Μεταξύ των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων με λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 που κατέγραψε η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας (ΕΕΥΚ), υπήρξαν ασθενείς που εμφάνισαν ως αρχικά συμπτώματα αίσθημα παλμών, θωρακική δυσφορία παρά συμπτώματα εκ του αναπνευστικού όπως πυρετός και βήχας, Σύμφωνα με την ΕΕΥΚ, ανάμεσα στους θανατηφόρα περιστατικά από τον “COVID-19”, το 11,8% των ασθενών χωρίς υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο εμφάνισε ουσιαστική καρδιακή βλάβη, με αυξημένα επίπεδα υψηλής ευαισθησίας τροπονίνης ή επεισόδιο καρδιακής ανακοπής κατά τη διάρκεια της νοσηλείαςτους. Φαίνεται ότι σε ασθενείς με νόσο COVID-19, η επίπτωση των καρδιαγγειακών συμπτωμάτων είναι υψηλή, η οποία οφείλεται στη συστηματική φλεγμονώδη απάντηση καθώς και σε διαταραχές του ανοσολογικού συστήματος που εμφανίζονται με την πρόοδο της νόσου. Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία προειδοποιεί ότι πέρα από τα κλασσικά συμπτώματα πυρετού και δύσπνοιας, πρέπει να δίδεται σημασία και αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε κάθε ύποπτο σύμπτωμα διαταραχής καρδιαγγειακής κυκλοφορίας.
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση έδειξε ότι μία MERS-CoV λοίμωξη είναι πιθανότερο να συμβεί σε ασθενείς με υποκείμενο καρδιαγγειακό νόσημα. Ανάμεσα στους ασθενείς με MERS-CoV λοίμωξη και σοβαρά συμπτώματα, το 50 % έπασχαν από αρτηριακή υπέρταση και διαβήτη, ενώ το 30% από καρδιακή νόσο. Αντίστοιχα, σύμφωνα με το πρόγραμμα διάγνωσης και θεραπείας της πνευμονίτιδας από τον νέο κορωνοϊο (4η έκδοση) της κινεζικής κυβέρνησης, πιθανότερο να νοσήσουν από τον SARS-CoV-2 είναι οι ηλικιωμένοι με συνοδές συννοσηρότητες, ιδιαίτερα εκείνοι με υπέρταση, διαβήτη και στεφανιαία νόσο. Επιπλέον, οι ασθενείς με υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο είναι πιθανότερο να εμφανίσουν σοβαρότερα συμπτώματα σε περίπτωση νόσησης από τον SARS-CoV-2. Επομένως οι καρδιαγγειακοί ασθενείς αποτελούν ικανό μέρισμα του συνόλου των θανάτων από COVID-19. Σε μία μελέτη, ανάμεσα στους ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα COVID-19, 58% εμφάνιζαν υπέρταση, 25% καρδιακή νόσο και 44% αρρυθμία. Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά στοιχεία που παρέθεσε το εθνικό σύστημα υγείας της Κινας, το 35% των ασθενών με λοίμωξη από SARS-CoV-2 είχαν ιστορικό υπέρτασης και το 17% στεφανιαίας νόσου. Βέβαια σε αυτή την παρατήρηση οφείλουμε να τονίσουμε ότι η αυξημένη ηλικία συνοδεύεται με αυξημένο επιπολασμό αρτηριακής υπέρτασης , σακχαρώδη διαβήτη και στεφανιαίας νόσου. Στους ασθενείς με λοίμωξη από SARS-CoV-2, το υπόστρωμα καρδιαγγειακής νόσου μπορεί να επιδεινώσει την εικόνα της πνευμονίας και να εντείνει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Οι ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ) οι οποίοι προσβάλλονται από SARS-CoV-2 συχνά εμφανίζουν πτωχότερη πρόγνωση. Στους ασθενείς με ΟΣΣ η εφεδρεία της καρδιακής λειτουργίας μειώνεται λόγω της ισχαιμίας ή της νέκρωσης. Σε ενδεχόμενη προσβολή τους από SARS-CoV-2, γίνεται πιθανότερη η εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας καθώς και η επακόλουθη αιφνίδια επιδείνωση της κατάστασης τους.
Ανησυχία ωστόσο προκαλεί και το θέμα της επαγόμενης από τη θεραπεία του COVID-19 μυοκαρδιακής βλάβης. Οι ασθενείς που λαμβάνουν σχετική θεραπεία, θα πρέπει να παρακολουθούνται και προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε μια μελέτη 138 ασθενών με COVID-19, το 89.9% έλαβε αντιϊκή αγωγή. Η ιδια η θεραπεία σχετίζεται με εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, αρρυθμιών και άλλων καρδιαγγειακών ανωμαλιών. Επομένως, κατά τη διάρκεια της θεραπείας για COVID-19, η πιθανότητα εμφάνισης καρδιοτοξικότητας θα πρέπει να παρακολουθείται στενά. Επίσης ειδική μνεία πρεπει να γίνεται για την αρχική καρδιολογική εκτίμηση πριν την έναρξη ειδικής θεραπείας και η συνεχής παρακολούθηση του ηλεκτροκαρδιογραφήματος για μέτρηση ειδικών σημείων που προδιαθέτουν σε αυξημένο αρρυθμιολογικό κίνδυνο. Η πιθανή δημιουργία μόνιμης βλάβης στο μυοκάρδιο ασθενών που ανέρρωσαν από λοίμωξη COVID19 εχει αποτελέσει σημείο προβληματισμού. Πρόσφατη μελέτη σε δείγμα ασθενών που μόλις είχαν αναρρώσει από COVID19 , με ελεύθερο ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα hsTnT, ενώ σε σύγκριση με υγιή άτομα ανάλογης ηλικίας είχαν χαμηλότερο κλάσμα εξώθησης της αριστερής και δεξιάς κοιλίας, μεγαλύτερους όγκους και μάζα αριστερής κοιλίας, και στην μαγνητική απεικόνιση εμφάνιζαν υψηλότερες τιμές σήματος Τ1 και Τ2. Φαίνεται ότι οι τιμές τροπονίνης είχαν θετική συσχέτιση με την παρουσία ίνωσης στην μαγνητική απεικόνιση της καρδιάς, γεγονός που υποδηλώνει την δημιουργία ακόμα και περιορισμένων βλαβών στο μυοκάρδιο ασθενών που έχουν αναρρώσει από λοίμωξη COVID19.
Puntmann VO, Carerj ML, Wieters I, Fahim M, Arendt C, Hoffmann J, Shchendrygina A, Escher F, Vasa-Nicotera M, Zeiher AM, Vehreschild M, Nagel E. Outcomes of Cardiovascular Magnetic Resonance Imaging in Patients Recently Recovered From Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). JAMA Cardiol. 2020 Jul 27. doi: 10.1001/jamacardio.2020.3557.
Επιμέλεια: Χρυσοχόου Χριστίνα, Διευθύντρια ΕΣΥ Α’ Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών,Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας