Αρχαιότητα
Στην Αρχαία Ελλάδα μυθικό χαρακτήρα έχουν οι αναφορές που σχετίζονται με την καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Ο Διόνυσος ήταν ο πρώτος που τη δίδαξε, χρησιμοποιώντας το στόμιο του Ταίναρου για να επαναφέρει στη ζωή, την μητέρα του Σεμέλη. Γνωστή επίσης είναι η κάθοδος του Ορφέα για την επαναφορά της Ευρυδίκης, η οποία τελικά γύρισε στον κόσμο τον σκιών.
Ασκληπιός
Ο Ασκληπιός, μετά από επιτυχείς προσπάθειες καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης ο οποίος διδάχτηκε την Ιατρική από τον πατέρα του τον Απόλλωνα, έγινε ο πρώτος διάσημος γιατρός.
Παλαιά Διαθήκη
Στη Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται ότι η καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση
χρονολογείτε το 850 π.Χ. Ο προφήτης Ελισαίος έδωσε ξανά ζωή στο παιδί της Σουλαμίδας χρησιμοποιώντας την μέθοδο εμφύσησης αέρα στόμα με στόμα. Ταυτόχρονα ξάπλωσε πάνω του για να ζεστάνει το σώμα του. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε από τον Ελισαίο ήταν ο αερισμός με θετική πίεση στους αεραγωγούς.
Αίγυπτος
Μια μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο 3500 χρονιά πριν και στην συνέχεια έγινε γνωστή και στην Ευρώπη, ήταν το κρέμασμα του θύματος από τα πόδια όπου παράλληλα ασκούνταν πίεση στο στήθος του κατά την εκπνοή και διακοπή της πίεσης κατά την εισπνοή.
Ιστορία της ΚΑΡΠΑ ανά τους αιώνες
Τον 16ο αιώνα ο Παράκελσος επανάφερε στη ζωή άρρωστο εμφυσώντας αέρα στους πνεύμονες με τη χρήση φυσητήρων σωλήνων που εφαρμόζει στο στόμα του θύματος.
Τον 18ο αιώνα υπάρχουν κυβερνητικές αποφάσεις για την εφαρμογή της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης. Το 1744 ο J.Fothergill αναφέρει περίπτωση επιτυχημένης αναζωογόνησης. Το 1767, η Ολλανδική Εταιρεία Διάσωσης ήταν η πρώτη εταιρεία που ιδρύθηκε, με σκοπό την αναζωογόνηση φαινομενικά νεκρών και ακολούθησε, 7 χρόνια αργότερα, η Αγγλική Βασιλική Εταιρία Διάσωσης (1774).
Οι πρώτες μέθοδοι καρδιακής μάλαξης περιγράφηκαν από τους Koening και Maass στο Gottingen της Γερμανίας και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο τέλος του 19ου αιώνα από τον Kocher, ο οποίος καθιέρωσε και την περιεγχειρητική θεραπεία με αλατούχα διαλύματα.
Το 1788 ο Charles Kinect από το Λονδίνο δημοσίευσε άρθρο με τίτλο
«Προσέγγιση στην ανάνηψη από αιφνίδιο θάνατο» , η οποία θεωρείται ως η πρώτη σημαντική και αξιόλογη έρευνα για την αναζωογόνηση. Εκεί σχολιάζονται τα δεδομένα από 125 επιτυχείς και 317 ανεπιτυχείς ανανήψεις, κυρίως μετά από πνιγμό. Τα στοιχεία που χρησιμοποίησε προήλθαν από αρχεία της Βασιλικής Εταιρείας Διάσωσης.
Η πρώτη συσκευή απινιδισμού αναφέρεται από τον Kite στην ίδια δημοσίευση,
οπού περιγράφεται μια συσκευή χορήγησης ηλεκτρικού ρεύματος. Η συσκευή διέθετε 2 ηλεκτρόδια και αποθήκη ηλεκτρικής ενέργειας και είχε πολλές ομοιότητες με μια σύγχρονη συσκευή απινιδισμού.
Το 1792, τα μέλη μίας εταιρείας διάσωσης στο Λονδίνο κλήθηκαν να βοηθήσουν ένα 3χρονο κορίτσι που είχε πέσει από μεγάλο ύψος και φάνηκε σε όλους ότι ήταν νεκρό.
Στο παιδί εφαρμόστηκε αρχικά αερισμός για 20 λεπτά. Ένας γιατρός προσπάθησε να ανανήψει το παιδί χρησιμοποιώντας ηλεκτρικό ρεύμα. Αρχικά, ο απινιδισμός ήταν αναποτελεσματικός, αλλά μετά άρχισε να εμφανίζεται σφυγμός και το παιδί να αναπνέει.
Μετά από 4 ημέρες σε κώμα, το παιδί ανέκτησε τις αισθήσεις του.
Τον Ιανουάριο του 1959 κοινοποιήθηκαν οδηγίες για την τεχνητή αναπνοή «στόμα με στόμα», ενώ οι αντίστοιχες οδηγίες για τις θωρακικές συμπιέσεις, δημοσιεύθηκαν λίγο αργότερα, στις αρχές τις δεκαετίας του 1960, από την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία. Το 1966 δημοσιευτήκαν οι πρώτες αναλυτικές οδηγίες για την Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση.
Νέες τεχνικές
Μια σύγχρονη μέθοδος που εφαρμόζεται σε πολλές περιπτώσεις από
εξειδικευμένο προσωπικό, για την επαναφορά της καρδιοαναπνευστικής ανακοπής, είναι το σύστημα συμπίεσης θώρακος το οποίο ονομάζεται «Lukas». Το σύστημα αυτό βοηθάει
τις ομάδες αναζωογόνησης, σε όλο τον κόσμο να προσφέρουν θωρακικές συμπιέσεις υψηλών προδιαγραφών, εντός και εκτός νοσοκομείου.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες επιστημονικές οδηγίες, το σύστημα «Lukas», είναι ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εργαλείο που τυποποιεί τις θωρακικές συμπιέσεις.
Παρέχει την ίδια ποιότητα για όλους τους ασθενείς και με την πάροδο του χρόνου, ανεξάρτητα από τις συνθήκες μεταφοράς, την κόπωση του σώματος ή την μεταβλητότητα στο επίπεδο εμφάνισης του φροντιστή. Με τον τρόπο αυτό απαλλάσσει τους διασώστες και τους προτρέπει να επικεντρωθούν σε άλλα καθήκοντα εξοικονόμησης ζωής και δημιουργεί νέες ευκαιρίες διάσωσης.
Η τελευταία λέξη στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, δε θα μπορούσε να μην αναφέρεται στα ιπτάμενα χειροκίνητα «drones». Ο Jacob Hollenberg και οι συνάδελφοι του στο ινστιτούτο της Σουηδίας, δοκίμασαν για πρώτη φορά ένα drone ως ένα είδος ιπτάμενου ασθενοφόρου για να μεταφέρουν γρήγορα έναν απινιδωτή σε ανθρώπους που είχαν υποστεί ανακοπή, επιτρέποντας σε περαστικούς να χρησιμοποιήσουν τη συσκευή
και να σώσουν τη ζωή των ασθενών. Οι δοκιμές έδειξαν ότι το ιπτάμενο drone μπορεί να φθάσει στο σημείο του επείγοντος περιστατικού πολύ πιο γρήγορα από ένα ασθενοφόρο, αφού δεν εμπλέκεται στην κυκλοφορία του δρόμου.
Πρόπλασμα-κούκλα της ΚΑΡΠΑ
Το πρόσωπο της κούκλας πρόπλασμα που χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση των πρώτων βοηθειών στην ΚΑΡΠΑ (Kαρδιοπνευμονική Αναζωογόννηση) κρύβει πίσω του μια συγκλονιστική ιστορία.
Στην πορεία η εταιρεία που φτιάχνει αυτά τα προπλάσματα κούκλας για την εκπαίδευση των πρώτων βοηθειών αποφάσισε να χρησιμοποιήσει αυτό το πρόσωπο το οποίο πλέον θεωρείται το “πιο φιλημένο πρόσωπο στην ιστορία” και ονομάζεται πλέον η μικρή Άννα.
Σύμφωνα με τον Χρήστο Αντωνίου, Καρδιολόγο, ο οποίος μίλησε στην εκπομπή “Υγεία Πάνω από Όλα” η μορφή αυτής της κούκλας προέρχεται από μία κοπέλα που βρέθηκε πνιγμένη στις όχθες του Σηκουάνα στο Παρίσι στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο ιατροδικαστής, που του άρεσαν πολύ τα χαρακτηριστικά του πρόσωπό της νεκρής κοπέλας, κράτησε ένα εκμαγείο του προσώπου σε πυλό και το χρησιμοποίησε για την παραγωγή του προσώπου. Γι΄αυτό και διεθνώς η κούκλα αυτή ονομάζεται η “άγνωστη του Σηκουάνα”.
Το φιλί του θανάτου
Τα χρόνια πέρασαν και την δεκαετία του 1950 – 60 οι Αμερικανοί φοιτητές της καρδιολογίας μαθαίνουν το “φιλί της ζωής” με παράλληλη συμπίεση στο στήθος (CPR) (ΚΑΡΠΑ).
Χρειάστηκαν όμως ένα ομοίωμα για την άσκησή τους. Έτσι ζήτησαν από έναν Νορβηγό κατασκευαστή παιχνιδιών τον Asmud Laerdal να δημιουργήσει μια κούκλα άσκησης ανάνηψης ΚΑΡΠΑ.
Ο Laerdal ήταν γνώστης της ύπαρξης της άγνωστης έφηβης του Σηκουάνα και χρησιμοποίησε την μορφή της για να κατασκευάσει την “κούκλα καρδιολογίας” που ονομάστηκε Rscusci Anne.
Μουσική και ΚΑΡΠΑ
Η αναφορά στο τραγούδι του Michael Jackson
H Anne αναφέρεται επίσης στους στίχους του τραγουδιού “Smooth criminal” του Michael Jackson και συγκεκριμένα στο ρεφραίν που ακούγεται “Anne είσαι καλά;”.
Η ερώτηση αυτή είναι κοινή στους εκπαιδευόμενους της μεθόδου όταν ασκούν ανάνηψη σε ομοίωμα που προφανώς ενέπνευσε τον στιχουργό του τραγουδιού.
Το Stayin’ Alive των Bee Gees μπορεί να έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές, αλλά αυτό που ίσως δεν ξέρετε είναι ότι σώζει και ζωές. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός του είναι ο ιδανικός για όσους εξασκούν Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), ή με άλλα λόγια δίνουν το Φιλί της Ζωής.
Σύμφωνα με αμερικάνικη ιατρική έρευνα, το τραγούδι «περιέχει» 103 χτύπους το λεπτό, αριθμός πολύ κοντινός στους 100 ανά λεπτό, που είναι απαραίτητοι για την ΚΑΡΠΑ.
Μετά τις σχετικές φήμες, στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις αποφάσισαν να κάνουν το σχετικό πείραμα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου, με τους φοιτητές να κάνουν ΚΑΡΠΑ υπό τους ήχους του διάσημου τραγουδιού. Πέντε εβδομάδες μετά κλήθηκαν να ακολουθήσουν την ίδια διαδικασία, χωρίς να ακούν τους Bee Gees, αλλά να έχουν το κομμάτι στο μυαλό τους. Την πρώτη φορά, ο μέσος όρος των μαλάξεων ήταν 109/λεπτό και τη δεύτερη 113/λεπτό, αποτελέσματα συγκλονιστικά καλά, αφού είναι προτιμότερο να κάνεις λίγο πιο γρήγορα παρά λίγο πιο αργά!
Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση
Η καρδιοπνευμονική ανακοπή είναι μια από τις πιο δραστικές επείγουσες καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας λειτουργός υγείας, αλλά και ένας απλός πολίτης. Σε περίπτωση ανακοπής εκτός νοσοκομείου, αν κάποιος παρευρισκόμενος δεν παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά, επαρκούν δυστυχώς ελάχιστα λεπτά της ώρας πριν επέλθουν μη αναστρέψιμες εγκεφαλικές βλάβες, μόνιμος εγκεφαλικός θάνατος και στη συνέχεια θάνατος. Η καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, η προσπάθεια που γίνεται για να διατηρηθεί και στη συνέχεια επανέλθει το θύμα στη ζωή, συνεχίζει να εξελίσσεται ως γνώση και ως πρακτική με γρήγορους ρυθμούς και οι Παγκόσμιες Κατευθυντήριες Οδηγίες αντιμετώπισης, που ανανεώνονται κάθε πέντε χρόνια, εκσυγχρονίζονται και προσαρμόζονται στα νέα επιστημονικά δεδομένα, ώστε να προσφέρεται στα θύματα ανακοπής υψηλής ποιότητας φροντίδα.
Η καρδιακή ανακοπή μπορεί να αντιμετωπιστεί με έγκαιρη και έγκυρη παρέμβαση βοήθειας από κάποιον τυχαία παρευρισκόμενο. Πρόκειται για άτομα που επεμβαίνουν αφιλοκερδώς, επιδεικνύουν γενναιοδωρία και διακατέχονται από το πνεύμα του Καλού Σαμαρείτη. Σε πολλές περιπτώσεις θεραπεία σε θύμα ανακοπής μπορεί να είναι η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος μέσω ειδικής συσκευής (απινιδισμός). Δεδομένου ότι τα συστήματα επείγουσας παροχής πρώτων βοηθειών αδυνατούν να ανταποκριθούν στα πρώτα κρίσιμα λεπτά σε ένα θύμα ανακοπής, με έγκαιρη χορήγηση απινιδισμού, για το λόγο αυτό σχεδιάστηκε ο Αυτόματος Εξωτερικός Απινιδιστής. Είναι μια μικρή ευέλικτη, αξιόπιστη και εξειδικευμένη συσκευή που χρησιμοποιεί ηχητικά (φωνητικές εντολές για το τι πρέπει να κάνει ο διασώστης και πότε) και οπτικά μηνύματα για την καθοδήγηση. Η συσκευή αυτή μπορεί να διακρίνει από μόνη της αν πρέπει να χορηγήσει ηλεκτρικό ρεύμα, οπότε η χρήση ακόμη και από μη εκπαιδευμένο προσωπικό δεν μπορεί να κάνει κακό στο θύμα ανακοπής αφού η συσκευή είναι αυτή που κυρίως επιλέγει αν θα «δώσει» ρεύμα και όχι ο άνθρωπος.
Στις νέες κατευθυντήριες οδηγίες (Οκτώβριος 2015 – Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης- ERC) δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην απινίδωση σε δημόσιους χώρους από τους πρώτους διασώστες (υγειονομικούς ή όχι). Για το λόγο αυτό τα σεμινάρια Βασικής Υποστήριξης της Ζωής (BLS – Basic Life Support) που εξειδικεύονται στην εκπαίδευση του κοινού (ειδικά σε χώρους που συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός ατόμων) εδραιώνονται ως πρακτική για την εξοικείωση του «απλού κόσμου» με τις συσκευές αυτές αλλά και με την διδασκαλία της ορθής και αποτελεσματικής υποστήριξης της ζωής τα πρώτα αυτά κρίσιμα λεπτά, ώστε να μπορέσουμε να σώσουμε ένα συνάνθρωπό μας αν παραστεί ανάγκη. Μάλιστα, η αναγκαιότητα αυτών των σεμιναρίων αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες ο πληθυσμός σχεδόν υποχρεούται να τα παρακολουθεί, πχ με τη σύνδεσή τους με την απόκτηση διπλώματος οδήγησης.
Διαθέσιμη είναι για όλους και δωρεάν η εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα «I save lives», με την οποία ο καθένας και η κάθε μία, που θα βρεθούν δίπλα σε κάποιον άνθρωπο, ο οποίος υπέστη καρδιακή ανακοπή, μπορούν να λάβουν οδηγίες για να ξεκινήσουν άμεσα καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Παράλληλα, μέσω της εφαρμογής ειδοποιούνται άμεσα το ΕΚΑΒ και οι διασώστες καθώς και οι πρώτοι ανταποκρινόμενοι του ελληνικού ανθρωπιστικού οργανισμού «Kids Save Lives» ώστε να φτάσει στο σημείο απινιδωτής.
Χρήσιμες πληροφορίες
Οι γονείς όλων των παιδιών πρέπει να μάθουν καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ονομάζεται και “καρδιοαναπνευστική ή καρδιοπνευμονική ανάνηψη”), ή “CPR” εν συντομία στην αγγλική γλώσσα. Θα πρέπει, επίσης, να μάθουν πώς να μειώνουν το ρίσκο (κίνδυνο) των τραυματισμών και του συνδρόμου του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS). Για πληροφορίες σχετικά με προγράμματα εκπαίδευσης σε CPR, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε μια από τις παρακάτω οργανώσεις:
Ελληνική Καρδιολογική εταιρία ” :https://www.hcs.gr/
Kids save lifes: ( Ελλάδα και Κύπρο)
https://kidssavelives.gr/en/home/
“Ελληνική Εταιρεία Καρδιοαναπνευστικής Αναζωογόνησης”¨: http://www.eekaa.com
“First Aid Greece”: http://www.how-to-save-a-life.gr/el
“Πνοή / Φίλοι Εντατικής Θεραπείας Παιδιού”: http://www.pnoe.gr
Γονείς-Απλές Οδηγίες
Οι ικανότητες στην CPR, περιλαμβανομένης της ικανότητας να μπορεί κάποιος ή κάποια να αναγνωρίσει τα σημάδια των δυσκολιών της αναπνοής και της καρδιακής ανακοπής, είναι ιδιαιτέρως σημαντικές αν το παιδί έχει καρδιοπάθεια και βρίσκεται σε ρίσκο (κίνδυνο) για αιφνίδιες αρρυθμίες ή για αιφνίδιο θάνατο.
Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν τι να κάνουν αν το παιδί τους καταρρεύσει ξαφνικά και δεν αντιδρά. Αν ένα παιδί μικρότερο από 8 ετών βρεθεί να μην αντιδρά, η τυπική σειρά δράσεων όταν υπάρχει μόνο ένα άτομο περιλαμβάνει το να κάνει CPR για ένα λεπτό και μετά να καλέσει το τηλέφωνο 166 (ή το τηλέφωνο άλλης επείγουσας ιατρικής υπηρεσίας). Δηλαδή: πρώτα CPR – μετά αμέσως τηλεφώνημα. Ο λόγος για αυτήν τη διαδοχή δράσεων είναι το ότι τα περισσότερα παιδιά που παθαίνουν καρδιοαναπνευστική ανακοπή έχουν προβλήματα αναπνοής και χρειάζονται άμεση αναπνοή διάσωσης και τα άλλα βήματα CPR.
Όμως, αν ο γονιός είναι μόνος του με παιδί που έχει καρδιοπάθεια και αυτό το παιδί καταρρεύσει ξαφνικά, η πιθανή αιτία της κατάρρευσης είναι ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος. Σε αυτήν την περίπτωση, ο γονιός θα πρέπει πρώτα να καλέσει το 166 και μετά να αρχίσει CPR. Δηλαδή: πρώτα τηλεφώνημα – μετά CPR.
Ευχαριστήρια
Πέρασαν χρόνια όταν για πρώτη φορά πέρναγα το κατώφλι της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας. Τότε πήρα τα πρώτα μαθήματα “ζωής”.
Δωρεάν. Αφιλοκερδώς. Εθελοντική συμμετοχή. Προσφορά στον άνθρωπο. Στην κοινότητα. Απλές λεξεις. Απλές προτάσεις. Μεγάλα νοήματα.
Το ευχαριστώ μετά στους καθηγητές και καθηγήτριες.
Πανεπιστήμιο Νοσηλευτικής
Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής
Ιατρική Σχολή Αθηνών
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία
Σημασία δεν έχει μόνο να ποτίζεις τους σπόρους …σημασία έχει να δίνεις ζωή στην ζωή και στις επόμενες γενιές που έρχονται!!!
Μπέτσης Αθανάσιος, https://www.hcs.gr/astheneis-koino/kardiopnevmoniki-anazoogonisi/