Ο SARS-COV-2, το νέο στέλεχος των κοροναϊών, άρχισε να μεταδίδεται τον Δεκέμβριο του 2019, και από τότε, έχει εξαπλωθεί σε όλα τα μήκη και βάθη του πλανήτη πλήττοντας 187 χώρες και προσβάλλοντας περισσότερους από 3,18 εκατομμύρια ανθρώπους. Παρόλα αυτά η συμπεριφορά και οι μοριακοί μηχανισμοί του ιού δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως όπως επίσης συζητήσεις και αμφιλογίες έχουν προκληθεί γύρω από την ανοσογονικότητα, την διάρκεια της ανοσολογικής απόκρισης που ο ιός επιφέρει αλλά και την διάρκεια της ανοσίας έναντι αυτού.
Η ερευνητική ομάδα των J. Shamman και M. Galanti στο Columbia University Mailman School of Public Health δημοσίευσαν ένα άρθρο στο MedRxiv με το οποίο στοχεύουν να διαλευκάνουν το θέμα της προστατευτικής ανοσίας έναντι του SARS-COV-2 και να αποσαφηνίσουν το κατά πόσο ασθενείς που έχουν αναρρώσει από την αρχική λοίμωξη από την ιό δύνανται να ξανά προσβληθούν.
Η ομάδα αυτή κατέληξε στο ότι οι επαναλοιμώξεις, από στελέχη κοροναϊών που προσβάλλουν τον άνθρωπο αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο. Μελέτησαν 4 κοινά είδη ιικών στελεχών που προσβάλλουν τον άνθρωπο, πλην όμως του SARS-COV-2.
Τα στελέχη που μελετήθηκαν HKU1, 229E, OC43 και NL63 προκαλούν ένα ευρύ φάσμα αναπνευστικών νόσων, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της πνευμονίας. Όμως, φαίνεται πως αυτά τα στελέχη μπορούν να προκαλέσουν ήπιας έως μέτριας σοβαρότητας και βαρύτητας νόσο σε αντίθεση με τον SARS-COV-2.
Όμως τα μοτίβα της ανοσολογικής απάντησης του οργανισμού έναντι αυτών των στελεχών φαίνεται να είναι παραπλήσια με αυτά έναντι του SARS-COV-2 και έτσι γίνεται δυνατή η άντληση πληροφοριών σχετικά με την ανοσογονικότητα των κοροναϊών γενικότερα και του νέου κοροναϊού ειδικότερα.
Ο Dr. Jeffrey Shamman, καθηγητής επιστημών περιβαλλοντικής υγείας που ηγήθηκε των ερευνών, αναφέρει:
“καθώς η πανδημία COVID-19 εξελίσσεται, προσβάλλοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, η ερώτηση κλειδί φαίνεται να είναι κατά πόσο τα άτομα είναι ευάλωτα στην επαναλοίμωξη. Τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία από τα υπόλοιπα στελέχη κοροναϊών δείχνουν πως η ανοσία στον ιό δεν έχει μεγάλη διάρκεια και η επαναλοίμωξη είναι δυνατή εντός ενός χρόνου, με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων να είναι περισσότερο απόρροια γενετικών συνιστωσών και όχι παρουσίας ή απουσίας αντισωμάτων. Η μελέτη των ενδημικών στελεχών των κοροναϊών σε συνδυασμό με ευρήματα από μελέτες των ιών SARS και MERS, παρέχουν το υπόστρωμα για την κατανόηση της προστατευτικής ανοσίας έναντι στις επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις από τον SARS-COV-2”.
Υποθέσεις μηχανισμού επαναλοίμωξης
Η τρέχουσα πανδημία έχει επηρεάσει αρνητικά όχι μόνο την αναπτυσσόμενες χώρες αλλά και τις αναπτυγμένες χώρε όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Καθίσταται επιτακτική η ανάγκη λοιπόν, να καθοριστεί εάν και κατά πόσο ο SARS-COV-2 μπορεί να προκαλέσει επαναλοίμωξη και να διαλευκανθούν οι μηχανισμοί με τους οποίους ο ιός το επιτυγχάνει αυτό με σκοπό να εμποδιστεί η περαιτέρω μετάδοσή του.
Δύο υποθέσεις κερδίζουν έδαφος όσον αφορά την εξήγηση του φαινομένου της επαναλοίμωξης: αρχικά η εξασθένηση των αντισωμάτων και η σταδιακή μείωση των λεμφοκυττάρων μνήμης μπορεί να επιτρέψει στο ίδιο ιικό στέλεχος να ξανά προσβάλλει τον ίδιο ασθενή. Έπειτα, έχει διατυπωθεί η υπόθεση πως πιθανώς, όπως συμβαίνει άλλωστε με πολλούς ιούς, ο ιός υπόκειται σε εσωτερικές μεταλλάξεις του γενετικού του υλικού (ιδιότητα που αναφέρεται ως antigenic shift) και άρα αλλαγή των αντιγονικών επιτόπων που φυσιολογικά αναγνωρίζονται από τα T-λεμφοκύτταρα και οδηγούν σε καταστροφή του ιού. Έτσι, τα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού που δημιουργούνται έχουν την δυνατότητα να διαλάθουν του ανθρώπινου ανοσολογικού μηχανισμού και να προκαλούν νέα λοίμωξη ακόμα και εάν ο οργανισμός έχει νοσήσει στο παρελθόν από ένα στέλεχος του ιού με διαφορετική μετάλλαξη.
Μελέτη Επαναλοίμωξης
Με σκοπό οι J. Shamman και M. Galanti να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους χρησιμοποίησαν δείγμα πληθυσμού από την Νέα Υόρκη κατά την περίοδο 2016-2018. Συνδύασαν εβδομαδιαία test με την χρήση ρινικού στυλεού και ερωτηματολόγιο αυτοαναφερόμενων αναπνευστικών συμπτωμάτων σε πληθυσμό 191 συμμετεχόντων. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν από την ομάδα των ερευνητών για να ερευνηθεί το προφίλ των επαναλοιμώξεων από ενδημικά στελέχη κοροναϊών.
Από τους 191 συμμετέχοντες, 86 ευρέθησαν θετικοί έστω μία φορά σε ένα από τα μελετώμενα στελέχη κοροναϊών. 48 βρέθηκαν θετικοί στο OC43, 31 στο στέλεχος 229E, 15 στο NL63 και 28 στο HKU1.
12 ασθενείς έδειξαν επαναθετικοποίηση των δοκιμασιών και επαναλοίμωξη.
Ο μέσος χρόνος μεταξύ πρώτης λοίμωξης και επαναθετικοποίησης των δοκιμασιών ήταν 37 βδομάδες και ανάμεσα στους 12 αυτούς ασθενείς 9 ήταν παιδιά ηλικίας 1-9 ετών ενώ τρείς ήταν ενήλικες ηλικίας 25-34 ετών.
Η ερευνητική ομάδα απεφάνθη πως η επαναλοίμωξη είναι ένα εφικτό φαινόμενο και δεν σχετίζεται με ηπιότερα συμπτώματα. Αντίθετα, υποστήριξαν πως ορισμένοι γενετικοί παράγοντες μπορεί να σχετίζονται με την βαρύτητα των συμπτωμάτων. Αυτοί που ήταν ασυμπτωματικοί κατά την διάρκεια της πρώτης λοίμωξης παρέμειναν ασυμπτωματικοί και έπειτα από επαναλοίμωξη. Επίσης, μέλη της ίδιας οικογένειας ανέφεραν παρόμοια σοβαρότητα/έκταση συμπτωμάτων.
Επαναλοίμωξη ή ψευδώς θετικές/αρνητικές δοκιμασίες;
Σύμφωνα με τους ειδικούς ιολόγους ερευνητές Angela Rasmussen Ph.D Και Vineet Menachery Ph.D “δεν υπάρχουν ακόμα σαφείς αποδείξεις πως η επαναλοίμωξη μπορεί να συμβεί. Αντίθετα, υπάρχουν πολλές διαφορετικές εξηγήσεις του φαινομένου”.
Οι δοκιμασίες ανίχνευσης του ιού είναι αρκετά έως πολύ ευαίσθητες αλλά υπόκεινται και σε έναν ορισμένο αριθμό λαθών παράγοντας πολλές φορές ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.
Η κύρια δοκιμασία που χρησιμοποιείται από τους ειδικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η δειγματοληψία υλικού με την χρήση στυλεού και η ανίχνευση του ριβονουκλεικού οξέος (RNA) του SARS-COV-2 το οποίο ο ιός χρησιμοποιεί για να αναπαραχθεί προκαλώντας την ασθένεια . Τα test αυτά, δεν ανιχνεύουν ιικά σωμάτια αυτά καθεαυτά. Υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία από RNA δοκιμασίες και οι αριθμοί των ψευδώς αρνητικών ή θετικών αποτελεσμάτων τους, δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Για παράδειγμα, εάν ο ρινικός βλεννογόνος περιέχει ιικό RNA, ενός ιού που το ανοσολογικό σύστημα έχει ήδη καταστρέψει μία δοκιμασία RNA μπορεί να θετικοποιηθεί ακόμα κι αν η ιική λοίμωξη έχει αντιμετωπιστεί πλήρως και δεν μπορεί ούτε να μεταδοθεί. Επίσης, μικρές διαφορές στη λήψη και συλλογή των δειγμάτων μπορούν να θετικοποιήσουν μία δοκιμασία ψευδώς. Η ποιότητα των δεδομένων βασίζεται στην ποιότητα του δείγματος. Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο βρίσκεται σε στάδιο ανάνηψης από τη νόσο, το ιικό RNA είναι αρκετά χαμηλό με αποτέλεσμα να βρίσκεται στο κατώφλι θετικοποίησης της δοκιμασίας. Έτσι, ένα αρνητικό δείγμα τη μία μέρα, θα μπορούσε να θετικοποιηθεί την επόμενη, εάν το δείγμα ληφθεί από περιοχή με περισσότερο ιικό RNA.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας “Αναμένουμε, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, που προσβλήθηκαν από COVID-19, θα αναπτύξουν αντισωματική απόκριση, η οποία θα παρέχει κάποιου βαθμού προστασία. Αυτό που δε γνωρίζουμε ακόμα, είναι το επίπεδο αυτής της προστασίας, αλλά και η διάρκειά της. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο, δουλεύουν προς την κατεύθυνση της καλύτερης κατανόησης της απόκρισης του οργανισμού στη λοίμωξη από COVID-19. Μέχρι τώρα, καμία μελέτη δεν έχει απαντήσει αυτές τις σημαντικές ερωτήσεις”.
Αυτή, είναι και η καίρια ερώτηση, που μπορεί να απαντηθεί μόνο μέσω μακροπρόθεσμων μελετών ασθενών που επιβίωσαν της νόσου, με σκοπό να αναλυθεί η ανοσολογική τους απάντηση στο χρόνο και να αποσαφηνιστεί εάν παρουσιάζουν νέες λοιμώξεις από SARS-COV-2.
Πηγές: https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.04.27.20082032v1
https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/immunity-passports-in-the-context-of-covid-19 , https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/downloads/Factsheet-for-Patients-2019-nCoV.pdf , https://www.nature.com/articles/s41591-020-0869-5
Επιμέλεια-Συγγραφή: Σπανός Αναστάσιος,Επεμβατικός Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών