Κλινικός οδηγός διαχείρισης καρδιολογικών ασθενών κατά τη διάρκεια της πανδημίας κορωνοϊού

“…και δεν υπάρχουν πλέον χειρουργοί, ουρολόγοι, ορθοπαιδικοί, είμαστε μόνο γιατροί που ξαφνικά όλοι γίναμε μέρος μιας ενιαίας ομάδας για να αντιμετωπίσουν αυτό το τσουνάμι που μας έχει συγκλονίσει…”

Dr Daniele Macchine, Bergamo, Italy. 9 Μαρτίου 2020

Ως γιατροί, έχουμε ευθύνη και υποχρεώσεις που σχετίζονται με την πανδημία του κορωνοϊού και ως εκ τούτου οφείλουμε να αναζητήσουμε και ακολούθως να δράσουμε βάσει εθνικών και τοπικών κατευθυντήριων οδηγιών. Ως καρδιολόγοι, έχουμε την ειδική ευθύνη  της εξασφάλισης της συνεχούς παροχής της βασικής καρδιολογικής φροντίδας, με την ελάχιστη δυνατή  επιβάρυνση του εθνικού συστήματος υγείας. Οφείλουμε να συνεργαστούμε με τις διοικήσεις και τις κλινικές ομάδες οι οποίες έχουν επιφορτιστεί με την κατάρτιση του πλάνου αντιμετώπισης της πανδημίας κορωνοϊού στα νοσοκομεία μας. Ενδέχεται επίσης να χρειαστεί να εργαστούμε έξω από τους  τομείς της κατάρτισης και της εξειδίκευσης μας λόγω των εξαιρετικών συνθηκών που ίσως αντιμετωπίσουμε.

Η προσφορά των μη επειγουσών καρδιολογικών υπηρεσιών θα περιοριστεί σημαντικά στα πλαίσια  της εξελισσόμενης πανδημίας, ενώ  θα απαιτηθεί  προσεκτικός σχεδιασμός για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στους ασθενείς που χρειάζονται επείγουσα φροντίδα, προστατεύοντας ταυτόχρονα τους διαθέσιμους πόρους προς την κατεύθυνση της αντιμετώπιση της εξελισσόμενης πανδημίας κορωνοϊού. Η δυνατότητα αξιολόγησης και  θεραπείας των επειγόντων και εκτάκτων καρδιολογικών περιστατικών μπορεί να περιοριστεί ως αποτέλεσμα  της αδυναμίας μεταφοράς των ασθενών μεταξύ των νοσοκομείων, της έλλειψης διαθέσιμων κλινών ή της νόσησης του προσωπικού.

Ηγεσία – Ηγετική Ομάδα

Ένας έμπειρος ιατρός πρέπει να οριστεί ως «επικεφαλής».

Αυτό το καθήκον μπορεί να αποδοθεί για μία ή για λίγες ημέρες, έως και για πέντε ημέρες σε μικρές μονάδες. Πρόκειται για έναν θεμελιώδη ρόλο σε περιόδους κρίσεων και δεν μπορεί να επιτελεσθεί όταν ο ιατρός  εχει καθήκοντα στην κλινική ή σε κάποιο εργαστήριο. Ο επικεφαλής ιατρός πρέπει να είναι ελεύθερος κλινικών καθηκόντων και ο ρόλος του συνεπάγεται το συντονισμό του συνόλου των διαδικασιών ήδη από το τμήμα επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ), παράλληλα και με το αιμοδυναμικό εργαστήριο, καθώς και τη διασύνδεση με άλλες ειδικότητες και τους «ομολόγους» του.

Η ηγετική ομάδα θα πρέπει να υποστηρίζει τον επικεφαλης και συμπεριλαμβάνει και άλλα μέλη στα πλαίσια πολυ-επιστημονικής συνεργασίας

Δημιουργήστε καθημερινές αναφορές και διαγράμματα με χρήσιμα δεδομένα για να διαμοιραστούν στο υπόλοιπο δυναμικό. Αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνουν κινήσεις ασθενών, ζητήματα εργατικού δυναμικού, επίπεδα αποθεμάτων καθώς και άλλα βασικά μηνύματα (π.χ. τρέχουσα κατάσταση ανταπόκρισης στον κορωνοϊό, πληροφορίες που αφορούν τον προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό).

Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης ενδέχεται να προκύψουν ιδιαίτερα στρεσογόνες συνθήκες. Υποστηρίξτε ο ένας τον άλλον και μοιραστείτε το φόρτο εργασίας. Μην περιμένετε από τον διευθυντή της κλινικής να κάνει όλο το συντονισμό!

Προσδιορίστε διεξόδους εκτός των συνηθισμένων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν θέματα εφοδιασμού σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης

Κατηγορίες Καρδιολογικών Ασθενών

  1. Ασθενείς που χρήζουν νοσηλεία:

Τέτοιοι ασθενείς είναι αυτοί με οξύ έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια λειτουργικού σταδίου IV κατά NYHA, αρρυθμίες (όπως μη ελεγχόμενη κολπική μαρμαρυγή ή κοιλιακή ταχυκαρδία), ενδοκαρδίτιδα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες που θα επιτρέψουν την ταχεία αντιμετώπιση και έξοδο των ασθενών από το νοσοκομείο.

2.Ασθενείς για προγραμματισμένη/ημερήσια νοσηλεία:

 Όλες οι προγραμματισμένες εισαγωγές πρέπει να αναβάλλονται, εκτός εάν είναι απολύτως απαραίτητες.

3.Εξωτερικοί ασθενείς:

Πρέπει να αξιολογηθεί ο επείγων χαρακτήρας του ραντεβού, η αναγκαιότητα για εξέταση, καθώς και ο ενδεχόμενος κίνδυνος της απευθείας επικοινωνίας. Κλινικές δομές ταχείας πρόσβασης και νοσηλείας μπορούν να αποτρέψουν την προσέλευση ή να διευκολύνουν την έγκαιρη έξοδο αυτών των ασθενών. Όπου είναι δυνατόν, τα ραντεβού θα πρέπει να πραγματοποιούνται εξ αποστάσεως, ενώ τα μη επείγοντα θα πρέπει να αναβάλλονται, ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν τακτική παρακολούθηση.

Ειδικά Καρδιολογικά Θέματα

  1. Βηματοδότηση:

Οι επείγουσες εμφυτεύσεις βηματοδοτών για αντιμετώπιση του συμπτωματικού πλήρους κολποκοιλιακού αποκλεισμού πρέπει να συνεχιστούν.

Οι εμφυτεύσεις με μόνη ένδειξη τη νόσο του φλεβοκόμβου μπορούν εύλογα να αναβληθούν.

Συστήνεται η απομακρυσμένη παρακολούθηση των εμφυτευμένων συσκευών.

2.Εμφυτεύσεις απινιδωτικών συσκευών (ICD):

Οι επείγουσες εμφυτεύσεις ICDs για δευτερογενή πρόληψη μετά από καρδιακή ανακοπή ή κοιλιακή ταχυκαρδία και συγκοπή θα πρέπει να συνεχιστούν.

Οι περιπτώσεις εμφύτευσης ICD στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης θα πρέπει να αξιολογούνται κατά περίπτωση και μπορούν να αναβληθούν με την παραδοχή της ύπαρξης ενός περιορισμένου κινδύνου που απορρέει από αυτήν την καθυστέρηση.

Όλες οι συσκευές θα πρέπει να παρακολουθούνται από απόσταση.

3.Εμφυτεύσεις συσκευών καρδιακού επανασυγχρονισμού (CRTs):

Oι προγραμματισμένες εμφυτεύσεις ή αναβαθμίσεις των CRT-P μπορούν εύλογα να αναβληθούν.

H εμφύτευση CRT σε ασθενείς με ασταθή καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση.

Οι εμφυτεύσεις CRT-D για δευτερογενή πρόληψη μετά από καρδιακή ανακοπή ή κοιλιακή ταχυκαρδία και συγκοπή θα πρέπει να συνεχιστούν.

Τα περιστατικά εμφύτευσης CRT-D στα πλαίσια πρωτογενούς πρόληψης θα πρέπει να αξιολογούνται κατά περίπτωση και μπορούν να αναβληθούν με την παραδοχή της ύπαρξης ενός περιορισμένου κινδύνου που απορρέει από αυτήν την καθυστέρηση.

Όλες οι συσκευές θα πρέπει να παρακολουθούνται από απόσταση.

4.Αντικατάσταση γεννήτριας εμφυτεύσιμων συσκευών:

Οι περισσότερες εκλεκτικές αντικαταστάσεις γεννητριών μπορούν να αναβληθούν.

Επείγουσες αντικαταστάσεις, π.χ. λόγω επικείμενης εξάντλησης χωρίς υποκείμενο καρδιακό ρυθμό, πρέπει να συνεχιστούν.

5.Επεμβάσεις κατάλυσης (ablation):

Μπορούν να αναβληθούν όταν πρόκειται για μη κακοήθεις αρρυθμίες.

Πραγματοποιούνται οι επεμβάσεις κατάλυσης σε επείγουσες  περιπτώσεις όπως η προδιεγειρόμενη ταχεία  κολπική μαρμαρυγή σε ασθενείς με WPW, ταχυκαρδίες που προκαλούν καρδιακή ανεπάρκεια (ταχυμυοκαρδιοπάθεια) και η μη ελεγχόμενη με φαρμακευτικά μέσα κοιλιακή ταχυκαρδία.

6.Καρδιακή ανεπάρκεια:

 Ασθενείς της κοινότητας που εντοπίζονται με NT-pBNP> 2000 πρέπει να θεωρούνται υποψήφιοι για ταχεία αξιολόγηση σε εξωτερική βάση, καθώς η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει την ανάγκη για νοσηλεία.

7.PCI:

Μη επείγουσες αγγειοπλαστικές θα πρέπει να αναβάλλονται.

8.NSTEMI:

Οι ασθενείς θα πρέπει να αξιολογούνται κατά περίπτωση και με βάση τις ισχύουσες οδηγίες για NSTEMI. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό είτε λόγω μη διαθεσιμότητας κλινών εντατικής καρδιολογικής φροντίδας ή άλλων ζητημάτων, η PCI προτιμάται της χειρουργικής επέμβασης στην αντιμετώπιση των πολυαγγειακών ασθενών, όπου αυτό είναι εφικτό. Ασθενείς χαμηλότερου κινδύνου μπορούν να αντιμετωπισθούν με τη βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή.

9.Πρωτογενής αγγειοπλαστική (pPCI):

Η πρωτογενής PCI θα πρέπει να θεωρείται η θεραπεία εκλογής για ασθενείς με πόνο διάρκειας <12 ωρών και ανάσπαση του ST διαστήματος.

Κέντρα που διεξάγουν PCI, αλλά δεν ανήκουν στο δίκτυο πρωτογενούς PCI, οφείλουν να πραγματοποιούν πρωτογενή PCI στη διάρκεια του κανονικού ωραρίου τους.

Η θρομβόλυση δεν αποτελεί την προτιμώμενη επιλογή, ωστόσο μπορεί να εξεταστεί κατά περίπτωση για ασταθείς ασθενείς με πνευμονία από κορωνοϊό και STEMI. Ιδιαίτερη και εξατομικευμένη συζήτηση  θα πρέπει να γίνεται για τους ασθενείς με σημαντικές συννοσηρότητες.

Η διαχείριση του LBBB θα πρέπει να γίνεται στο αρχικό νοσοκομείο, εκτός εάν ο ασθενής εμφανίζει ανθεκτικό και συνεχιζόμενο πόνο.

Οι σταθεροί ασθενείς θα πρέπει να νοσηλεύονται σε δωμάτια αυξημένης φροντίδας και η νοσηλεία τους να ελαχιστοποιείται στις 36-48 ώρες. Το υπερηχοκαρδιογράφημα και η αξιολόγηση των σταθερών ασθενών για κατάρτιση προγράμματος αποκατάστασης μπορούν να αναβληθούν.

10.Έξω-νοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή:

Συστήνεται η μεταφορά σε κέντρο με διαθεσιμότητα πρωτογενούς PCI για ασθενείς με σαφή ανάσπαση του ST διαστήματος, χωρίς σημαντικές συννοσηρότητες ή άλλα χαρακτηριστικά που προμηνύουν πτωχή έκβαση.

11.Βαλβιδική νόσος:

Οι μη επείγουσες επεμβάσεις σε βαλβίδες πρέπει να αναβάλλονται.

Ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ή με υψηλό κίνδυνο εισαγωγής για καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση και να ακολουθούνται οι τρέχουσες σχετικές οδηγίες, όπου αυτό είναι δυνατό.

Σε περίπτωση έλλειψης κλινών εντατικής καρδιολογικής παρακολούθησης ή άλλων περιορισμών, η διακαθετηριακή τοποθέτηση βιοπροσθετικής αορτικής βαλβίδας (TAVI) μπορεί να θεωρηθεί ως εναλλακτική της χειρουργική θεραπείας για τη στένωσης της αορτής.

Οργάνωση Δικτύων

Απαιτείται κεντρικός συντονισμός για τον προγραμματισμό εξειδικευμένων καρδιολογικών υπηρεσιών και εξετάσεων και για την κατάλληλη διακίνηση των ασθενών.

Λοιποί Προβληματισμοί

  1. Οφείλουμε να αποφεύγουμε τις μη απαραίτητες επισκέψεις στο νοσοκομείο.
  2. Η καθοδήγηση στη λήψη αποφάσεων από έμπειρους ιατρούς ήδη από την αρχική επαφή του ασθενούς, μπορεί να μειώσει ή και να αποτρέψει την ανάγκη περαιτέρω επαφών.
  3. Οι κλινικοί γιατροί ενδέχεται να χρειαστεί να εργαστούν σε περιβάλλοντα άγνωστα για αυτούς ή εκτός της εξειδίκευσης τους. Αυτοί θα χρειαστούν υποστήριξη.
  4. Ενδέχεται να χρειαστεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο επταήμερης υπηρεσίας.
  5. Εξετάστε την αναβολή της εξέτασης των μακροχρόνιας παρακολούθησης ασθενών μέχρι να περάσει η κρίση.
  6. Η διαθεσιμότητα της αξονικής τομογραφίας μπορεί να είναι περιορισμένη, καθώς είναι η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση της πνευμονίτιδας από κορωνοϊό.

Μετάφραση από : Speciality guides for patient management during the coronavirus pandemic
Clinical guide for the management of
cardiology patients during the coronavirus
pandemic
20 March 2020 Version 1

Επιμέλεια: Ελευθέριος Καλλέργης,  Δημήτριος Λεμπιδάκης

Περισσότερα Άρθρα

Σχετικά Άρθρα

Νέες Δημοσιεύσεις

Ο αέρας που αναπνέουμε και η καρδιαγγειακή μας υγεία

Η ατμοσφαιρική ρύπανση αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις και από καρκίνο του πνεύμονα, με αυξανόμενες ενδείξεις επιπτώσεων και...

Κλινικές μελέτες: Νέα εμπόδια από επιτροπή του ΕΟΦ, μπλοκάρουν την εγκριτική διαδικασία

Αν και η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει θέσει σε προτεραιότητα το θέμα της αύξησης του αριθμού των κλινικών μελετών για την ανάπτυξη νέων...

Βρετανία: Μόλις το 24% των πολιτών είναι ικανοποιημένοι από το Εθνικό Σύστημα Υγείας

Η ικανοποίηση στην Βρετανία για το Εθνικό Σύστημα Υγείας μειώνεται εδώ και κάποια χρόνια, με την πανδημία να επιταχύνει την πτωτική αυτή πορεία. Η ικανοποίηση...

Ετικέτες