρεις νέες κλινικές μελέτες και η συνδυασμένη ανάλυση (μετανάλυση) επτά προγενέστερων έδειξαν ότι ορισμένα στεροειδή μπορούν να βοηθήσουν τον οργανισμό, μειώνοντας τον κίνδυνο θανάτου. Τα εν λόγω στεροειδή είναι η δεξαμεθαζόνη, η υδροκορτιζόνη και η μεθυλπρεδνιζολόνη.
Τα ισχυρότερα δεδομένα παρατηρήθηκαν με την δεξαμεθαζόνη. Συσχετίσθηκε με μείωση κατά 36% των θανάτων. Η υδροκορτιζόνη φάνηκε να μειώνει τους θανάτους κατά 31%. Τέλος, μικρή μελέτη με την μεθυλπρεδνιζολόνη κατέδειξε μείωση των θανάτων κατά 9%.
Την μετανάλυση πραγματοποίησαν επιστήμονες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι ερευνητές εξέτασαν στοιχεία που αφορούσαν 1.703 ασθενείς με βαριά μορφή της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός. Οι ασθενείς νοσηλεύονταν σε 12 χώρες. Το συνολικό συμπέρασμα ήταν πως με τα κορτικοστεροειδή που προαναφέρθηκαν, μειώνεται η θνησιμότητα κατά 30% κατά μέσον όρο. Το όφελος αυτό παρατηρήθηκε ανεξάρτητα από το αν οι ασθενείς ήταν διασωληνωμένοι ή όχι.
Νέες οδηγίες και προειδοποιήσεις
Τα ευρήματα αυτά θεωρούνται πολύ σημαντικά διότι προέρχονται από διαφορετικά νοσηλευτικά ιδρύματα και γεωγραφικές περιοχές. Γι’ αυτό και οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως εφ’ όσον δεν υπάρχει ιατρική αντένδειξη, τα στεροειδή πρέπει να προστίθενται στην αγωγή των ασθενών.
Την άποψη αυτή ενστερνίζεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Στις αναθεωρημένες οδηγίες για τη θεραπεία της βαριάς λοίμωξης Covid-19 που εξέδωσε, συνιστά τη χρήση αυτών των κορτικοστεροειδών για τους ασθενείς σε σοβαρή και κρίσιμη κατάσταση λόγω του κορωνοϊού.
Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί πως δεν πρέπει να χορηγούνται ούτε να λαμβάνονται τα στεροειδή αδιακρίτως. Όπως εξηγεί, οι ασθενείς χωρίς βαριά λοίμωξη είναι απίθανο να ωφεληθούν. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών.
Τα στεροειδή μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση ή ντελίριο, ειδικά στους ηλικιωμένους ασθενείς. Μπορεί επίσης να τους αφήσουν ευάλωτους σε άλλες λοιμώξεις. Αν, εξ άλλου, αρχίσουν όλοι να τα λαμβάνουν προληπτικά ή άνευ ιατρικής ένδειξης, θα απειληθούν τα παγκόσμια αποθέματα. Σε τέτοια περίπτωση, θα κινδυνεύσουν οι ασθενείς που πραγματικά τα χρειάζονται.
Παρ’ όλα αυτά, τα νέα ευρήματα «είναι γερό κτύπημα εναντίον του νέου κορωνοϊού», δήλωσε παραστατικά στους New York Times ο ερευνητής Dr. Derek C. Angus, που συμμετείχε στην μετανάλυση του Π.Ο.Υ. Ωστόσο δεν σημαίνουν πως βρέθηκε το φάρμακο για τον κορωνοϊό, επομένως πρέπει να εξακολουθούμε να τηρούμε τα προληπτικά μέτρα, πρόσθεσε.