Στις 22/7/2020 δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση “Clinical Cardiology” τα αποτελέσματα μιας αξιοσημείωτης πολυκεντρικής μελέτης παρατήρησης που πραγματοποιήθηκε σε 21 Καρδιολογικές Κλινικές της Ελλάδας, με πρωτοβουλία κι επιστημονική ευθύνη του Καθηγητή κ.Λάμπρου Μιχάλη από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,με σκοπό τη διερεύνηση της επίδρασης της πανδημίας COVID-19 στον αριθμό εισαγωγών για οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ), καθώς και τη θεραπευτική αντιμετώπιση και την έκβαση των ασθενών.
Ως περίοδος της μελέτης ορίστηκε το χρονικό διάστημα από 2/3/2020 ως 12/4/2020, κατά τη διάρκεια του οποίου τέθηκε σε εφαρμογή από την ελληνική κυβέρνηση μια σειρά κλιμακούμενων μέτρων με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας.
Τα στοιχεία που αφορούν τις εισαγωγές με κύρια διάγνωση ΟΣΣ, τη θεραπευτική αντιμετώπιση και την έκβαση των ασθενών με ΟΣΣ κατά τη διάρκεια της περιόδου της μελέτης αναλύθηκαν συγκριτικά προς τα δεδομένα από την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (2/3/2019-12/4/2019). Επιπρόσθετα, τα δεδομένα εισαγωγών για ΟΣΣ από το πρώτο ήμισυ της περιόδου της μελέτης (2/3/2020-22/3/2020) συγκρίθηκαν με τα αντίστοιχα της περιόδου της πλήρους κλιμάκωσης των μέτρων κατά της εξάπλωσης της πανδημίας (23/3/2020-12/4/2020 – πλήρες lockdown, απαγόρευση κυκλοφορίας σε ισχύ).
Αποτελέσματα:
Κατά την περίοδο της πανδημίας COVID‐19 διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική μείωση τόσο στο συνολικό αριθμό των εισαγωγών για ΟΣΣ οποιουδήποτε τύπου σε σχέση με την περίοδο ελέγχου ( n =771, έναντι 1077 – incidence rate ratio [IRR]: 0.72, P < .001), όσο και στον αριθμό εισαγωγών με διάγνωση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST-διαστήματος (STEMI – IRR: 0.76, P = .001), οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST-διαστήματος (NSTEMI: IRR: 0.74, P < .001) και ασταθούς στηθάγχης (UA – IRR: 0.63, P = .002). Ειδικότερα, η μείωση που παρατηρήθηκε στις εισαγωγές με STEMI ήταν σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου της μελέτης (temporal correlation – R2 = 0.11, P = .53), ενώ ως προς τις εισαγωγές με ΝSTEMI/UA ο βαθμός μείωσης φάνηκε να αυξάνεται προοδευτικά (R2 = 0.75, P = .026), παράλληλα με τη σταδιακή κλιμάκωση των μέτρων κατά της εξάπλωσης της πανδημίας.
Επιπλέον, το ποσοστό των ασθενών με ΟΣΣ που, κατά την εισαγωγή τους, παρουσίαζαν συστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας ήταν σημαντικά μεγαλύτερο κατά την περίοδο της πανδημίας σε σχέση με την περίοδο ελέγχου (22.2 έναντι 15.5%, P < .001).
Σε ότι αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση, το ποσοστό των ασθενών με STEMI που υπεβλήθησαν σε πρωτογενή διαδερμική ενδοστεφανιαία παρέμβαση (primary PCI) κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης ήταν μικρότερο σε σχέση με την περίοδο ελέγχου (66.4 έναντι 74.0%, OR: 0.69, 95% CI: 0.48‐0.99, P = .047), ενώ μικρότερο ήταν και το ποσοστό των ασθενών με ΟΣΣ οποιουδήποτε τύπου που αντιμετωπίστηκαν επεμβατικά. Τέλος, ως προς την έκβαση των ασθενών δεν βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις 2 περιόδους.
Η παρατηρηθείσα μείωση στον αριθμό των σχετιζόμενων με ΟΣΣ εισαγωγών κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID‐19 είναι σε συμφωνία με δημοσιευθέντα δεδομένα από άλλες χώρες. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι η το επιδημιολογικό φορτίο της Ελλάδας ήταν ιδιαίτερα χαμηλό κατά την περίοδο της μελέτης, ενώ η πανδημία δεν συνοδεύτηκε από ουσιαστική αύξηση της ολικής θνησιμότητας. Τα δεδομένα αυτά μπορούν να θεωρηθούν, σύμφωνα με τους συγγραφείς, ως έμμεση ένδειξη ότι για τη μείωση στις εισαγωγές με ΟΣΣ μπορεί –σε κάποιο βαθμό- να ενέχεται η υιοθέτηση αποφευκτικής συμπεριφοράς ως προς την την προσέλευση στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών από σημαντικό ποσοστό ασθενών με ΟΣΣ, λόγω του φόβου προσβολής από τον ιό SARS-CoV-2. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο αληθούς μείωσης της επίπτωσης του ΟΣΣ κατά την περίοδο της μελέτης λόγω μείωσης της έκθεσης του πληθυσμού σε εν δυνάμει εκλυτικούς παράγοντες ΟΣΣ (ιογενείς λοιμώξεις, ατμοσφαιρική ρύπανση) κατά τη διάρκεια της πλήρους εφαρμογής των κρατικών μέτρων.
Τίτλος άρθρου: “Missing” acute coronary syndrome hospitalizations during the COVID ‐19 era in Greece: Medical care avoidance combined with a true reduction in incidence?
Παραπομπή:
Papafaklis MI, Katsouras CS, Tsigkas, G, et al. “Missing” acute coronary syndrome hospitalizations during the COVID ‐19 era in Greece: Medical care avoidance combined with a true reduction in incidence? Clin Cardiol. 2020; 1– 8. https://doi.org/10.1002/clc.23424
Πλήρης λίστα συγγραφέων:
Michail I. Papafaklis MD, PhD, Christos S. Katsouras MD, Grigorios Tsigkas MD, Konstantinos Toutouzas MD, Periklis Davlouros MD, George N. Hahalis MD, Maria S. Kousta MD, Ioannis G. Styliadis MD, Konstantinos Triantafyllou MD, Loukas Pappas MD, Fotini Tsiourantani MD, Efthymia Varytimiadi MD, Zacharias‐Alexandros Anyfantakis MD, PhD, Nikolaos Iakovis MD, Paraskevi Grammata MD, Haralambos Karvounis MD, Antonios Ziakas MD, George Sianos MD, PhD, Dimitrios Tziakas MD, Evgenia Pappa MD, Anna Dagre MD, PhD, Sotirios Patsilinakos MD, Athanasios Trikas MD, Thomais Lamprou MD, Ioannis Mamarelis MD, Georgios Katsimagklis MD, Dimitri Karmpaliotis MD, PhD, Katerina Naka MD, PhD, Lampros K. Michalis MD, PhD, FRCP
Link άρθρου:https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/clc.23424
Επιμέλεια: Ιωάννης Αναστασίου, Καρδιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Καρδιολογικής κλινικής Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου