Κωνσταντίνος Τούτουζας, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, Υπεύθυνος Μονάδας Βαλβιδοπαθειών και Δομικών Καρδιοπαθειών.
Μόλις μερικές εβδομάδες μετά το ετήσιο συνέδριο του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας, συνειδητοποιεί κανείς τις αλματώδεις εξελίξεις που συντελούνται στον τομέα της καρδιολογίας, ενώ χάρει στο ενδιαφέρον, την εξωστρέφεια, το υψηλό επίπεδο επιστημόνων, αλλά και την εξέλιξη της τεχνολογίας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουν καταργηθεί σε μεγάλο βαθμό τα σύνορα όσον αφορά στην πρόοδο της καρδιολογίας. Σπουδαίες μελέτες, καινοτόμες επεμβάσεις και φάρμακα, που λαμβάνουν χώρα – υφίστανται πλέον και στον ελληνικό χώρο. Ωστόσο, η καρδιαγγειακή νόσος παραμένει ακόμη η κύρια αιτία θνησιμότητας, παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το ένα τρίτο όλων των θανάτων. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, που κυρίως χαρακτηρίζεται από σωματική αδράνεια, σωματικό και ψυχικό στρες, ανθυγιεινή διατροφή και κάπνισμα, έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και άσκησης συνιστά έναν ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάματα, καθώς η έλλειψη άσκησης αποδεδειγμένα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης, παχυσαρκίας και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που είναι όλοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Αντίθετα, η τακτική σωματική δραστηριότητα έχει δειχθεί ότι μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης, βελτιώνοντας έτσι την υγεία της καρδιάς.
Η ανθυγιεινή διατροφή είναι ένας ακόμη παράγοντας που συμβάλλει στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα. Οι δίαιτες πλούσιες σε κορεσμένα και trans λιπαρά, νάτριο (στο αλάτι και… όχι μόνο!), αλκοόλ και ζάχαρη αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αρτηριακής υπέρτασης, παχυσαρκίας και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Από την άλλη, μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και άπαχες πηγές πρωτεΐνης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του καρδιαγγειακoύ κινδύνου, παρέχοντας απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, «θωρακίζοντας» την καρδιά και δίδοντας τα εφόδια, ώστε ο σύγχρονος άνθρωπος να αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις της κάθε ημέρας με ενέργεια και αποτελεσματικότητα. Πλέον υπάρχουν επιστήμονες που δίνουν ακριβείς πληροφορίες για το καλύτερο διαιτολόγιο που εξατομικεύεται στις απαιτήσεις των ασθενών, ενώ μπορούν να εκπαιδευτούν στη σωστή και υγιεινή προετοιμασία της τροφής και τρόπου μαγειρικής των ιδίων των ασθενών, αλλά και των συγγενών τους.
Το κάπνισμα αποτελεί επίσης ένα σημαντικότατο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Η νικοτίνη και άλλες χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου βλάπτουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, οδηγώντας σε αθηροσκλήρωση και αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα από τα πιο σημαντικά βήματα (σίγουρα όχι και εύκολο βέβαια), που μπορεί να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος για να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε τα εξειδικευμένα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, στα οποία με τη βοήθεια των κατάλληλων επιστημόνων (Καρδιολόγων, Πνευμονολόγων και Ψυχιάτρων), είναι δυνατή η διακοπή του καπνίσματος σε υψηλά ποσοστά.
Εκτός από αυτούς τους παράγοντες του τρόπου ζωής, το άγχος και η έλλειψη ύπνου έχουν επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Το χρόνιο στρες και η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να οδηγήσουν σε υψηλή αρτηριακή πίεση, φλεγμονή και άλλα καρδιαγγειακά προβλήματα.
Συνολικά, ο σύγχρονος τρόπος ζωής συμβάλλει στην αυξανόμενη επίπτωση της καρδιαγγειακής νόσου. Ωστόσο, τα άτομα της σύγχρονης κοινωνίας μας μπορούν και οφείλουν να λάβουν μέτρα, ούτως ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου υιοθετώντας συνήθειες υγιεινού τρόπου ζωής, όπως τακτική άσκηση, υγιεινή διατροφή, διακοπή του καπνίσματος και διαχείριση του στρες και του ύπνου. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν και οφείλουν επίσης να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην προώθηση συμπεριφορών υγιεινού τρόπου ζωής για τη μείωση της επιβάρυνσης της καρδιαγγειακής νόσου στον πληθυσμό.
Αξίζει τέλος να αναφερθούμε και στο μετα-μοντέρνο τρόπο ζωής, όπου μεταξύ άλλων κυριαρχεί η (σε περιπτώσεις εντατική) γυμναστική, η στροφή προς χορτοφαγικές διατροφές και ειδικές δίαιτες βάσει δυσανεξιών ή προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα και ξεχωριστά μεταβολικά χαρακτηριστικά. Έτσι, είναι αξιοσημείωτη η παρατηρούμενη μεταστροφή σημαντικής μερίδας του πληθυσμού προς έναν υγιεινό τρόπο ζωής, αρκεί αυτό να πραγματοποιείται φυσικά, λελογισμένα και πάντα συμβουλευόμενοι το θεράποντα ιατρό ή ιατρούς μας, βαδίζοντας ολοταχώς προς την εποχή της προσωποποιημένης – εξατομικευμένης ιατρικής.
Επιμέλεια: κ. Οδυσσέας Κατσαρός, Ειδικευόμενος Καρδιολογίας